ction>
Tou
Piet Steyn
Tafelberg
Aan al my dogters,
groot en klein
VIGILANTES BURN RULE OF LAW
SOUTH AFRICA is a democratic country where the rule of law ought to be respected and upheld.
None of its citizens have the right to take the law into their own hands by meting out instant justice against people suspected of criminal acts – and nogal using the deplorable necklace method.
The killing of three criminal suspects by enraged mobs in separate incidents at Diepsloot near Johannesburg and Mmakau in North West at the weekend was appalling.
The victims were two suspected robbers in Diepsloot and a feared man in Mmakau.
These horrific deaths must be condemned in the strongest terms.
There are laws in this country that deal with suspected criminals. They are arrested, tried in a court of law and jailed if convicted.
The angry mobs had no legal right to carry out the grisly deeds without even affording the victims a day in court to defend the allegations. They should hang their heads in shame. What they did was barbaric.
The police must intensify their search and haul the culprits before court where they will get the justice they denied the three helpless victims.
Sowetan, February 27, 2007
1
Net ’n gedrup kan gehoor word. Die geritsel en sporadiese klapklanke van reënwater wat van die bome se blare val as die ligte yswindjie hul toppe roer. En dan ook iets anders, iets wat meer gedemp val en ook nie wegsypel nie, maar ’n donker vlek laat.
Verder niks.
Die voëls het lankal die nag ingevlieg – toe die gille begin het.
Nou is daar net die dwalende mis en die donker figure wat stadig aan krakende wit toue in die wind ronddraai. Net die beweging onderskei hulle van die bome se stil swart stamme.
Een van die figure se kop is agteroor gekantel, sy ken teen die tou wat snaarstyf na bo span. Hy behoort te hoor hoe die ander toue oor die takke skuur. Weldra sal die winterson diep genoeg deur die blare en die mis gedring het sodat hy die ander figure ook kan sien. Maar hy sal hulle kwalik nog kan herken. Hulle oë is wyd oopgesper en hul tonge hang grotesk by vertrekte monde uit. Dit is asof hulle maskers uit die hel opgesit het om hom skrik te maak, weg te jaag uit hierdie nat swart bos wat so probeer klou aan sy grys miskombers, asof dit die afgryse van die nag daarmee wil bedek.
Bes moontlik voel hy nie eens meer die koue nie. Is dit ’n gebed wat sy lippe roer of die laaste onwillekeurige spiertrillings? Hy sal dit in elk geval nie lank meer kan uithou nie. Voordat die laaste mis voor die gryswit son wyk, sal die krampe in sy bene hom oorlaat aan die genade van die tou wat al hoe stywer om sy nek span en in sy nekvleis begin insny.
2
Dis soos in ’n fliek, die dwarrelende grys mis en die donker landskap wat by die motor se venster verbyflits. Dit het ’n hipnotiese uitwerking op hom, laat sy gedagtes lui assosiasies maak, ook omdat hy te lank laas geslaap het. Daarby is die getrommel van die motor se bande op die grondpad en die sagte gesuis van die radio agtergrondmusiek wat hom wegvoer na ’n wêreld sonder misdaad, sonder pyn en bloed.
Die motor hik oor ’n laagwaterbrug en die skielike val laat sy maag hol saamtrek. Laer af in die spruit is ’n treurwilger, sien hy, en toe die boomskadu lankal uit sig is, bly die swart hangende takke steeds by hom. Netjies uitgekam grond toe, dink hy, soos klein Nina se hare voordat dit gevleg word. En dan draal ’n liedjie sy gedagtes binne. I taught the weeping willow how to cry, cry, cry … Johnny Cash. Hy volg die melodie ’n ruk. Telefoonpale, lae struike en losstaande bome flits verby. Sy kop knik, kantel skuins na agter met sy voorkop teen die ruit. Hy is nou in laatmiddagson tussen pluim- en tamariskbosse aan die voet van ’n hoë wal … ’n wolk gonsende brommers … ’n swart kors bloed … die tone van wat eens ’n fraai meisievoet was, is wyd gesper. Hy ruk sy kop op, dwing sy oë oop, probeer sy gedagtes op iets anders fokus.
Hy sit ’n ruk weer by die venster en uitstaar. Soek na iets in die donkerte wat sy gedagtes kan vasvang. Maar dan dring die verminkte lyk van die meisie onder die slikdam se wal weer sy gedagtes binne. Ook ander gesigte, foto’s in ’n dossier, ’n blonde poniestert, ’n wye glimlag, kleurbaadjie met erekleurebalkies … Is daar ’n verband tussen hierdie lyk en al die verdwynings? Daar is nou al twee wat dié maand net weg is … die vyfde een die jaar. Almal jong dogters … mooi dogters … Fok!
