elə həmin gün adaxlılara dedi ki, növbəti gün məşvərət keçirəcək və bundan sonra bütün adaxlılar Odisseyin evini tərk edəcəklər. Əgər tərk etməsələr, onda Telemah Zevsdən yardım istəyəcəyini bəyan etdi. Adaxlılar Telemahın bu cəsarətinə təəccübləndilər. Antinoy adlı birisi ona dedi:
– Sənə bu cür cəsarətli danışmağı ilahlar öyrədib. Zevs bizi qorusun və sənin hökmdarımız olmağına imkan verməsin, hərçənd sənin buna hüququn çatır.
Telemah isə dedi:
– Hökmdar olmağı kim istəməz ki?! Zevs mənə bu səlahiyyəti versəydi, mən onu böyük sevinclə qəbul edərdim. Amma hökmdar olub-olmayacağımdan asılı olmayaraq mən bu evin ağasıyam.
Ziyafət bitincə bütün adaxlılar öz evlərinə yatmağa getdilər. Telemah da öz otağına çəkildi.
İkinci nəğmə
Alyanaqlı Eos dünyaya işıqlı səhəri gətirəndə Telemah yatağından qalxdı. Əyninə ən gözəl geyimlərini geyinib qılıncını taxdı. Sonra carçılara əmr etdi ki, camaatı meydana toplasınlar.
Meydan insanlarla dolduqdan sonra Telemah irəli çıxıb dedi:
– Bu gün sizinlə atamdan, evimin başsız qalmasından danışmaq üçün buradayam. Atamın yoxluğundan istifadə edən adaxlılar evimizə yığılıb var-dövlətimizi dağıdır, mal-qaranı kəsir, Odisseyin evini tar-mar edirlər. Mənsə onların qarşısını alacaq gücə sahib deyiləm. Onlar anamla evlənmək istəyirlərsə, babam İkarinin qapısına gedib ondan cehiz tələb etsinlər. Anam da ürəyinə yatan birini seçərək ona ərə getsin. Belə davam edərsə, mən dilənçi kökünə düşəcəyəm, onda da qapı-qapı gəzib dilənərək əlimdən alınanları axeylilərdən geri istəyəcəyəm.
Bu sözləri eşidən hər kəsin Telemaha ürəyi yandı. Təkcə Antinoy ona etiraz edərək dedi:
– Sən nə danışırsan, çərənçinin biri?! İstəyirsən ki, bizi el içində rüsvay edəsən? Hər şeydə sənin hiyləgər anan günahkardır! Üç ildir ki, hamımıza ayrı-ayrılıqda vədlər verərək aldatmağa çalışır. Hələ bu azmış kimi, üstəlik, bir hiyləyə də əl atdı. Elan etdi ki, həlak olmuş əri üçün tabut örtüyü toxuyacaq və yalnız onu bitirdikdən sonra kimə ərə gedəcəyinə qərar verəcək. Lakin o bizi bu dəfə də aldatdı. Düz üç il boyunca örtüyü gündüzlər toxuyur, gecələrsə sökürmüş. Bizi isə bu haqda onun qulluqçusu xəbərdar etdi. İndi də deyirəm, sən də məni eşit! Anana de ki, aramızdan birini seçib ona ərə getsin. O vaxta qədər sənin evində qalıb var-dövlətini yeyib-bitirəcəyik, ancaq başqa qızın evinə elçi düşməyəcəyik!
Telemah Antinoya belə cavab verdi:
– Mən bu sözləri anama çatdıra bilmərəm, məni boya-başa çatdırmış doğma anama evimdən getməyi tələb edə bilmərəm. Bir də deyirəm, evimdən əl çəkin. Yenə də evimdə ziyafətlər təşkil eləməkdə davam etsəniz, onda Zevsi köməyə çağıracağam. Zevsin intiqamından heç kəs canını qurtara bilməyəcək, siz hamınız məhv olacaqsınız!
Telemah elə bunu demişdi ki, Zevs iki qartalı işarə kimi İtakaya göndərdi. Qartallar əvvəlcə sakitcə və yanaşı uçurdular, lakin məşvərət yerinə çatınca bir-birini iti caynaqları ilə cırmaqlamağa və dalaşmağa başladılar. Sonra gözdən itdilər.
Bunu görən bir qoca üzünü axeylilərə tutub dedi:
– İtakalılar! Odissey tezliklə vətənə dönəcək, Penelopanın adaxlılarını da öldürəcək. Bilirsiniz ki, mən heç vaxt sözlərimdə yanılmıram. İllərlə bundan öncə – Odissey Troya müharibəsinə yollananda onun evinə düz iyirmi ildən sonra dönəcəyini demişdim. Dediklərim də düz çıxdı.
