ction>
Laduma vir die liefde
Maretha Maartens
Mirre
1
Die sop gis skuimerig en ruik suur. Dis nie eens nodig om daaraan te ruik nie, weet Paula. Die borrels is súúrborrels.
Dis reeds kwart oor een, heeltemal te laat en heeltemal te vroeg. Die vrywilligers is laat en die sokkerkykers te vroeg. Ten spyte van die feit dat die gordyne voor die hoë kerksaalvensters nog toegetrek en die hekke gesluit is, is daar geluide in die skemerdonker anderkant die kombuismuur. ’n Man hoes; ’n baba huil ’n honger huil, maar word gou stil. Miskien druk die ma die kind se mond toe.
Die saal bly donker. Niemand trek die gordyne oop nie. Niemand kom deur kombuis toe nie. Soos wat hulle daar buite kies wanneer hulle gesien wil word, kies hulle hoe laat hulle hier binne gehoor wil word. Hulle het die voordeur nog toe gevind en doodluiters by die sydeur ingekom.
Baie van hulle, weet Paula, sit nou met die rug teen die kerksaalmuur en dut, energieloos van ’n honger wat hulle nie meer voel nie, spiritus- en gomzombies. Sommige lê op die vloer soos wat hulle gereeld op Hoffmanplein of op die sypaadjies in die omgewing van die Klipkerk lê. Hulle weet hulle kan nie weggewens of uitgejaag word nie. Dis koud daar buite, die sokker op die groot televisieskerm begin oor twee uur en die soort kerkmens wat sop en toebroodjies aan die armes voorsien, is dikwels ’n sucker.
Kap-kap, tjop-tjop. Ma kerf verwoed aan die hoop uie op die kombuistoonbank. Volgens haar moet die sous vir wanneer ook al se krummelpap regstaan in die yskas, dis één ding minder om haar oor te bekommer. Wat klaar is, is klaar; môre sorg nie vir homself nie. Nie in ’n gemeente waarvan vyf en sewentig persent van die lidmate ouer as sestig is en die res te besig, te belangrik of te belangeloos vir sopkombuisjoppies nie.
Ma reageer op rou uie soos wat Erika Jooste destyds met haar mangeloperasie op narkose gereageer het. “Veertien is die verkeerde ouderdom vir ’n mangeloperasie,” het Ma nog gesê. “Dit moes gedoen gewees het toe sy drie of vier was. Erika bly maar ’n ongeluksvoël.”
Ongeluksvoël se poot in ’n visblik, dink Paula. En mag Hans de Lange, wat Erika so mooi uit die visblik gehelp het, tot in lengte van dae na visolie ruik.
Ma weet wat uie aan haar doen, maar as daar ’n lang soppoeier-tamatie-en-uiesous vir ’n pot stywepap gekook moet word, wag sy nie tot nog hande opdaag nie. Nee, Ma sal masochisties bly uie kerf tot die dag wanneer die laaste basuin blaas.
Paula sug moedeloos. Véértig liter suur sop. Wat nou? Daar is nie ’n plan B nie.
In die donker weke ná Pa se dood het Ma maar net gedoen wat sy kon. Daar wás beplanningsvergaderings, maar dié komiteelid het ’n huis gaan koop en dáárdie tannie het ’n span osse gaan inbreek. Die notulehouer se rekenaar het ’n virus gehad, en die komiteelid wat sopbene op haar seun se plaas sou gaan haal, se kar is gesteel.
Reël ’n lentetee met ’n TV-sepie-aktrise as gasspreker, en selfs die sestigplussers kry lewe en blougetinte kapsels. Reël ’n maand lange uitreik na spiritusdrinkers, bedelaars en leeglêers, en jy moet ’n werwings- en motiveringsaksie loods om ’n Gideonsbende saamgestel te kry.
Ai tog, ai tog, Mevrou, Dominee se dood was vir ons so ’n groot skok. Maar Mevrou moet weet, ons is hier vir Mevrou. Druk op ons knoppie. Moet ons voortgaan met die sokkeruitreik? Honderd diensbeurte, en ons is so ’n klein gemeente? Sjoe, Mevrou, ou Doom het ’n groot hap afgebyt. Maar so het ons hom geken, ’n idealis. Ek moet net deur my dagboek gaan, ek sal Mevrou laat weet.
Die lewe gaan voort, Mevrou. En ons as Begrafniskomitee hét ’n goeie job van die teeskinkery met Doom se begrafnis gemaak.
