бөлүмү («Лаоцзи окууларын түшүнүү»), «Чжанго» мезгили («Согушчу падышалыктар»)
КОММЕНТАРИЙ
Хань Фэй-цзы «Лао-цзынын окууларын түшүнүү» деген бөлүмүндө Лао-цзынын идеяларын тарыхый окуялар жана элдик уламыштар түрүндө баяндайт. XVII бөлүмдө мындай деп айтылат: «Короодон чыкпай эле, Асман асты империясы менен таанышууга болот; терезеден карап туруп, табигый Даону көрө аласыз. Канчалык алыс кетсең, ошончолук аз билесиң. Демек, олуя билимге барбайт, баарын үйрөнөт. Ал нерселерди көрбөй туруп, алардын маңызын көрөт. Аракет кылбайт, бирок ийгиликке жетет». Башкача айтканда, үйдүн дарбазасынан чыкпастан, ыйык акылман Асман асты империясында болуп жаткан окуялардын мүнөзү менен таанышат. Терезеден карап туруп, табияттын мыйзамдарын түшүнөт. Үйдөн канчалык алыс болсо, чындык ошончолук азыраак ачылат. Ошондуктан ыйык даанышманга билүү үчүн аракет кылуунун кереги жок. Түшүнүү үчүн көрүүнүн кереги жок. Ийгиликке жетүү үчүн эч кандай аракет талап кылынбайт.
Бул абал нерселердин жана кубулуштардын өнүгүүсүнүн объективдүү мыйзамдарын аңдап билүү аркылуу ишке ашат. Хань Фэй-цзы Лао-цзынын «аракет кылбоо аркылуу бүтүрүү» принцибин чечмелөөдө мындай деп жазат: «Ыңгайлуу убакта аракет кыл, натыйжага жетүү үчүн шарттарды колдон, нерселердин табиятын билүүдөн пайда көр, ошондуктан Лао-цзы мындай дейт: «аракет кылбайт», бирок ийгиликке жетет». Билдирүүнүн цитатасында «жакшы убакта» деген сөз айкашы «заманга ылайык» деген сөздөр менен, ал эми «жагдайдан пайдаланып» деген сөз «шартка жараша» деген сөздөр менен берилген. Бул колдонуу убакыт, жагдайлар жана жасалган иш-аракеттердин ортосундагы себептик байланышты көрсөтөт. Билдирүүнүн мааниси төмөнкүдөй: эгерде сиз нерселерди өз убагында жана объективдүү шарттарды эске алуу менен ишке ашырсаңыз, ошондой эле нерселердин мүнөздүү сапаттарын колдонсоңуз, анда сиз каалаган натыйжага жетише аласыз, ал жалпысынан аракетсиздик аркылуу «жетишүү» деп аталат.
Ааламдык сүйүүнүн аркасында гана Асман асты империясында тартип башталат, өз ара жек көрүүнүн натыйжасында тартипсиздик пайда болот.
Цитата «Глобалдык интернеттин көйгөйлөрү боюнча II эл аралык конференциянын ачылыш аземинде сүйлөгөн сөзүндө» жана башка бир катар эмгектерде келтирилген.
ТҮШҮНДҮРМӨ
Си Цзиньпин глобалдык интернет башкаруу системасынын контекстинде Мо-цзынин атактуу сөзүн келтирип, «Жалпы кайыкта жана жалпы экономиканы башкарууда өз ара ишеним көрсөтүп, эки тарапка пайда алып келүү керек» деген концепцияны алдыга койду. Интернеттин тез өнүгүшү «жеңүүчү бардыгын ала турган нөл суммадагы оюндардын» актуалдуулугунун андан ары төмөндөшүнө алып келди. Интернет мейкиндиги мамлекеттер ортосундагы согуштун аренасына айланбашы керек, башка мамлекеттерди «демонтаждоонун» куралы болуп калбашы керек, өзгөчө укук бузуулардын жана кылмыштуулуктун очогуна айланбашы керек. «Өз ара жек көрүү менен баш аламандык келет», демек, кеңири диалог жана кызматташуу