Lakin adaxlılar qocaya inanmadılar, onu yalan danışmaqda ittiham edib dedilər ki, Penelopa onlardan birini seçməyənə qədər Odisseyin evindən getməyəcəklər. Telemah isə atası haqqında xəbər bilmək üçün Pilosa yollanacağını elan edib həmyerlilərindən bu səyahət üçün bir gəmi və iyirmi gənc itakalı oğlan istədi.
Lakin qəzəbli adaxlılar məşvərəti dağıdıb axeyli camaatına evlərinə yollanmağı əmr etdilər. Özləri də yenidən Odisseyin evinə döndülər.
Telemah dənizin qumlu sahili boyunca uzaqlaşaraq əllərini göyə uzadıb Afinaya yalvardı:
– Sən dünən evimə gəlib mənimlə danışdın və atamdan xəbər tutmaq üçün mənə gəmi ilə səyahətə çıxmağı tapşırdın. Adaxlılarsa mənə mane olurlar. Mənə kömək et, ilahə Afina!
Elə o an Afina Odisseyin çoxdankı dostu Mentorun surətində Telemahın önündə peyda oldu. Bu, həmin Mentor idi ki, müharibəyə gedərkən Odissey ailəsi və sərvətinə nəzarəti ona tapşırmışdı. Afina Telemaha dedi:
– Telemah, bundan sonra güclü olmalısan. Zəiflik Odisseylə Penelopanın oğluna yaraşmaz. Əgər zəifsənsə, onda onların övladı deyilsən! Əgər damarlarında Odisseyin qanı axırsa, istədiklərinə nail olacaqsan. Adaxlılar barədə düşünmə. Onlar hamısı ölümü eyni gündə tapacaq. Mən sənə gəmi tapmaqda kömək edəcəyəm. Atana necə sadiq olduğumu görəcəksən. Sənsə evinə dön və yol üçün buğda, şərab hazırlatdır.
Telemah evə qayıtdı. Orada Antinoy ona yaxınlaşaraq əlindən tutdu və ziyafətə dəvət edərək bir müddətliyə hər şeyi unudub yeyib-içməyi təklif etdi. Telemah üçün gəmi tapacağına da söz verdi. Amma Telemah əlini sərt şəkildə geri çəkərək adaxlıların köməyinə ehtiyacı olmadığını dedi. Onlarsa onun şücaətinə lağ edir, Odisseyin var-dövlətini necə bölüşdürəcəklərini müzakirə eləyirdilər.
Telemah onlara fikir vermədən ərzağın saxlandığı anbara yollandı və qoca qulluqçudan xahiş etdi ki, onun üçün on iki kuzə şərab və on iki kisə buğda hazırlasın. Qoca qadın bunları nə üçün istədiyini soruşanda o, Pilos və Spartaya yollanacağını bildirdi. Sonra xahiş etdi:
– Amma bu xəbəri anama mən İtakanı tərk etdikdən on iki gün sonra deyərsən.
Afina isə həmin vaxt Telemahın surətini alıb şəhərə yollandı və gənc oğlanların qarşısına çıxıb onları səyahətə dəvət etdi. Lazım olan miqdarda adam yığıldıqdan sonra Afina Froninin oğlu Neomondan aldığı gəmiyə gedib onu səyahət üçün hazır vəziyyətə gətirdi. İtakalı gənclər gəmidə toplaşdıqdan sonra Afina Odisseyin evinə gəlib elə etdi ki, adaxlılar öz evlərinə erkən çıxıb getdilər. Sonra ilahə Telemaha gəminin hazır olduğunu dedi. Telemahla yoldaşları ərzağı gəmiyə daşıdıqdan sonra gəmi dənizə çıxdı. Afina gəminin göyərtəsində əyləşib küləyi səslədi. Külək gəmiyə daha sürətlə hərəkət eləməyə kömək etdi. Beləliklə, gəmi bütün gecəni və növbəti günü sürətlə üzdü.
Üçüncü nəğmə
Parlaq günəş əsrarəngiz körfəzi tərk edərək sərhədsiz səmaya qalxdı ki, öz işığı ilə ölümsüz ilahların və ölmək üçün yaranmış insanların dünyasını nurlandırsın.
İtakalılar isə həmin vaxt Nestorun əzəmətli şəhəri Pilosa çatdılar. Onlar gəmini limanda qoyub sahilə endilər. Mentor surətli Afina Telemaha dedi:
– Utancaqlığını