Paula het die agenda van die laaste beplanningsvergadering gesien. Ma is nie een vir rekenaars nie en die balpuntpen se ink het gelol. Vir die tweede helfte van die agenda het sy ’n potlood gebruik:
9. Groente, mark & Bainsvlei. Wie het bakkie vir oplaai?
10. Rooster kos/sopmaakbeurte.
11. Reël koeldrankbottel-snysessie. Jeuggroepe?
12. NB NB. Kerksaal linkervoor-stoofplaat herstel, dringend. Plus Electrical Services, Elias Grové sy broer vir gratis herstel vra?
13. Grand Hotel en Roosfontein Gastehuis bedanking. Wie skryf?
14. Sleutels kerksaal probleem, koster nie 3X per dag beskikbaar. Verantwoordelike persoon aanwys.
15. Beroep op gemeente om in te skakel.
16. Jak 2: 15-17 (lees vir vergadering): Sê nou daar is ’n broer of ’n suster wat nie klere het nie en dag vir dag honger ly, en sê nou een van julle sou vir hulle sê: “Mag dit met julle goed gaan; gaan trek julle warm aan en eet genoeg,” maar julle gee nie vir hulle wat hulle nodig het om van te lewe nie, wat help dit dan? So gaan dit ook met die geloof: as dit nie tot dade oorgaan nie, is dit sonder meer dood.
17. Datum van volgende vergadering.
18. Afsluiting met gebed.
Arme, arme Ma.
Wat hier gebeur, is genade. Wat nié gebeur nie, is soos wat dit maar in die kerk gaan.
“Ma,” sê Paula, “kom ruik hier. Dié sop is suur.”
Daar was al beter oomblikke vir dié soort aankondiging gewees. Jo Rall staan met ’n nat kombuisvadoek teen haar gesig gedruk. Sy het haar bril afgehaal; sy baklei teen die uietrane.
“Nonsens,” stry Jo. “Hoe kan dit suur wees?”
Sy dwing haar oë oop en plak die vadoek gesteurd langs die rol toiletpapier neer wat sy nou al jare lank by elke uieskilgeleentheid byderhand hou en per sessie byna volledig opgebruik. Sy skeur ’n stuk toiletpapier af, snuit haar neus in die lang snesie, sit haar bril op en beruik die sop.
“Waar val jy nou uit, Paula?” frons sy. “Hierdie sop makeer absoluut niks.”
Sy draai om, snuif en snuit weer en reik na die groentemes.
Jou ma stry uit gewoonte of bygelowigheid, het Pa altyd gesê. Of van pure stres.
“Ma,” sê Paula, “Ma is in ontkenning.”
Kap-kap, tjop-tjop.
Jo Rall kyk op, ooraktiewe traankliere opnuut geaktiveer. “Moet dit nie vir my moeilik maak nie, Paula.”
Gee my krag, dink Paula, maar sy hou haar gesig neutraal.
“Ma, ons het nie ’n keuse nie. Ons moet dié sop weggooi. Dit gis. Ons gaan die mense siek maak.”
“In hierdie plek,” ruk Ma haar op, “het ons nog nooit ’n mens met ons kos siek gemaak nie.”
Die kerksaal anderkant die muur raak voller; tradisionele selfbeheersingstegnieke kan wag. Paula tel net tot vyf.
“Ek en Lalla het altyd vir mekaar gesê Pá is dwars en bekonkeld, maar Ma is nou …”
Hulle kyk mekaar verskrik in die oë. Paula weet sy het ’n grens oorgesteek. As jou pa pas begrawe is, is hy ’n heilige. Dan rook hy lankal nie meer ’n skelm sigaretjie en steel hy nie malvapoeding uit die yskas wanneer hy in die voordagure met die begrafnispreek worstel waardeur die naasbestaandes van ’n suinige ou helleveeg stigtelik vertroos moet word nie. Dan sit hy op hierdie oomblik – te oordeel na Ma se verwytende kyk – in regskapenheid in die geselskap van Pelagius II, die Heilige Ursus en ander wat op aarde uitgemunt het in heroïese sedelike deug.
“Dis hotélsop,” stry Jo oplaas. “Sal hulle nou suur sop aan hotelgaste bedien?”
Dis oorskietsop, wil Paula sê. Dit ruik soos siekte. En ek is lankal nie meer ’n kind nie. Ek is verantwoordelik vir die opleiding van drie en vyftig volwasse verstandelik gestremde mense. Ek laat hulle bemarkbare produkte maak; ek bemark hulle produkte. ’n Artikel oor dit wat ek hulle in Horison se werkswinkels laat doen, het in Sarie verskyn.
Gedurende ons week lange winter-expo sorg ek dat ons kliënte sop en pannekoek kry. Dan werk ék ook elke dag met groot potte sop. Goeie sop