йўлида қатл бўлганларни ўликлар деманг. Балки улар тирикдирлар, лекин сиз сезмайсиз»[5].
– Мана у!
– Бу ерда бошқа оятлар ҳам бор. Аммо ростини айтганда, бу мавзуларда гаплашиш менга бироз ноқулай. Келинг, яхшиси, сизга Тунисни кўрсата қолай.
– Ўқиганларингизнинг ўзи етарли. Инсонлар кетмайди, биз доим шу ерда бўламиз, ўтмиш ва келажак оралиғида. Умуман, Инжилда ҳам шунга ўхшаш сўзлар бор. Бир жойида Исо алайҳиссалом Яҳё алайҳиссалом ҳақида шундай дейди: «У (Чўқинтирувчи) – келиши керак бўлган Илёсдир»[6]. Агар яхшилаб эслаб кўрилса, бу мавзуга оид яна цитаталарни топса бўлади, – дейман.
Самил шаҳар пайдо бўлиши ҳақидаги афсонани бошлаб юборади ва тушунаманки, ўрнимиздан кўтарилиб, обидаларни томоша қилишда давом этиш пайти келди.
Эски шаҳарнинг деворлари устида чироқ бор экан. Самилнинг айтишича, араблар кўп ишлатадиган “чироқнинг ёруғи фақат ажнабий (мусофир)га тушади” деган матали шу ердан келиб чиққан.
Нима ҳам дердим, матал айни ҳаётий. Самил орзуси – ёзувчи бўлиш ва ўз ватанида уни тан олишлари учун курашмоқда. Ватанида эса мени, бразилиялик ёзувчини тан олишади.
Бизда ҳам шунга ўхшаш мақол борлиги эсимга тушади: “Ҳеч ким ўз юртида пайғамбар эмас”. Одатда узоқдан келган нарсаларни қадрлаймиз ва атрофимиздаги гўзалликка кўп ҳам эътибор қаратавермаймиз.
– Шундай бўлса-да, вақти-вақти билан, – давом этаман мен, – ўзинг учун мусофир бўлиб туриш керак.
Суҳбатимизга умуман эътибор бермаётгандай турган рафиқам бир пайт менга ўгирилиб:
– Буни қандай тушунтиришни билмайман-у, аммо бу чироқда сенга алоқадор нимадир борга ўхшайди. Тушунишим билан айнан нималигини сенга айтаман.
Бироз дам олиб, дўстлар билан кечки овқатни тановул қилгач яна шаҳар бўйлаб сайрга отланамиз. Фақат бу сафар Кристина кун бўйи ҳис қилганларини тушунтиришни бошлайди:
– Сен сафарда юрганинг билан уйдан чиқа олмаяпсан. Биз бирга эканмиз, шундай давом этаверади. Чунки ёнингда сени яхши биладиган одам бор ва бу хотиржамлик туйғусини сингдириб боради. Энди сафарингни ёлғиз давом эттиришинг керак. Эҳтимол, чидаб бўлмасдек кўринган ёлғизлик сени қийнар, аммо бу туйғу бошқалар билан яқинроқ мулоқот қила бошлаганингда асталик билан йўқолиб боради.
Бироз тин олгач, у давом этади:
– Қаердадир ўқигандим, юз минг дарахтли ўрмонда бир хил япроқ учрамас экан. Икки киши бир Йўлдан боришса-да, уларнинг манзиллари алоҳида. Умумий қарашларимизга мослашишга уриниб, бирга бўлишда давом этар эканмиз, ҳеч қайсимиз муваффақиятга эриша олмаймиз. Шундай экан, сен билан хайрлашаман. Германияда учрашамиз, футбол бўйича жаҳон чемпионатининг биринчи ўйинида.
СОВУҚ ШАМОЛ ЭСГАНДА
Ноширим ва муҳарририм билан Москвадаги меҳмонхонага келганимизда кираверишда мени ёшгина аёл кутиб турарди. У олдимга келиб тортиниб ўтирмай қўл бериб сўрашади.
– Сиз билан гаплашиб олишим керак. Шуни деб атайин Екатеринбургдан келдим.
Мен