Schalkie van Wyk
Bloeisels in die wind
Melodie
1
Sonja Retief volg die smal slingerpaadjie om die rolprentteater op die Durbanse Suidstrand, voel haar sandale sand skep en bly staan om hulle uit te skop. Sy raak bewus van die pyn in haar regterskouer waaroor drie volgelaaide strandsakke hang. Sy besef dat sy ’n kramp in haar elmboog het van die gewig van die swaar strandsambreel wat sy teen haar linkersy vasdruk en wonder of sy durf afbuk om haar sandale op te tel.
Dalk verloor sy haar balans en steek haar kop in die sand, tref die moontlikheid haar en dit laat haar giggel. Sy kan al haar ryk, aansitterige ouma Hannah Oosthuizen se reaksie sien wanneer sy teen tienuur in ’n deftige somertabberd en met ’n sambreel in die een hand en ’n fyn handsakkie in die ander, vergesel van haar moeder en haar jonger sussie strand toe kom. Ouma Hannah sal ’n oomblik lank vassteek, stip na haar bene staar en dan aanstap asof dit volkome benede haar waardigheid is om die eienaar van die bene te herken.
Dis wat haar ouma Hannah en selfs haar ma herhaaldelik in die verlede gedoen het, onthou Sonja. Herinnering verf ’n troebel skadu in haar oë en laat haar gesig verstroef. Wanneer sy as kind haar mense teleurgestel of in die verleentheid gebring het, was hulle maar te haastig om haar te ignoreer en met luide fluisterstemme agter goed versorgde hande te verduidelik dat ’n mens niks beter van ’n aangenome kind kan verwag nie.
“Ek is bly hulle het jou gisternag hier kom neersit, maar ek wens die gangetjie was nie so smal nie, want ek sal graag wil sien of jou voorkant by die res van jou pas,” skerts ’n manstem reg agter Sonja.
Sonja snak na haar asem, swaai om en laat die strandsambreel op haar linkervoet val.
“Eina!” krys sy, tel haar voet op om die pyn weg te vryf, maar word deur die drie strandsakke oor haar regterskouer van balans getrek. Sy gaan sit hard op die sand, voel vlamme van verleentheid op haar gesig uitslaan, en staar na haar sandale wat nou binne haar bereik voor haar lê.
“Het jy seergekry? Kan ek help?” vra die jongman gretig.
Sy kyk op na hom, hou van die vriendelike lig in die diepblou van sy oë. Sy laat haar blik dan rus op die rolstoel waarop hy sit. Hy volg die rigting van haar blik en sy glimlag is eg, maar tog met ’n tikkie verleentheid wat hom seunsagtig jonk laat lyk.
“Dis net my bene. My arms makeer niks nie. Sal ek jou ophelp?” vra hy.
“Jy het my reeds gehelp. Ek het gewonder hoe ek my sandale gaan optel en nou weet ek hoe – ek moes maar net omval om dit reg te kry,” antwoord sy.
“Ek is Walter. As jy regtig nie vies is omdat ek jou laat skrik en val het nie, mag ek weet wat jou naam is?” vra hy. Sy oë vertel aan Sonja dat hy baie hou van dit wat hy sien.
“Sonja,” antwoord sy, bly dat sy haar van kan verswyg omdat hy nie syne genoem het nie. Haar moeder het haar jare gelede vertel dat haar eie moeder vir haar die naam Sonja gekies het. Sy was so bly oor die brokkie nuus van ’n eie, onbekende moeder dat sy begin huil het. Maar haar voogmoeder was kwaad, byna asof sy haar verkwalik het oor haar blydskap, en sy het selfs probeer om voor te doen dat sy haar net verspreek het, dat dit tog sy en nie Sonja se eie moeder was wat haar haar naam gegee het nie. Maar Sonja het geweet wat die waarheid was en haar naam het haar grootste besitting geword, want dít was haar eie.
“Sonja … jy lyk soos ’n sonnimf met daardie goudwit hare en die groen van die see in jou oë. Jou hare is regtig blond? Nee, moenie antwoord nie, want my suster sê juis ek raak aanmatigend en onbeskof teenoor die skoner geslag sedert ek by die rolstoelbrigade aangesluit het.”
Spot hy of is hy sinies? wonder Sonja, en kyk hom op haar beurt opsommend aan. Selfs in sy rolstoel is dit maklik om te sien dat hy ’n lang man is, skraal eerder as fors gebou. Sy songebruinde gesig en arms steek skerp by sy wit sporthemp en ligbruin langbroek af. Sy oë is ’n besonderse diepblou wat in die skadu van sy lang wimpers byna swart vertoon, sy hare donkerblond en effens krullerig.
