Күрәсең ич әнә, буа буарлык. Нинди залларга сыймыйлар… Ә тегендә безнең дәрәҗә башка булыр. Үз якташларыбыз, үз дусларыбыз дигәндәй… Риза буласыңмы, Мирсәет?..
– Аерылганны аю ашар, бүленгәнне бүре ашар, дигәннәр. Булмас эш белән буталасыз, Зәки әфәнде…
– Булмас эш, дисең инде, алайса, – дип, якташының күзләренә текәлеп карап торды Вәлиди. – Булмас димә, дөнья бу!.. Шуны да хәтереңә төшерәм: безнең ерак баба Ак бүре булган. Аю-бүреләргә генә бирешә торган заттан түгел Зәки Вәлиди. Онытма шуны! Хәзергә хуш. Мин сезнең Казаныгызга сүз сорап киләчәк, аяк басачак кеше түгел моннан ары…
Сүзне озынга сузып торуның урынсыз икәнлеге һәр икесе өчен дә аңлашылган иде инде. Мирсәетнең киңәшмәгә барыр вакыты җиткән, Зәки Вәлиди Казаннан китәргә тимер юл вокзалына ашыга. Салкын гына хушлашып, якташлар икесе ике тарафка китеп барды. Очрашулары ничек көтмәгәндә килеп чыккан булса, аерылышулары да шулайрак иде. Нишлисең…
Соңаруын соңармады ул, әмма килешенгән урында Мирсәетне инде көтәләр иде. Көтүчеләрнең икесен ул ерактан ук таныды – Вахитов һәм Камил Якубов. Өченчесе – хәрби киемдәге таныш түгел кеше, – читкәрәк тайпылып, тәмәке төтәтеп тора. Мирсәет килеп җиткәчтен, хәрби кеше дә аларга йөзе белән борылды.
Торган җиреннән чак авып китмәде Мирсәет – хәрби киемле кеше аның балачактан якын танышы, әнисе ягыннан туганы икән ләбаса.
– Мирсәет, – дип, колачын киң җәеп кочагына алды ул аны. – Менә очрашу… Менә сиңа очрашу ичмасам…
– Исәнме, Якуб, саулармы?.. Мин бит сине фронтта дип белә идем. Кайдан килеп чыктың? – Ул да түгел, Мирсәет сәерсенеп калган Мулланур белән Камилгә таба борылды. – Бу унтер-офицер минем якын туганым Якуб Чанышев була.
Ул да түгел, Якуб, үз итеп, аның җилкәсенә кундырып алды:
– Бәй, бергә уйнап үскән чакларны онытмагансыңдыр әле?.. Теге чакта безнең Тукай авылына, Тау башына килгән идең, хәтерлисеңме?..
– Хәтерлим, ник хәтерләмәскә… Күлмәгемнең җиңен чияләндереп, каз боты кимерткәнең дә истә әле…
Балачакларын хәтерләп, рәхәтләнеп көлешеп алдылар. Балачак кынамы, бер үк елларда Казанның укытучылар мәктәбендә дә укыды ич алар. Дөрес, туган еллары бер булса да, Якуб Чанышев укырга соңрак килгән иде. Әмма, туганнан туышкан якыннар буларак, һәрчак бергә аралашып, ярдәмләшеп укыдылар.
– Булды, егетләр, – дип, сәгатенә карап алды Вахитов. – Кода-кодагый уеннарын калдырып торыйк. Кузгалырга вакыт, көтәләрдер.
Мөселман социалистлары комитетының Казан социал-демократлары белән алдан килешенелгән очрашуы иде бу. Һәммәсе үзләрен «большевиклар» санаса да, хәзергә аерым-аерым эшли иде әле алар. Һәр ике яктан дүртәр кеше.
Әмма бүлмәдә мөселман социалистлары делегациясен биш кеше аягүрә басып каршы алды.
– Иң элек үзебезнең кунак, Мәскәүдән килгән большевик иптәш Блюхер белән таныш булыгыз, – диде, Казан большевикларының җитәкчесе Тихомирнов.
Түргә кунакны утырттылар. Ә ике мөстәкыйль оешма вәкилләре озынча өстәл