baha başa gəlmişdi.
Şirkuhun Misirlə bağlı niyyətindən xəbər tutan Şavir önləyici tədbirlərə əl atmaq məcburiyyətində qalmışdı. O, I Amoriyə məktub yollayıb müttəfiqlik barədə müqavilə bağlamağı təklif etdi. Nurəddin həmin təklif barədə eşidincə əsəbiləşdi. Fürsətdən istifadə edən Şirkuh onu inandırmağa çalışdı ki, bu müttəfiqlik gerçəkləşərsə, Misir qısa vaxtda tamamilə firənglərin əlinə keçəcək. «Onda Qüdsü azad etmək yaddan çıxacaq, Dəməşqlə Hələbin hayına qalmalı olacağıq», – Şirkuh deyirdi. Bu sözlər Nurəddinin ağlına batdı. Dəməşq hakimi 1166-cı ilin sonunda Şirkuhu böyük bir qoşunla Misir üzərinə yollamaq qərarına gəldi. Bu səfər zamanı da Səlahəddin əmisinin köməkçisi vəzifəsini yerinə yetirəcəkdi.
1167-ci il yanvarın 6-da Şirkuhun ordusu Dəməşqdən yola çıxdı. Bu xəbər dərhal Şavirə çatdı. O da, öz növbəsində, I Amorini məsələdən agah elədi. Qüds kralı dərhal Qahirənin köməyinə xaçlı qoşunu göndərdi.
Yolda Şirkuhun ordusu səhradan qalxan qum fırtınası ilə üzləşdi. Nəticədə xeyli əsgər həlak oldu, eyni zamanda azuqə ehtiyatının və digər zəruri şeylərin çox hissəsi yararsız vəziyyətə düşdü. Şübhəsiz, bu da Suriya ordusunu zəiflətdi, ancaq Şirkuhu qətiyyən ruhdan salmadı. O, həqiqətən də, mahir sərkərdə idi. Düşmənin gedişlərini dərindən ölçüb-biçir və çevik, eyni zamanda ağıllı qərarlar qəbul edirdi. Bu zaman I Amori Şirkuhun qoşunlarının şərq istiqamətindən gələcəyini zənn edib Qahirədə mövqe tutmaq fikrinə düşdü. Bunu eşidən Şirkuh dərhal ordusunu qayıqlarla Nil çayının digər sahilinə keçirdi. Qısa müddət sonra isə Qahirənin qərbində – Amorinin arxa cəbhəsində peyda oldu. Bundan sonra Şavirə son şans verdi. Ona aşağıdakı məzmunda məktub göndərdi: «Firənglər ayağımızacan gəliblər. Belə fürsət bir də ələ düşməz. Səhvindən nəticə çıxar və din qardaşlarının tərəfində ol». Şirkuhun planı sadə idi: suriyalılar misirlilərlə birləşərək xaçlıları mühasirəyə ala və onları son nəfərinə qədər məhv edə bilərdilər. Bundan sonra isə Qüdsü də, bütün Qüds krallığını da xaçlılardan azad etmək asan məsələ idi.
Şirkuh məktubu Nəsiri adlı gənc bir döyüşçü ilə yolladı. Şavir məktubu aldı, oxudu, ancaq Şirkuha inanmadığı, onu kafirlərdən də qorxulu hesab etdiyi üçün xaçlılarla ittifaqı möhkəmləndirmək yolunu seçdi. Hətta Qüds krallığı ilə müttəfiqliyə sadiq qalacağına dair gənc xəlifəyə and da içdi. Ardınca elə xəlifənin gözü qarşısında Nəsirinin boynunu vurub kəlləsini suriyalıların düşərgəsinə göndərməyi əmr etdi.
Elçisinin kəsik başını görən Şirkuh bərk hirsləndi. Lakin qəzəbini boğub əlində Nəsirinin kəlləsi ordusunun qarşısına çıxdı. Əsgərlərinə xitabla dedi: «And içirəm ki, Nəsirinin qisasını almayınca qəlbim soyumayacaq. İndi onun kəlləsini tutduğum əlimdə tezliklə öz müsəlman qardaşını qətlə yetirən satqının kəsilmiş başını görəcəksiniz».
Şavirin başı firənglərlə danışıqlara qarışdığından Şirkuh və ordusu dincəlmək, qum fırtınasının vurduğu yaraları sağaltmaq üçün vaxt qazandı. Nəhayət, xaçlı ordusunun üstünə gəldiyini eşidən Şirkuh düşməni tələyə salmaq qərarını aldı. O, ölkənin dərinliklərinə çəkilməyə başladı. Məqsədi onu təqib edən xaçlıları ərzaq və su mənbələrindən uzaqlaşdırmaq idi. Suriya qoşunu Əl-Babində dayandı. İki ordu arasında döyüş də elə bu yerdə baş verdi. Bir çox tarixi qaynaqlarda yazılanlara inansaq, həmin döyüşdə həlledici rolu məhz Səlahəddin oynamışdı. Belə ki, əmisi mərkəzi bölüyə başçılıq etməyi ona tapşırmışdı. Bu bölük türklərdən ibarət əsgərlərdən təşkil olunmuşdu. Səlahəddin mərkəzdən hücuma keçib əvvəlcədən müəyyənləşdirilmiş məqamda isə geri qaçmalı idi. Firənglər onun bölüyünü təqib etməyə başlayacaq, bu zaman Şirkuhun digər bölükləri sağ və sol cinahlardan I Amorinin qoşununu əhatəyə alacaqdı. Hər şey planlaşdırıldığı kimi oldu. Suriya ordusunun mühasirəsinə düşən firənglər başlarını itirdilər. Onların çoxu qılıncdan keçirildi, Qüds kralının özü isə ona sadiq olan cəngavərlərin köməyi ilə canını zorla qurtardı.