Sy voorkop is hoog en intelligent, sy gelaatstrekke sterk, behalwe sy mond wat ’n onsekere faktor is, want een oomblik sluit sy lippe ferm en dan kou hy soos ’n senuagtige skoolseun aan die binnekant van sy onderlip, asof hy twyfel oor die wysheid van sy besluit om met haar ’n gesprek aan te knoop.
“Ek is ’n verpleegster en ná ses maande in die ortopediese afdeling van ’n hospitaal is iemand in ’n rolstoel nie meer uniek nie. Wat my hare betref, dis eg,” antwoord Sonja met ’n vinnige glimlag, tel dan haar sandale op en trek dit weer aan.
“ ’n Verpleegster?” Hy betrag haar belangstellend, sy uitdrukking goedkeurend. “Dis wat ek nodig het: ’n pragtige verpleegster om die saaiheid van my bestaan op te vrolik.”
“Suster Retief,” help sy hom reg en verwens dan haar ydelheid oor haar rang as gegradueerde verpleegster. Sy is net voor haar mondigwording tot suster bevorder. Sy wou nie hê hy moes weet sy is Sonja Retief nie, want ’n Retief sal sy tog nooit wees nie, dink sy en frons.
“Moenie so kwaai lyk nie … dis nie my skuld dat jy niks ouer as agttien en soos ’n leerlingverpleegster lyk nie,” korswel hy wanneer hy haar sien frons.
Sy tel die drie strandsakke en die strandsambreel op en kom orent.
“Dankie, maar ek is byna mondig. Jy sal oor die weg kan kom met jou rolstoel? Ek sal jou stoot as …” stel sy huiwerig voor, bewus van die gevoeligheid wat so dikwels die mens met ’n liggaamsgebrek kenmerk.
“Die rolstoel is spesiaal vir die strand gebou – sien jy die breë buitebande? My vriend het my hier voor die bioskoop afgelaai en ek het hom met aanranding en lyfstraf gedreig as hy my strand toe stoot asof ek ’n invalide is. Ons het gister hier aangekom en ek het reeds my beweegbaarheid op my spesiale rolstoel beproef. Daarom weet ek ek kan alleen oor die weg kom,” verduidelik Walter terwyl hy Sonja in die smal gangetjie af volg na waar dit skerp regs draai en op die oop strand uitloop.
“Dis nuttig,” gee sy toe en gryp na die strandsambreel wat heen en weer onder haar linkerarm wieg en dan met sy skerp punt in die sand vassteek. “Vervlakste ding!” brom sy, trek die strandsakke hoër oor haar skouer en gryp die strandsambreel met albei hande vas.
“Watter ding?” vra Walter verras oor sy skouer, merk hoe sy spartel en hou sy regterhand na haar uit. “Gee jou sambreel hier. Dit kan op my skoot lê.”
Sonja talm onseker, wonder of die ekstra gewig van die strandsambreel die beweeglikheid van die rolstoel sal belemmer en kyk oorbluf, maar terselfdertyd verlig na die onderpunt van die smal gangetjie langs die rolprentteater wanneer sy haar naam hoor.
“Sonja! Haai, wag, jong!” roep haar jonger suster, Erika, storm nader en staar met ’n gretige glimlag na Walter wat sy rolstoel in ’n halfsirkel beweeg het sodat hy na haar kan kyk. “Dis hy! Sien jy nou, Sonja? Ek het jou mos gesê ek het gisteroggend ’n pragtige mansmens op ’n rolstoel daar naby die strandwagte se uitkyktoring gesien. As jy nie altyd maak asof jy ouma Hannah se bediende is nie, kon ek hom al gister leer ken het,” verwyt Erika asof Walter nie teenwoordig is nie, onthou ineens van hom en glimlag verdrietig. “Ons ry vroeg môreoggend terug na Bloemfontein,” verduidelik sy met ’n gevoelvolle sug.
“Sonder dat jy die eer gehad het om my te leer ken?” vra hy.
“Jy lag my uit, maar as jy net weet …” Erika swyg dramaties.
“Ek weet,” sê Walter met gedwonge erns. “As ’n mens sestien is, is niks meer aanloklik as ’n huwelik met ’n pragtige man in ’n rolstoel nie … Dink net: jy het ’n hele lewe van onbaatsugtige opoffering en diens aan jou eggenoot voor jou. Jy is nie dalk ook van plan om ’n verpleegster te word nie?”
Walter is sinies, besef Sonja en wonder hoe lank gelede hy die gebruik van sy bene verloor het. Dan soek haar oë na Erika en sy kry haar jammer oor Walter se verdraaide siening van Erika se spontane belangstelling.
“Ek was ’n jaar lank ’n leerlingverpleegster en ek was al negentien,” lig Erika hom met ’n opsigtelike besef van eiewaarde in. Dan onthou sy dat sy ’n vriend van die jongman in die rolstoel wil maak en vervolg nuuskierig: “Wie is jy? Ek is Erika Retief en dis