Хайдар Басыров

Ватанга тугры калдылар


Скачать книгу

шәһәре тирәсендә хезмәт иткән. Туганнарына 1941 елның 17 июнендә язылган соңгы хаты килә.

      Ул, әсир төшеп, концлагерьда булганнан соң, «Идел-Урал» легионына китерелә. Трофейга алынган немец документларында күренгәнчә, Сәлим Бохаров 827 нче батальонның дүртенче ротасында взвод командиры булып хезмәт иткән. Димәк, 3 нче батальонның яшерен оешмасында Әхәт Атнашев белән бергә булганнардыр дигән фикер туа.

      1943 елның июнендә 827 нче батальонны Карпат тауларына, С. А. Ковпакның партизан армиясенә каршы җибәрәләр. Бу төбәктәге партизаннарны юк итү өчен, фашистлар зур көч туплыйлар.

      Немецлар, 825 нче батальон тулысынча Белоруссия партизаннары ягына чыккач, легиончыларга шикләнеп карыйлар. Һәм 827 нче батальонның роталарын бүлгәләп, немец частьлары белән аралаштырып урнаштыралар. Әмма аларның совет кешеләрен фашистларга хезмәт иттерү нияте барыбер тормышка ашмый. Батальондагы легиончыларның бик күпләре партизаннар ягына качып бетә. Бу эштә яшерен оешманың роле зур була. Яшерен оешма әгъзалары Габбас Кадермәев белән Габбас Шәрипов листовкалар тарата. Соңыннан фашистлар Габбас Шәриповны кулга ала, әмма дәлилләре булмаганлыктан, төрмәдән чыгарырга карар итәләр.

      Провокаторлар ярдәмендә, мөгаен, батальондагы яшерен оешманың составы ачыклана һәм Әхәт Атнашев белән Сәлим Бохаров, кулга алынып, Берлинга озатыла. Аларны башка җәлилчеләр белән бергә хөкем итәләр һәм җәзалап үтерәләр.

      Галләнур Бохараев (Сәлим Бохаров) иң соңгы – унберенче кеше булып 12 сәгать 36 минутта якты дөнья белән мәңгелеккә хушлаша.

      ҖӘЛИЛНЕҢ «МОАБИТ ДӘФТӘРЛӘРЕ»

      2007 елның 15 феврале иде. Иртә белән Татарстан радиосы һәм телевидениесе, көн яңалыклары турында сөйләгәндә, «Бүген патриот-шагыйрь Муса Җәлилнең тууына 101 ел тула. Шул уңай белән аның һәйкәленә чәчәк салу оештырылачак, Татарстан Дәүләт музеенда Җәлилнең «Моабит дәфтәрләре» күрсәтеләчәк, шагыйрьнең музей-фатирында язучыларның очрашуы үтәчәк» дигән хәбәр җиткерде.

      Иртән сәгать 11 дә Казан Кремле янындагы һәйкәл тирәсенә Татарстанның күренекле әдипләре, фән, сәнгать эшлеклеләре, журналистлар, туган тел һәм әдәбият укытучылары, Җәлил тормышы, көрәше, иҗаты белән кызыксынучылар җыелды.

      Кыска гына митинг булды. Татарстан Язучылар союзы рәисе Мәхмүт Мирза һәм башка әдипләр сөйли. Җәлил һәйкәленә һәм аның белән бергә җәзалап үтерелгән ун патриот барельефына чәчәкләр – кызыл канәферләр салына.

      Аннары бу тантанага җыелган халык Татарстанның Дәүләт музеена үтә. Биредә Муса Җәлил һәм аның көрәштәшләренә багышланган зур күргәзмә оештырылган иде.

      «Моабит дәфтәрләре» хәзер музейның иң кадерле экспонатларын саклау бүлегендә тора икән. Елга бер мәртәбә шагыйрьнең туган көнендә – 15 февральдә – аны халыкка күрсәтү оештырыла. Бу йола быел да зур тантана белән үтте.

      Музей залында тантаналы да, моңсу да музыка яңгырый. Казан танк училищесы курсантлары зал, коридорлар, баскычлар буйлап хөрмәт каравылына баса. Татарстан