Düzdür, Səlahəddinin bölüyü də daxil olmaqla suriyalılar bu döyüşdə firənglərdən daha çox itki verdilər. Lakin savaş meydanında qalib gəlməyi bacardılar.
Onu da deyək ki, Səlahəddin sonralar həmin döyüşdəki taktikadan dəfələrlə istifadə edəcəkdi: guya düşmən qarşısından qaçdığını göstərməklə rəqib ordunu tələyə salmaq, yəni öz üzərinə çəkmək, uyğun məqamda isə cinahlardan hücuma keçərək onu pərən-pərən salmaq və məhv etmək! Qədim vaxtlardan türk sərkərdələrinin sevimli fəndi olan bu hərbi taktika Səlahəddinə çox qələbələr qazandıracaqdı…
İsgəndəriyyənin mühasirəsi
Suriya ordusunun əlindən güc-bəla ilə qurtulan I Amori özünü Qahirəyə çatdırdı. Burada yeni hərbi yürüş hazırlıqlarına başladı. Əl-Babindəki məğlubiyyətin əvəzini çıxmaq üçün alışıb-yanan Qüds kralı intiqam almağa tələsirdi. Ancaq təcrübəli sərkərdə olan Şirkuh Əsədəddin də bu vaxt boş dayanmamışdı. O, Misirin şimal vilayətlərini dolaşıb axırda İsgəndəriyyə şəhərinə gəlib çıxdı. Təməli böyük fateh Makedoniyalı İsgəndər tərəfindən qoyulan, Aralıq dənizi hövzəsində, Nil çayının deltasında yerləşən bu şəhərin əhalisi onu xilaskar kimi qarşıladı. Şirkuh parlaq bir nitqlə xalqa müraciət etdi: «Mən sizi müdafiə etməyə gəlmişəm. Təkcə müsəlmanların yox, yəhudilərin və xristianların da hüquqlarının qorunacağına təminat verirəm!»
Daha sonra şəhəri qardaşı oğluna əmanət edib Yuxarı Misirə doğru yola düşdü.
Bu vaxt I Amori Suriya ordusunun İsgəndəriyyədə olduğunu eşidib bu nəhəng şəhəri mühasirəyə almağa tələsdi. Çox keçmədi ki, xaçlıların hərbi-dəniz donanması peyda oldu. Şəhər hər tərəfdən üzük qaşı kimi mühasirəyə alındı. Əhali aclıqdan əziyyət çəkməyə başladı. Suriya ordusunun da durumu ürəkaçan deyildi. Lakin Şirkuh həmişəki kimi ümidini itirmir, xüsusilə qardaşı oğlunun məharətinə güvənirdi. Ona görə də İsgəndəriyyənin müdafiəsini təşkil etmək Səlahəddinin üzərinə qoyulmuşdu.
Xaçlılar tədricən təzyiqi artırırdılar: hər gün mancanaqlarla şəhərə daha çox daş və od yağdırılırdı. Buna baxmayaraq Səlahəddin şəhərin təslim edilməsini ağlına da gətirmirdi. Sonralar demişdi ki, həmin günlərdə yeganə qorxusu aclıq və susuzluq sarıdan idi, qəlbində düşmən qılıncının qorxusuna əsla yer yox idi. Şəhər əhalisinin aclıqdan əziyyət çəkməsi Səlahəddinin qanını möhkəm qaraltmışdı, o özü də İsgəndəriyyə sakinləri ilə birgə əzab çəkir, yemir, içmirdi. Vəziyyət isə getdikcə daha dözülməz hal alırdı.
Belə bir vaxtda Şirkuh Yuxarı Misirdə Şavir əleyhinə üsyan qaldırıb yerli əhalidən böyük bir ordu topladı. Həmin ordu ilə Qahirə yaxınlığına gəldi. Buradan I Amoriyə məktub göndərdi. «Hər ikimiz boş yerə vaxt itiririk. Əgər soyuq ağılla düşünsəniz, anlayacaqsınız ki, məni Misirdən uzaqlaşdırmanın sizə heç bir faydası olmayacaq. Bu yalnız Şavirin maraqlarına xidmət edəcək. Ona güvənməklə böyük səhvə yol verirsiniz» – məktubda belə yazılmışdı.