кажа пра тры томікі, дык, відавочна, што напісаны ў 1842 г. артыкул без змен быў уключаны ў першы томік «Шляхціца Завальні».
15
Змешчана ў «Niezabudce» на 1841 г.
16
Змешчана ў «Niezabudce» на 1842 г.
17
Змешчана ў «Niezabudce» на 1842 г.
18
Гаворка пра баладу «Русалка-спакусніца», змешчаную ў «Niezabudce» на 1841 г.
19
Слова «жыд» не мела ў той час зневажальнага значэння.
20
Дуда – духавы інструмент са скураным мехам, маленькай трубачкай для напаўнення яго паветрам і некалькімі ігравымі трубкамі з язычкамі (пішчыкамі).
21
Музыка, музыкі – гэтак даўней называліся ў беларускіх вёсках танцы.
22
Блаславi, Божа, сватанне, бяседу вясельную.
23
Дзень летняга сонцастаяння паводле новага стылю.
24
У Пецярбурзе Я. Баршчэўскі жыў з 1817 да 1847 г.
25
Гэты нарыс друкаваўся таксама асобна ў альманаху «Rocznik Literacki» (Т. І. 1843 г.) і ў перакладзе Л. Кавеліна на рускую мову ў газеце «Иллюстрация» (Т. ІІ. 1846 г. №;10).
26
Тут i далей у «Шляхцiцы Завальнi» вершы даюцца ў перакладзе Сяржука Сокалава-Воюша.
27
Шляхціц на загродзе – дробны шляхціц, які меў невялікі маёнтак з абгароджанай сядзібаю.
28
Квестар – манах, які збірае ахвяраванні на кляштар.
29
Колькі гадоў служыў Я. Баршчэўскі ў «шаноўных людзей» сёння нам невядома.
30
Відавочна, Завальня мае на ўвазе і Полацкі езуіцкі калегіум, і Полацкую езуіцкую акадэмію. Полацкі езуіцкі калегіум заснаваны ў 1580 г. паводле загаду Стэфана Баторыя. У 1812 г. пераўтвораны ў Полацкую езуіцкую акадэмію.
31
Відавочна, маецца на ўвазе перакладная старабеларуская аповесць «Александрына» («Похождение царя Александра Македонского»)
32
Уліс – Адысей, галоўны герой паэмы Гамера «Адысея».
33
Маецца на ўвазе паэма Вергілія «Энеіда».
34
Прэфект (ад лац. praefectus начальнік);– загадчык, інспектар або настаўнік рэлігіі ў школе.
35
Пачатак беларускае «Каляды для малых дзетак», папулярнага твора XVIII ст., які гучаў так:
Розкаю дух святы дзетачкі біць радзіт,
Розкаю бінамне здоров не завадзіт;
Розка папужае розум да галовы;
Учыт пісьма; а бароніт злой мовы;
Розка родзічам паслушнымі чыніт;
Розка выпушчает а учыт латыні;
Розкаю хоць б’е, не паломіт косці;
Дзетак гамует ат ўсякай злосці…
На малых добра розка беразовая,
А старым карбач, або насека дубовая.
Звязда дзеткам тую каляду дае,
Прето ж ей за нюю нех жадзен не лае.
36
Каталіцкая малітва.
37
Нябожчык.
38
Чамарка