söz vermişəm. Bu gün içməyək, onsuz da…
Cavad əlinin hərəkəti ilə Nacinin sözünü kəsdi, qolundan tutub dalınca içəri çəkdi. Lap küncdə iki yer boş idi. Naci dartına-dartına deyirdi:
– Cavad, mən ölüm… Gecə içəndə yata bilmirəm. Cavad onu divara sarı itələdi.
– İçmirsən, içmə.
Naci yan-yörəsinə baxıb istər-istəməz oturmalı oldu. Cavad piştaxtaya sarı getdi. Arxası Naciyə tərəf oturmuş bir nəfər qəlyana qullab vurdu. Boğazına tüstü dolan Naci öskürməyə başladı, sonra yerini rahatlayıb içəridəkiləri seyr etdi. Nacinin qabağında bir qocayla bir cavan nərd oynayırdılar. Cavan əsəbiləşir, tez-tez zərləri söyürdü. Deyəsən uduzurdu. Qoca isə sakitcəsinə öz işində idi. Onlardan o tərəfdə iki ahıl kişi üç-dörd kuzəni divar dibinə yan-yana qoyub, dinib-danışmadan içirdilər. Onlarla üzbəüz yenə iki adam oturmuşdu. İkisi də qəlyan çəkirdi, tüstü arxasından sakitcə bir-birini seyr edirdilər. Hər ikisinin gözləri süzülürdü. Deyəsən içib dəmlənmişdilər…
Bir az o tərəfdə isə iki cavan oturmuşdu. Biri mütəkkəyə dirsəklənib qəlyan çəkir, o biri isə ara vermədən danışırdı. Qulağının dibində çeçələ barmağın yarısı boyda şiş vardı.
O biri qəlyan çəkən isə qara saqqallı, nazik qara bığlı bir cavan idi. Alnı qırışlarla dolu idi. Gözləri gah ani sevinclə parlayır, gah da tutqunlaşırdı.
Naci onların nə barədə söhbət etdiklərini öyrənmək istədi. Ancaq ayrı-ayrı sözlərdən başqa heç nə eşitmək olmurdu.
– Bura bax, deyəsən içməmiş xumarsan…
Naci gözlərini cavanlardan ayırdı. Bayaq dediklərini unudaraq həvəslə dikəlib, kuzələri Cavaddan ala-ala dedi:
– Eşitməyibsən şair nə deyib:
…Tərk edib meyxanəni meysiz xumaram indi mən.
– Bəh, bəh.
Cavad qəlyan dalınca getdi.
Birdən-birə meyxanada bərk qəhqəhə qopdu. Naci başını qaldırdı. Həmin iki cavan idi. Onlardan böyrü Naciyə tərəf olanı bərkdən gülürdü. Qəhqəhəsi bütün meyxananı başına götürmüşdü.
Cavad hər əlində bir qəlyan qayıtdı. Ancaq o, qəlyanları Naciyə vermədi. Dayanıb qəzəbli nəzərlərlə gülənləri seyr etdi. Deyəsən cavanların bu saymazyana gülüşü onun xoşuna gəlmirdi. Cavadın xasiyyətinə bələd olan Naci:
– Əşi, otur görək, – dedi, – bənd olma. Bura kef yeridir, qoy gülsünlər.
Yastısifətli Cavad heç bir söz deməyib oturdu. Naci qədəhlərə şərab süzdü.
– İçək ki, sabahkı ovumuz…
– Xa-xa, xa-xa…
Qəhqəhənin qopmasıyla Cavadın əlindəki qədəhi yerə çırpması bir oldu. Xəncərini çəkib ayağa sıçradı.
– Adə, köpəy oğlu, camaatı adam-zad saymırsan?
Bütün meyxana bir-birinə dəydi. Çığır-bağır, adə, qoyma, sədaları meyxananı bürüdü. Cavadın gümüş xəncəri havada parıldayırdı.
Qəhqəhə çəkən cavan isə rəngi ağarmış halda donub qalmışdı. Naci Cavadı buraxıb, özünü oğlana yetirdi. Qolundan tutub çölə dartdı.