’n Murasie langs ’n afgetakelde boord vrugtebome skuif by die half-toegemiste venster verby, die oorblyfsels van ’n gesin se aspirasies. Die familiebegraafplaas met sy klipmuur is teen die pad. Waar de hel het hulle die klippe in hierdie sandwêreld gekry? Vergete grafstene steek kop uit bokant die rooigras en kakiebos wat die verwaarloosde akker ingeneem het, ’n koplose wit engel met net een vlerk klou verbete aan ’n voetstuk. Selfs daardie grafsteen lyk nou meer lewend as die kind tussen die struike.
Wat is dit? ’n Moordenaar met ’n siek beheptheid vir jong skooldogters? En waarom is haar lyk dáár gelos? Dit is nie die eerste keer dat hy daar met lyke gekonfronteer is nie. Sal hy ooit die Merriespruitramp van 1994 vergeet, toe daardie selfde slikdam se wal een nag gebreek het en die woonbuurt omskep is in ’n rivier van verswelgende giftige modder? Sewentien lyke is die volgende dae uit daardie stinkende grys gemors getrek. En nou is die kind daar weggegooi, so asof dit sedertdien die stortingsterrein vir lyke geword het.
Sy moeë verstand stoei nog ’n ruk lank met die gedagte dat dit dalk juis die modderramp was wat die moordenaar geïnspireer het, maar gee dan die stryd teen die vaak gewonne. Sy ken sak op sy bors, beelde en gedagtes word uitgedoof.
’n Steekpyn in sy linkerknie laat hom weer regop sit. Hy maak sy been reguit. Niks. As die verdomde ding net ’n slag wil klap!
Dis nou asof die horison al gryserig word. Terwyl hy sy knie vryf, sien hy ’n groot ingangshek met wit pilare by die venster verbyskiet, rooi en geel weerkaatsers teen die wit pilare wat ’n oomblik lank in die Toyota se ligte verhelder. Hy probeer die naam op die hek ontsyfer, maar te laat, en weer word hy gelaat met ’n herinnering: rooi en geel ligte, die groot vensters van die Dagbreek Supermark. Plakkate met specials soos Omo en Colgate en Diet Coke op die glas geplak … Sy ken sak vas op sy bors … Die swartbord langs die deur adverteer Plate R15, Pap en Vlys R16, Samoesas R5 each, Fresh Pies eweryday R8, Fish ’n Tjips R20 … Tony-die-bleddie-Griek kon nog nooit spel nie. Maar hel, Tony het ’n Xhosa wat die pap maak, poetoepap, lekker krummelrig met ’n dik sjieba van uie en tamaties. Bliksem, wat sal hy nie nou dáárvoor gee nie! Hoekom is die take away-toonbank leeg? Hy sien dit onmiddellik toe hy by die groot glasdeure instorm met die Z88 ’n verlenging van sy uitgestrekte arms. Maar benewens die verlate toonbank is die supermark ook leeg. Hy is ’n oomblik gedisoriënteer. Hy ruik die varsgebakte brood van die bakkery agter in die winkel en die olie van die vis-en-tjips in die hoek. Waar de hel is die bliksems?
Dan sien hy hulle: Die drie staan by die kasregisters, rooi balaklawas oor hulle gesigte getrek. Dit maak dit net makliker as hulle so in ’n bondel staan.
Elkeen het ’n wapen in die hand wat hulle gerig hou op die kassiere en ’n paar klante wat op die grond lê.
“Police! Hands up! Throw down your weapons! Polisie, los dit nou!” skree hy en klem die Z88 stywer vas. Sy bene is gebuig, die pistool vas in albei hande.
Rooi spookgesigte met wit oë ruk op, ’n rewolwer se loop ook.
“Nee, los dit! Polisie!” skree hy weer, maar dan draai die wapen se drom en die loop spoeg vuur. Die koeël slaan vas in die deur van die Coca-Cola-yskas langs hom, glasstukke spat en koeldrank spuit. Hy trek die sneller twee keer en sien die rooi blertse op die man se bors waar die 9 mm-koeëls vasslaan, sien hoe hy terugsteier oor ’n rak met Simba-skyfies. Hy swaai sy pistool na die ander twee rooi spoke, maar hulle wapens lê reeds op die grond en hulle staan met hulle hande in die lug, kyk by hom verby na