Низами Гянджеви

Oğluma nəsihət


Скачать книгу

hara, qızıl hara? Bunu sözdoğan bilir!

      Öz qüvvəsilə gedər söz qasidi17… tövşüməz,

      Söz qaldıran dağları qaldıra bilməz heç kəs.

      Söz gümüşü yanında qara torpaqdı dirhəm,

      Qızıl hansı itdir ki, onu sözə tay biləm?

      Heç kəs əyləşə bilməz sözdən yuxarı qatda,

      Dövlətimiz, mülkümüz yalnız sözdür həyatda.

      Sözdən xəbərsiz qalır könüldən xəbərsizlər,

      Sözün yozumu sözdən daha şux, daha dilbər.

      Nə qədər ki cahan var, sözün coşsun qoy səsi,

      Qoy sözlə tazələnsin Nizaminin nəfəsi.

      Ölçülü sözün ölçüsüz sözdən üstünlüyü

      Ölçülüb biçilməmiş dağınıq sözlər belə

      Sözsə… zərgər yanında bənzər gövhərə, lələ.

      Ölçülüb-biçilərsə incə fikir, incə söz,

      Nə qədər gözəlləşər, olar ürəyincə söz.

      Kim ki sözə söz qoşub tapar haqqın səsini,

      Sözlə iki aləmin açar xəzinəsini.

      Bu xəzinəni yalnız açar tapanlar açar,

      Yalnız söz ərlərinin dilləridir bu açar.18

      Sözün tərəzisini quran ulu hökmdar,

      Sözün aşiqlərini19 sözlə etdi bəxtiyar.

      Ərşin bülbülləridir20 cahanda söz qoşanlar,

      Məgər özgələrinə tay tutularmı onlar?

      Düşüncə atəşilə pərişan olan zaman,

      Mələklərlə gəzərlər, mənzilləri asiman.21

      Sözdoğanlar – nur saçan peyğəmbərin kölgəsi,

      Ərzin işıq pərdəsi, haqqın yanar nəfəsi.

      Mətanət meydanında kimlər tutdu gör səfi,

      Əvvəlcə peyğəmbərlər, sonra şairlər səfi!

      Şair ilə peyğəmbər – bir nigarın məhrəmi,

      Peyğəmbərlə şair haqq, qalanlar haqq görkəmi.

      Şairin süfrəsində şirin xurmalar ki var,

      Xurma deyil, bəlkə də, ürək parçasıdırlar.

      Ürəyin dişlərilə qoparılmış söz, fikir

      Torpağın dimdiyilə cilalanmış incidir.

      Hikmət qaynağı şeiri hər gün alçaldıb bir az,

      Sudan da ucuz etdi beş-on nəfər şeirbaz.22

      Kimin söz pərdəsində ahəngi var, sehri var,

      Özü yerdə olsa da, ruhu göylərdə yaşar.23

      Dizi üstə söz yazıb, ölkələri tutan kəs

      Dünyada heç bir kəsin qapısında baş əyməz!24

      Dizinə dirsəklənib fikrə dalan sənətkar,

      Sözlə iki cahanın dövlətini qazanar.25

      Əyilən məğrur başı ayağını salamlar,

      Dirsəklənər dizinə, kamanlaşar sənətkar.26

      Öz kaman halqasını qırmaq istəyən şair,

      Bükülüb açılınca, təb üstündə dikəlir!27

      Bükülmüş qamətilə sanki həlqə olanlar,

      Fələyin qulağına bəzən min həlqə taxar.28

      Bu hoqqabaz fələyin qarşısına sənətkar,

      Bircə hoqqa yerinə neçə daş-qaş çıxardar.29

      Söz köhləni qızarkən… sənətkarın ürəyi,

      Dodağını öpməkçün yırtar köksü, köynəyi.30

      Şairin ləl dodağı o zaman ki, açılar,

      Yeddi göyün, Günəşin yaxasını parçalar.

      Şairin ilham adlı cəsur bir atası var,

      Dünyaya oğul kimi ər misralar bağışlar.

      Şair qozbel fələyi qul eyləyər özünə,

      Qulluqdan azad olar, özü köçsə sözünə.

      Şairin xoş nəfəsi cana məhrəm, qəlbə yar,

      Dilsizlərə dil verər, susmazları susdurar.

      Hər gözələ can verən incə söz memarıdır,

      Sən şairə vurul ki, o, söz bəstəkarıdır.

      Müştəri ulduzumu söz ovsununda şair?

      Ya Harutun sehrini qırıb pozan Zöhrədir?

      Yəğmaladı bu kəndi qaçaq-quldur atlılar,

      Şer adlanan bu dağı alçaqlar alçaltdılar.

      Ağıl başımdan çıxır. Görün, sözbaz nə qədər…

      Sözü abırdan salır şeir, söz çeynəyənlər.

      Mən qanım bahasına yetirdim can meyvəsi,

      Neçin su qiymətinə satılsın könül səsi?

      Dad əlindən, ey fələk, söylə, haçaq, bəs haçaq,

      Beli kəmərli mərdlər31 zülmündən qurtulacaq?

      Başda gəzdirilməli sənət düşdü ayağa,

      Aç ayaqdan qandalı, döndər sözü bayrağa!

      Qızıl üçün, zər üçün sinov gedən həriflər

      Sənətin sikkəsini, görün nəyə veriblər?!32

      Qızıl sözü qızıla dəyişənlər alçalır,

      Zülmətə işıq salan ləli33 verir, daş alır.

      Sənətini bilənlər ən uca dağdan uca…

      Bu işıqlı zirvəni kimlər alçaltdı bunca?

      Sultanın