– Qardaşoğlu, tez ol, tez ol, çölə çıx.
Cavanın yanındakı şişpapaqlı da Nacinin sözlərinə qüvvət verdi.
– Gedək, Cəmaləddin, gedək.
Naci də mütəəssir olmuş halda onlarla birlikdə çölə çıxdı. Cavad hələ də içəridə nərildəyirdi.
Naci şişpapaqlı cavanın qolundan tutdu.
– Bağışlayın, adınızı da bilmirəm, yaxşı düşmədi, sən allah bağışlayın. İnşallah görüşsək, hökmən bunun xəcalətindən çıxaram. Hələlik…
Cavanlar uzaqlaşdı. Naci onları seyr edir, düşünürdü: – Harda görmüşəm bu şişpapaqlını, harda görmüşəm?
O, başını silkələyib içəri girdi. İndi də içəridə tar-qaval çalınırdı. Cavad isə heç bir hadisə baş verməmiş kimi meyxana sahibi ilə birlikdə əl çalırdı.
Bir azdan iki dost – Cavadla Naci mütəkkələrə dirsəklənib içir, qəlyan çəkir, söhbət edirdilər. Ancaq Naci şişpapaqlı cavanı, onun gözlərindəki ifadəni unuda bilmirdi. Cavad əlini yelləyib çığırdı:
– Gördün də, həriflər arvad kimi qaçdılar.
Artıq keflənmiş Naci birdən-birə nəsə xatırladı, əlini uzadıb Cavadın çiyninə qoydu:
– Sən onları tanıyırdın?
Cavad neypuşu ağzından çıxartdı:
– Necə tanımırdım? Biri, o yekəbaşlısı, Murtuza oğlu Cəmaləddindi, o biri də…
– Hə, o biri, o biri kimdi?
– O biri? Kərbəlayı Sadıq vardı ha, yəni ölüb ha, bənna Sadıq, onun oğlu Şəfi.
– Şəfi?
– Hə, şair Şəfi, Mirzə Şəfi, deyirəm axı harda görmüşəm, kiminlə görmüşəm? Gorbagor Hacı Abdullanın dost-aşnası. Eşitməmisən, gör bir nə deyib:
…Nə qədər kim fələyin sabiti səyyarəsi var,
Ol qədər sinədə qəmzən oxunun yarəsi var.
Heyrətdən Nacinin ağzı açıla qalmışdı…
4
Şəfi həyətə girəndə Züleyxa qardaşı Əbülfəzlə qaçdı-tutdu oynayırdı. Oğlan qaçır, bacısı qovurdu. Səsləri bütün həyəti başına götürmüşdü.
Zeynəb xanım iri sırğagülünün kölgəsində oturub uşaqlara tamaşa edirdi. Onlar isə hey gül kolluqlarının, hovuzun, meyvə ağaclarının başına fırlanırdılar. İkisi də tövşüyür, ikisinin də üzü od tutub yanırdı…
Şəfi yerindəcə donub heyran-heyran baxırdı. O, ilk dəfə idi ki, qız qamətinin gözəlliyini, belinin incəliyini bu qədər yaxından görürdü.
– Yaxşı, bəsdirin.
Zeynəb xanım ayağa qalxdı. Eyvanın o başında kəniz göründü.
– Xanım, xəmir acıyıb.
Zeynəb xanım:
– Üstünün yükünü azalt, – dedi. Sonra Əbülfəzə sarı döndü.
– Tez ol qaç Fatma nənəgilə. Deyinən gəlsin, xəmir acıyıb, onu gözləyirik.
Xanım darvazaya boylandı:
– Bu Mirzə harda qaldı? Əlimərdan, bir darvazaya çıx bax, gör gəlirmi?
Nökər yerindən tərpənməmiş, azca pörtmüş Şəfi göründü.
– Aha, gəldi ki…
Əvvəlcə xanım, sonra da yanındakılar şaqqanaq çəkib güldülər. Birdən-birə necə oldusa, Şəfi də gülümsədi. Yəqin ona görə ki, Züleyxa da səndəli tutub, başını azca yana əymiş halda gülümsəyirdi. Şəfi