ին էլ յի՞տ կու նընկնին ժամիցը:
– Է՞հ, ինչ անիմ, Մաքթաղ շան, խղճութինը դժա՜ր բան է, – հոգոց հանելով պատասխանեց Շուշանը: – Էսօր առուտեմեն կցած մատնիրս տրորվեցան շատ լվացք անելեմեն: Իմ Նատոն էլ ջիր չի պռծի ութո քսելը:
Լսելով Նատոյի անունը, մի նոր միտք ծագեց Մաքթաղի գլխում: Նա փոխեց յուր խոսքը:
– Լավ արիր, վուր միտս բերիր, ասա՜, թե քու աստուծը կու սիրիս, ո՞վ է էն ջհել տղեն, վուր չուստ՜չուստ ձիր տունն է գալիս:
Շուշանր փոքր՜ինչ շփոթվեցավ.
– Ղարիբ օքմին է, Մաքթաղ ջան, էնպես գալիս է էլի՜, խան լվացք է բերում, խան կարկատան է բերում, շատ գամ էլ գալիս է էնպես խոսելու:
– Ո՞վ է, վո՞ւր տղանցի է:
– Ղարաբաղցի է, Մաքթաղ ջան, մինծ մարթու վուրթի է՝ կի՜: Ինքն ասում է, վուր հերն էնդի մելիք է. շատ փուղ ունի, ասում է, բաղ, բաղչա, մուլքեր ունի, կոսե:
Այդ խոսքերը շարժեցին Մաքթաղի զարմացքը:
– Լա՜վ, – ասաց նա, – թե վուր Էդենց մարթու վուրթի է, բաս ինչի է մ իր քաղքամը պարապ թրև գալիս:
– Չիմ իմանում, Մաքթաղ ջան, իրան վուր հարցնում իս, ասում է միթոմ հորմեն խռովիլ է ու միր քաղաքն է Էկի: Հերը կի՜ հենց մի գլուխ գրում է՝ վուրթի ջան, հերի՜ք մնաս ղարիբ երկրումը, թո՜ղ արի՜, տուն ու տեղիդ տիրութին արա. ամա ինքն կի չէ գնում:
– Բաս էստեղ ի՞նչ պիտի շինի:
– Ասում է մաղազիա պիտիմ բաց անի, վուր լավ՜լավ ապրանքնիր ծախեմ:
– Իժում փող ունե՞:
– Հիմի չունե, ամա ասում է, էնքան կու մնամ, ինչկլի հերս մեռնի, իժում կեհամ, նրա մուլքերը կու ծախիմ փող կու շինիմ:
Մաքթաղի խոժոռ դեմքի ծալքերը շարժվեցան մի հեգնական ծիծաղով: – էդ լա՜վ բան է, Շուշան ջան, բաս դու աղոթք արա, վուր շուտ մեռնի:
– Վո՞ւնց թե աղոթք անիմ, – շփոթվելով հարցրուց Շուշանը:
– Էլ ի՜նչ ասիլ կուզե, պիտի աստծուն աղաչանք անիս, վոուր մուրազիդ շուտ հասնիս…
Շուշանը ձևացրուց դժգոհության նշաններ: – Ի՞նչ մուրազ, ինչե՞ր ես խոսում, Մաքթաղ, – խոսեց նա երեսը շուռ տալով:
Գանա չիմ գիտի, վուր ուզում իս Նատոյիդ էն տղին տա, վուր տանու փ ե ս ա1 շինիս:
– Չէ՜, խաչը գիտենա:
Մաքթաղը շարունակեց յուր ճանապարհը, ասելով. – ինձ Ձիկլոինց Մաքթաղ կոսին: Մաքթա՜ղ, չի՞ ս գիտի վուր ծտերն ինձ համա խաբար ին բերում:
Շուշանը ոչինչ չպատասխանեց, մտավ տունը:
Բ
Մի նեղ բակ երկու փոքրիկ սենյակներով, շրջապատած տախտակամածով, ներկայացնում էր այն տնակն, ուր ներս մտավ Շուշանը: Ալդ բնակարանը նրան չէ պատկանում, այլ վարձած էր խիստ թեթև ամսականով:
