Graad 6
Huistaal
Saamgestel deur Riens Vosloo en Fanie Viljoen
Die uitleg van hierdie digitale uitgawe van Piekfyn Afrikaans Graad 6 Leesboek vir Huistaal kan verskil van dié van die gedrukte weergawe, afhangende van die instellings op jou leser. Die uitleg vertoon optimaal as jy die standaard instellings op jou leser gebruik. Lesers kan eksperimenteer met die instellings om die vertoning te verbeter.
Liewe leerder
Jou Piekfyn Afrikaans Leesboek gaan nog jou beste maat word. Eintlik is boeke beter as maats, want hulle het altyd tyd vir jou, hulle praat nie terug nie, baklei nie, en hulle skinder ook nie van jou nie! En hulle neem jou na wonderlike wêrelde toe. Wanneer jy lees en jouself inleef in die gebeure en karakters in ‘n storie, vergeet jy van al die ander dinge rondom jou.
In jou Piekfyn Afrikaans Leesboek gaan jy nie net kort stories lees nie, jy gaan ook langer stories lees wat jou nuwe avonture gaan laat beleef of jou hare gaan laat regop staan. Daar is ook kort dramas wat julle in groepe kan beurtlees of opvoer, gedigte wat jy kan lees vir genot, en dit selfs saam met jou maats kan dramatiseer.
Deur te lees, leer ‘n mens van allerlei dinge waarvan jy dalk nog nie weet nie of jy ontdek vreemde plekke waarvan jy nog nooit gehoor het nie. Soms gaan jy oulike poskaarte of briewe of dalk interessante e-posse van snaakse “mense” lees. En soos die grootmense, gaan jy ook koerantberigte, resensies, onderhoude, verslae en advertensies van nader bekyk en beter verstaan. Dalk word jy ’n skrywer en gee jou Piekfyn Afrikaans Leesboek vir jou ’n paar goeie idees vir jou eie skryfwerk! Het jy geweet goeie skrywers lees sommer van jongs af baie?
Al hierdie lekker leeswerk gaan jou help om Afrikaans spoggerig en vlot te lees. Geniet hierdie jaar se Piekfyn Afrikaans Leesboek!
Samestellers
Bongile
en die donkie
(Gebaseer op ’n Meksikaanse volksverhaal)
Fanie Viljoen
Bongile steek sy vingers in die droë grond. Stadig lig hy dit uit en kyk hoe die sandkorrels tussen sy vingers deurval. Agter hom hoor hy voetstappe naderkom. Hy draai sy kop na sy ma toe. “Niks wou groei nie, Ma. Ek het so hard probeer, maar nou is die winter amper hier en ons kos raak min,” sê Bongile sag.
“Wat gaan ons doen?” vra sy ma bekommerd.
Bongile kyk in sy ma se bruin oë. “Ek dink ek moet vir ’n ruk weggaan, Ma. Ek sal werk gaan soek en geld terugbring huis toe. Dit sal ons hou deur die moeilike tyd. Volgende somer is alles dalk anders.”
Sy ma se oë word hartseer. Sy vee met haar hand oor Bongile se gesig. “Jy lyk elke dag meer en meer soos jou pa, weet jy, my seun? As hy vandag nog hier was, sou hy trots gewees het op jou.”
Die volgende oggend vat Bongile die donkie – hulle kosbaarste besitting – en met sy ma se afskeidsgroet en gebede steeds helder in sy hart, val hy in die pad.
Toe die son reg bo sy kop sit, kom hy af op ’n ou vrou wat onder ’n boom sit.
“Waarheen gaan jy, Bongile?” vra sy.
Hy skrik. Hoe weet sy wat sy naam is? Is dit iemand wat sy ma ken?
“Ek is op pad om werk te gaan soek. Ek moet geld terugbring huis toe,” antwoord Bongile.
“Hierdie is ’n gevaarlike pad.” Die vrou kom regop en skuifel nader.
Bongile se hart hamer skielik in sy bors. Wie ís die vrou? Sy het vreemde krale om haar nek en dra klere wat gemaak is van diervelle wat hy nog nooit voorheen gesien het nie. Toe sy hom in die oë kyk, kom daar ’n kalmte oor Bongile. Iets sê net vir hom hy is verniet bekommerd.
