муҳим фарқларни бартараф этиш ва турли ижтимоий гуруҳларнинг ҳаётий муҳитини шакллантиришда намоён бўлади.
Ижтимоий-гуруҳий ва минтақавий эҳтиёжларнинг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олмаган ҳолда, ҳаёт шароитларини иложи борича тезроқ мослаштиришга ижтимоий йўналтириш, бу эса нотўғри қарорларга олиб келади. Масалан, қишлоқ аҳоли пунктларида шаҳар турар жойларини қуриш.
Қишлоқда, кичик аҳоли пунктларида, мамлакат аҳоли пунктларининг периферик зоналарида турмуш даражасининг тез кўтарилиши сиёсатида ифодаланган ижтимоий нафақа тақсимотининг ҳудудий нисбатларини тенглаштиришнинг умумий вазифаси уй -жойнинг ўзига хос шаклларини топишни талаб қилади, ечимлар, хизмат кўрсатиш, такомиллаштириш. Шундай қилиб, ҳаёт сифати ва сифатини мақсадли тартибга солиш жараёнида архитектура ва шаҳарсозликнинг ўрни жуда катта. Ўз навбатида, яшаш муҳитини танлаш (яшаш жойи, вилоят, шаҳар, шаҳар), иш, ўқиш, дам олиш, аҳолининг миграциясини рағбатлантиришда атроф -муҳитни яшаш шароитлари омили сифатида баҳолаш муҳим рол ўйнайди.
Шундай қилиб, аҳоли ўз хулқ -атворида ушбу тизимларнинг қабул қилинган ижтимоий адолат меъёрларига мувофиқлиги ва мувозанатига эришиш йўлида ҳаракат қилади.
Aтроф -муҳитнинг сифатини баҳолаш чекланган аммо мен функционал ва амалий мезонларга таянаман. Маънавий, ижтимоий-маданий тартибни 3 та баҳолаш муҳим рол ўйнайди: бу жойнинг тарихий ва маданий аҳамияти, шаҳар манзараси ва биноларининг эстетик фазилатлари, бу жойнинг ижтимоий аҳамияти (сиёсий, мафкуравий) ҳақидаги тушунча. «Обрў -эътибор» ва бошқалар.
Aтроф -муҳитнинг барча бу фазилатлари одамнинг ўзини ўзи тасдиқлаш позицияларининг ўзаро боғлиқ позицияларига ва бу жойни юқори баҳолаш, одамни ўз шаҳри, туманлари, иш жойи билан таништириш ҳақидаги
тасаввурларига бевосита таъсир қилади.
Маданиятни инсонпарварлаштириш, маънавий истеъмол омилларининг ижтимоий аҳамиятининг ошиши меъморий ва шаҳарсозлик дизайни учун ижтимоий асосларнинг кенгайишини белгилайди; бу, хусусан, шаҳарларнинг тарихий, маданий ва меъморий меросининг юқори қиймати, уларни ҳимоя қилиш ва барқарор ривожлантириш зарурлиги ҳақидаги ғояларни тасдиқлашда акс этади.
Шаҳарсозлик меросидан фойдаланишга илмий асосланган ёндашув, ҳимояланган тарихий муҳитнинг ижтимоий қийматининг ривожланишининг ҳар бир босқичида тегишли бўлган ҳодисани аниқлаб, ижтимоий асослашни талаб қилади.
Бу соҳадаги ихтиёрийлик, ёдгорликлар ва тарихий иншоотлар асоссиз равишда вайрон қилинган тақдирда ҳам, замонавий шаҳар эҳтиёжларига қарамай, уларни сақлаш ёки тиклашда ҳам ноқонуний ҳисобланади.
Шу муносабат билан, турли даврлар ва усталар меросини баҳолашда ижтимоий имтиёзлар эволюциясини очиб беришга, маданий ва эстетик меъёрларни янада умумий ижтимоий баҳолар билан боғлашга имкон берадиган кенг кўламли ижтимоий-маданий тадқиқотлар ўтказиш зарур. Шунингдек, атроф -муҳитнинг маънавий аҳамияти, бундай баҳолашни