Хрэст на свабоду. Пашкевіч Алаіза

АБОДУ

      Хрэст на свабоду

      На усходзе красна неба.

      Нас ня дзівіць – так і трэба!

      Кроў ракамі льецца ў мора,

      Салдат гіне там ад гора

      Без кашулі і бяз хлеба.

      Нас ня дзівіць – так і трэба!

      Гоняць сына, гоняць мужа,

      Мы слухаем цара дужа.

      З душы б’ецца скарга ў неба,

      А мы маўчым – так і трэба!

      Жандар стрэле, казак б’ецца,

      У народа спіна гнецца

      Ад налогаў з солі, хлеба,

      А мы плацім – так і трэба!

      Ў Пецярбурзе зьмерлі людзі:

      Ім прашылі куляй грудзі,

      Бо то зь песьняй і з алтарам

      Пайшлі з папом перад царам.

      А цар сыпнуў, як бы зь неба,

      Тысяч куляў – так і трэба.

      Дурняў хрысьціць на свабоду.

      Цар навуку даў народу,

      Паказаў ім, як бы зь неба,

      Што больш цара не патрэба!

      Тагды Гапон у грамаду

      Бяжыць, крычыць: «Трэба ладу,

      Трэба шроту, бомбаў, стрэльбаў,

      Трэба біць нам гэтых шэльмаў.

      Трэ злізаць усіх міністраў,

      Бюракратаў, антыхрыстаў».

      Чую яшчэ голас з неба,

      Што цара павесіць трэба!

      3 той пары Масква, Варшава,

      Рыга, Вільня, Бак, Лібава,

      Беларусь, Літва, Расея

      Гоняць вон цара-зладзея!

      Народ чуе голас зь неба,

      Што больш цара не патрэба!

      Бомба – трах. Сяргей у шматы,

      Мірскі бяжыць аж дахаты,

      Цар у страху, сенат млее,

      Беданосцаў аж хварэе…

      Кладуць сеткі, каскі, бляхі.

      Найбольш страшаць – гэта ляхі:

      Ціха колюць, цэльне стрэляць,

      Так, як жыта, чарцей мелюць.

      Народ чуе голас зь неба,

      Што больш цара не патрэба.

      Люты, 1905.

      Небывалыя часы

      I песьні заціхлі, і сьмеху ня відна,

      I дзеці старэнькімі сталі.

      I ноты вясёлы музыкам браць стыдна,

      Радасны струны парвалі.

      I фарбы артыстаў смутна рысуюць,

      I цені ясны зьміраюць.

      I вершы паэты з жалем рыфмуюць,

      I сэрцы кроўю сплываюць.

      Студзень, 1905

      Мора

      Не такое цяпер мора,

      Не такі у хвалях шум:

      Цяпер бурна, страшна мора!

      Хваля поўна дзікіх дум.

      Мора вуглем цяпер стала,

      Мора з дна цяпер гарыць,

      Мора скалы пазрывала,

      Мора хоча горы змыць.

      Мора злуе, крэпнуць хвілі,

      Зь дзікім шумам бераг рвуць;

      Гром грыміць за вёрсты-мілі,

      З мора брызгі ў неба б’юць.

      Мейсцам хваля стогнам рыкне,

      Мейсцам плач сарвецца з губ,

      Мейсцам бераг болем ікне,

      Гром грыміць у тысяч труб.

      Мора зброіцца палкамі,

      Шум русалак разбудзіў,

      Запаліўся смок агнямі,

      Неба чорны гнеў пакрыў.

      Бог сярчае: злая бура

      Псуе вельмі сьвяты сон.

      Б’ецца, рвецца ўся натура,

      Аж дрыжыць нябесны трон.

      Трон дрыжыць, ня сьпяць прарокі,

      Бог склікае сьвяты сход;

      А там радзяць, што аблокі

      Мусяць штурм пусьціць у ход.

      Бой пачаўся. Войска Бога

      Залпам паліць ў горды хвіль…

      Мільён згіне, – нова змога

      Расьце крэпка праз сто міль.

      Растуць сілы мора злога,

      У размаху відзен гарт.

      Не адступяць войскі Бога…

      Бой пачаўся не на жарт.

      Такі бой вякамі жджэцца,

      Такі бой гігантаў дасьць,

      Ў такім баю толькі грэцца,

      Ў такім баю толькі пасьць.