Uzaq sahillərdə. Гасан Мехти оглы Сеидбейли

uzandı. Üçüncü kibrit də sönəndən sonra anbar qatı bir qaranlığa qərq oldu.

      “Mixaylo” ilə Vasya növbə ilə yatırdılar; onlar sözləşmişdilər ki, qonağa nəzarət etsinlər. Amerikalı uzun müddət yata bilmədi, yerində qurcalandı. Bir azdan Vasya hamını oyatdı: yola düşmək vaxtı çatmışdı.

      Hələ də yuxulu olan ev sahibi onlara isti süd və qarğıdalı çörəyi gətirdi. “Mixaylo” təşəkkür edib, kişinin gətirdiyi şeyləri aldı. Bir qədər sonra yola düşdülər.

      * * *

      Hər tərəf göz işlədikcə dumana bürünmüşdü. Buna baxmayaraq, səhərin açıldığı hiss olunurdu. Dağa dırmaşmaq isə get-gedə çətinləşirdi. Yolçular addımlarını yavaşıtmağa məcbur oldular. Qabaqda gedən Ancelika qarlı cığırda tez-tez sürüşüb büdrəyirdi. Vasya ona kömək edirdi. Hamıdan axırda “Mixaylo” gəlirdi. O, yoldaşlarına təklif etdi ki, dayanıb dincəlsinlər.

      Yarımsaatlıq istirahətdən sonra onlar yenə yollarına davam etdilər. Kəndlərdən keçib dağları aşdılar. Dağlarda yaşayan əhali “Mixaylo” və onun yoldaşlarını səmimiyyətlə qarşılayır, onlara südə, qarğıdalı çörəyinə və keçi əti bozartmasına qonaq edirdi. Triyestdə yaşayanlar italyanca danışırdılar, buradasa hamı sloven dilində danışırdı.

      Yolçular döngələrin birində balaca boylu, möhkəm bədənli, 17 yaşında bir serb qızına rast gəldilər. O, yolçulara xəbər verdi ki, partizanları axtarmağa gələn hitlerçilər Komen kəndinə soxulub bir neçə evi yandırıblar. Qız əlini uzadıb kəndin səmtini göstərdi. “Mixaylo” o tərəfə dönüb dumanın və ağacların arxasından yüksələn alovun şöləsini gördü. Lakin hitlerçilər partizanları lazım olduğu yerdə axtarmırdılar. Bu vaxt partizan briqadasının bölmələrindən biri İdryanın yaxınlığında əməliyyat aparırdı. Sonralar “Mixaylo” qərargahda öyrəndi ki, partizanlar bir qədər itki versələr də, əməliyyat uğurla keçib.

      “Mixaylo” Vasya ilə Ancelikaya Plava kəndində qalmağı tapşırdı. Özü yanındakı qonağı ilə qərargaha yaxınlaşan vaxt artıq hava qaralmış, göydə tək-tək ulduz parlamağa başlamışdı.

      Partizan briqadasının qərargahı bir neçə gündü ki, şəhərin kənarında yiyəsiz qalmış malikanədə yerləşirdi. Triyestin dövlətli fabrik sahibkarlarından birinə məxsus olan bu malikanə şəhərdən 70 km aralı, hündür dağın başındakı şam meşəliyində yerləşirdi.

      Partizanların keşikçiləri və müdafiə dəstələri hər tərəfdən qərargahı əhatə edərək, bütün yolları nəzarət altında saxlayırdılar. Onlar dağın döşü ilə uzanan dar və güclə seçilən bir cığıra xüsusi diqqət yetirirdilər. Briqadanın qərargahı bu cığır vasitəsilə yaxın meşədə yerləşdirilmış əsas qüvvələrlə əlaqə saxlayırdı.

      Axşam idi. Malikanənin buxarılarında odun yanır, xüsusi dayaqların üstündəsə partizan çaydanları və qazanlar qaynayırdı. Oyaq olanlar silahlarını təmizləyir, paltarlarını yamayır, çay içir, üzlərini qırxırdılar. Onlar yatanları oyatmasınlar deyə, ehtiyatla və səssiz tərpənirdilər. Tapşırıqdan qayıtmış yorğun adamlar çarpayılarda, divanlarda, masaların üstündə, pəncərələrin içində, kreslolarda və döşəmənin üstündə – hər kəs bacardığı kimi yerləşib yatırdı.

      Birdən kimsə qapını taybatay açıb qışqırdı:

      – “Mixaylo” qayıtdı.

      Bütün malikanə hərəkətə gəldi. Bu xəbər salondan-salona, otaqdan-otağa, pilləkəndən-pilləkənə yayıldı.

      Bir dəqiqə sonra adamlar “Mixaylo”nun əlini sıxır, qucaqlayır və tez-tez çiyninə vururdular. “Mixaylo” onların əlindən güclə qurtara bildi.

      – Qonağımız da var, – deyə “Mixaylo” başı ilə qapının yanında tək dayanmış yumşaq şlyapalı adamı göstərdi. – Xahiş edirəm ki, ona hörmət eləyəsiniz.

      O, pillələrlə bir qədər yuxarı qalxandan sonra ayağında uzun bataqlıq çəkməsi, belindənsə iri bir mauzer sallanan oğlanın qulağına pıçıldadı:

      – Gözdən qoyma, Silvio!

      “Mixaylo” yüyürə-yüyürə dəhlizi keçdi, qapılardan birini açıb içəri girdi. Üstünə çoxlu kağız və xəritə yığılmış, şamlarla işıqlanan masanın arxasından geniş alınlı, xoşsifət bir kişi qalxdı.

      – İcazə olar, yoldaş polkovnik? – deyə “Mixaylo” şən səslə soruşdu.

      Polkovnik cavab vermədi. O, sevinclə gülümsəyərək “Mixaylo”ya yaxınlaşdı, əlinin dalı ilə dodağını sildikdən sonra, əvvəlcə bu yanağından, sonra o biri yanağından öpərək oğlanı bağrına basdı.

      – Çox sağ ol, Mehdi! – deyə nəfəsini dərib bir də qucaqladı.

      Polkovnikin bu nəvazişindən mütəəssir olan “Mixaylo” həyəcanlı və utancaq halda dayanmışdı…

      Onlar masaya yaxınlaşdılar.

      – Salamatsan, kefin sazdır? – deyə polkovnik, “Mixaylo”nun gözlərinin içinə baxaraq soruşdu.

      “Mixaylo” sevincək cavab verdi:

      – Hər şey öz qaydasındadır, Sergey Nikolayeviç!

      – Əlbəttə ki, bir dəfəyə 630 zabit və əsgərin öhdəsindən gəlmək zarafat deyil! – deyə Sergey Nikolayeviç şən bir hərəkətlə masa üstündəki ensiz kağızı göstərdi. Bu, Triyest şəhərindəki gizli təşkilatın rəhbəri “P” yoldaşın göndərdiyi məlumat idi. – “Döyçe soldatenhaym”da olanlardan cəmi üç-dörd əsgər sağ qalıb. Əyləş.