“Jy moet versigtig wees, Bongile. Daar is baie skelms op hierdie pad,” sê die vrou. “Maar jy sal hulle maklik kan uitken.” Sy lig ’n sak van haar skouer af en haal ’n sakkie meel uit. “As jy iemand langs die pad teëkom en jy wil weet of hulle jou vriend of jou vyand is, moet jy van hierdie meel gebruik en vir julle pap maak. Skep dan die pap uit in twee kleibakkies. Maak die een bakkie vol, en die ander een net half. As die vreemdeling die vol bak vat, weet jy hy het slegte bedoelings. Maak jouself dan uit die voete. Maar as die vreemdeling die halwe bakkie vat, weet jy dit is iemand op wie jy kan vertrou.”
Met die sakkie meel vasgebind aan sy donkie, stap Bongile verder. Toe hy ’n paar tree weg is, kyk hy om om die vrou te groet, maar waar sy oomblikke gelede nog gestaan het, is daar nou niks. Nie eens haar voetspore nie.
Net voor skemer kom staan ’n vuil man met toiingrige klere voor Bongile in die pad. “Waarheen gaan jy, seun?” vra hy hees. Sy oë blits heen en weer in sy oogkasse en hy lek oor sy droë lippe.
“Ek is op pad om werk te gaan soek. Ek moet geld terugbring huis toe.”
“A-a, ek weet waar jy kan werk kry,” sê die vreemdeling. “Ek sal saam met jou stap.”
Bongile skrik. Hy onthou die vrou se waarskuwing: Daar is baie skelms op hierdie pad.
Maar hy onthou ook nog die sakkie meel wat sy vir hom gegee het.
“Ek is moeg, kom ons rus eers,” sê Bongile vir die vreemdeling. “Ek sal vir ons pap maak sodat ons ons kragte kan herwin. Die pad vorentoe is nog lank.”
Die vreemdeling knik sy kop. Hy gaan maak hom tuis op ’n klip en kyk hoe Bongile die vuur maak en die pap kook.
Toe die pap klaar is, skep Bongile dit uit in twee kleibakkies, nes die vrou hom vertel het: een vol, en een half. Hy hou sy asem op toe hy sy hande na die vreemdeling uitstrek. Die vreemdeling glimlag en vat die vol bakkie.
Bongile se hart ruk in sy bors. Wat gaan hy doen? Hy kyk na sy donkie. Dit is al wat hy het. Hy het nie geld nie. Wat as hierdie man vanaand nog sy donkie ook by hom steel – dan het hy heeltemal niks!
Donker oorval Bongile en die vreemdeling. Hulle kan nie verder reis nie. Die nag bring sy eie gevare, weet Bongile. Dit is die ideale tyd vir die vreemdeling om sy donkie te steel as hy wou.
Bongile kan daardie aand nie slaap nie. Toe hy hoor hoe lustig die vreemdeling langs die vuur snork, staan hy saggies op. Hy vat sy donkie en met die nag soos ’n karos om sy lyf, glip hy sag weg na veiligheid.
Laatmiddag van die tweede dag op die pad, kom Bongile ’n tweede vreemdeling teë. Hierdie keer is hy versigtiger, maar die man lyk vriendeliker as die vorige een. Hy het selfs netjieser klere aan. Ja, hier is iemand wat hy kan vertrou, weet Bongile sommer.
Hierdie is ’n gevaarlike pad, hoor hy weer die vrou se waarskuwing.
Soos die vorige aand, maak Bongile vir hom en die vreemdeling pap. Hy skep die eerste bakkie vol, en die tweede een weer net half. Toe hy dit uithou na die vreemdeling, bewe sy hande effens. Die man se vingers vou gretig om die vol bak. Bongile se lyf ruk. Nee! Hy kan dit nie glo nie.
Bongile se kop is deurmekaar. Is die ou vrou verkeerd? Die man lyk nie soos ’n skurk nie. Kan hy hom nie maar vertrou nie?
Maar daardie aand besef Bongile dat daar waarheid steek in die toets. Die donker het skaars oor die veld gevou toe die vreemdeling opstaan van die vuur en dreigend naderkom. Die vlamme speel oor sy gesig. Sy vriendelike glimlag lyk nou boosaardig. In sy vuis sien Bongile die skerp klip …
Soos weerlig wat uit die