Բակի մի անկյունում ուրագը ձեռին գործում էր մի հյուսն: Նա կամ տաշում էր, կամ մեխում էր և հարմարեցնում էր տախտակները: Նայելով նրա ձյունի պես սպիտակ մազերին՝ նրան կարելի էր համարել վաթսուն տարեկան ալևոր, բայց մարմնով նա տակավին առողջ էր, ժիր և գործունյա: Նրա երեսի խոշոր գծագրությունն՝ յուր տխուր արտահայտություններով` բոլորովին համապատասխանում էր յուր կոշտ արհեստին: – Նա դագաղ շինող էր:
Ուստա Գրիգորն – այդպես էր նրա անունը – Շուշանի ամուսինն էր: Նրա մոտ անհամբեր դեմքով կանգնած էր մի մշեցի համալ հսկայական հասակով և շտապեցնում էր շուտ վերջացնել դագաղը
Հավա՜ր, բաբո, թեզ արա՜, խըլսուն է, տասը քափեկս կկորի, – անդադար կրկնում էր մշեցին յուր հայրենական բարբառով:
– Հե՜յ, Թոմաս աղա, դու չմեռնեիր, մշեցին չէր կարող տանել քո տասը կոպեկը… – բացականչեց հյուսնը շարունակելով յուր գործը:
Աստված օղորմի անոր խոգուն, – ասաց համալը:
– Աստծու ողորմությունը թո՜ղ նապաստակի նման նրա գերեզմանի վրիցը թռչի, – կտրեց մշեցու խոսքն ուստա Գրիգորը:
– Ի՞նչու, աղեկ մարդ մը չէ՞ր Թոմաս աղան:
– Լավ էր նրանով, որ շուտ մեռավ: Աղվեսն էն ժամանակն է պետք գալիս, երբ որ սատկում է:
– Թոմաս աղան ասա՞նկ մարդ էր, – հւարցրուց մշեցին:
– Հա՜: Այս շաբաթ մի քանի այդպիսիների համար դագաղ շինելու բախտն ունեցա, մինն եկեղեցո գանձապետ էր, մինն` հացի փոդրտղչիկ, բայց մյուսը՝ վաշխառու: Ա՜խ, որքա՜ն ուրախ բանում է իմ ուրագն, երբ որ այդպիսիների համար դագաղ է շինում:
– Երբ մեռնողս ա՞ղեկ մարդ է:
– Այն ժամանակ ես ուրախ չեմ, ինչպես քանի օր առաջ շինեցի մի դագաղ վարժատան աշակերտի համար:
Ծերունի հյուսնի ուշադրությունը գրավեց տխուր երգի ձայնն, որ լսելի էր լինում փոքրիկ սենյակիս:
«Ես սրտումս դարդ ունեմ,
«Փշով պատած վարդ ունեմ,
«Մերի՜կ, մերի՜կ, քոռանաս,
«Ես ատելի մարդ ունեմ»:
Այդ նրա դստեր՝ Նատոյի ձայնն էր, որ նույն ժամուն ութո էր քաշում և երգում էր:
– Նատո՜, Նատո՜, – ձայն տվեց ծերունին:
– Ի՞նչ է, հայրիկ, – լսելի եղավ մի քնքուշ ձայն:
– Ե՜կ էստեղ:
Էս նիմուտին, հայրիկ, մի շաբիկ է մնացել ութոյելու:
Շուտով հայտնվեցավ սենյակի դռանը մի բարձրահասակ օրիորդ` թուխ աչքերով, սև մազերով, վարդ թշերով: Նա յուր հասակի այն տարիներումն էր, երբ կուսական գարունքը դեռ նոր սկսել էր ծաղկել յուր ջերմ՜մանկական թարմությամբ:
– Ե՜կ դագաղի խուփը մախմուրով պատե, զանջիրաները մեխե, ծաղիկները կպցրու: Դրանք քո գործն է, – ասաց աղջկան հայրը:
– Է՜հ, հողեմ նրա գլուխը, ծաղիկներ էլ պիտի