а симэлийэр. Чугас кытыла, күөхтүҥү толбонунан күлүктэнэ, быллаардары ыга анньан, бөдөҥ тиит, хатыҥ, тэтиҥ былааһыктаах ойуурунан сэлэлээбит. Арҕаа баһынан кытарымтыйан көстөр дьахтар талахтарынан ыраахха диэри нэлэһийэр хотоойутугар хойукка диэри тоҥмот сир үрүйэтэ тыынан бурҕачыйар. Сииктээх туманынан өрүкүйэн, тула үүммүт талахтарга, хахыйахтарга муус чопчу ытарҕалары ыйаталаабыт. Маннык кэрэ көстүүгэ кыттыһаары гыммыттыы, аарыма хатыҥнар бөдөҥ тииттэринэн, титирик ойуурунан арыаллатан, тумуһах өтөн киирбит. Дэбигис көстүбэт кыараҕас ырааһыйатыгар кыстык угун саҕа чороҥ соҕотох саха балаҕана, көстүбэтэрбин ханнык диэбиттии, кыччаан-кыччаан, тула өттө хаарынан хайыллан, быллаар биир көрүҥэ буолан, саһан тураахтыыр. Чигдигирбит кыараҕас тэлгэһэттэн уонна тыа иһигэр киирэн симэлийэ сүтэр ыллыктан ураты дьон олорор сибикитэ суох курдук. Бэл, кыс мастанар сир ыркый иһигэр кирийбит. Халтаамаҕа маарынныыр эрээри, хатырык үрдүлээх, улахан киһи төҥкөйөн киирэр дьиэл сабыылаах тутуу ыарҕа талахтарынан саба үүммүт. Күрүө-хаһаа оннугар, дурда-хахха буолардыы, төгүрүччү үүммүт тииттэр саба барыйа чоҥуорбуттар. Чахчыта даҕаны, иннинэн сирэйдээх, икки атахтаах таба көрөн тохтооботугар ананан, кистэммит, саһыарыллыбыт курдук. Бэрт чугаһынан да ааспыт киһи дэбигис көрүө суох айылаах. Арай, халлааҥҥа сулустар бачыгырастахтарына, балаҕан үөлэһиттэн кытыастар кыымнар өрө үөмэхтэнэ хараҥаҕа баттатан, симэлийэ сүтэллэриттэн сылыктаатахха, балаҕан олохтоох дьонноох…
Бу Тыгын Тойон Чачы сиригэр Уһун Кутурук Бадьаайыны утары кырыктаах кыргыһыыларыттан тыыннарын тэскилэппит Дыгый оҕонньор эмээхсинэ Хатыылыын, иитэр кыыстара Татыйыктыын хорҕойор кыс балаҕаннара. Суолу-ииһи улаханнык таһаарбакка, сүрэх баастаах буолан, кэтэнэн-мананан олороллор. Иннилэрэ төһө да кылгаатар, олоххо тардыһар соҕотох утумнарын бүөбэйдээн-харыстаан, Татыйыктарыгар наара орон анныгар оҥкучах хаспыттара. Онтон, дьаарбаҥ саҕана, Эбэлэрин уута сайан, салгына сымныыр кэмигэр туос тыыларыгар мэҥэстэн, күөллэрин арыытыгар киирэллэр. Онно холомолоохтор. Ыҥырыыта суох «ыалдьыттар» тыыта суох киирбэттэрин билэн, холкутук тыынан, талбыттарынан туран-олорон сылдьаллар. Туулаан, ардьалаан, тиргэлээн, сир астаан, табылыннаҕына күлүмэнтэн куотан ууга түспүт тайаҕы бултаан, айахтарын ииттинэллэр. Мундуну хохтолоон, күһүҥҥү буһурук саҕана лыыбалаан, үөлэн хатаран – барча оҥорон, хаһаас бэлэмнэнэллэр. Быыһыгар эмтээх от, сир аһын хомуйан сэмсэнэллэр, таҥас-сап сэлбинэн, туу баайан күннэрин-дьылларын барыыллар.
Дыгый, төһө даҕаны кырыйдар, билигин даҕаны атаҕын үрдүгэр, бэрт тэтиэнэхтик сылдьар. Туһахтаан, сохсолоон, айалаан, чаархаан иитэн, кыһыҥҥы кылгас күнү бүтэрэр. Арай маҥхайбыт астаах хаҥас чэчэгэйиттэн дьабадьытыгар диэри хайа оҕустарбыт дириҥ чэрэ халлаан тыалын-буркунун, хаарын-самыырын биттэнэн, кытара-көҕөрө ыылаах ымынаҕынан бырдьыгынаан, сирэйин аҥаара иһэн дарбайар. Онтон сылтаан халтаһалара силимнэһэн, хаҥас хараҕа сабыллан эрэйдиир. Оччоҕо өй-мэй баран, оҕотугар түһэн, баастаах иэдэһин үнтү ньухханан, хаанынан суунан, дьонун куттаталыыр.
Бүгүн түүн эмиэ мэнэрийэ эрэ хоммото. Хатыы ыксаан, түүн ортото харбыалаһан туран, куобах тириитин ис өттүн уокка сырайан кэриэрдэн, бааһыгар сыбыы туппута. Дыгый ол сылааһыгар тартаран, аҕыйах кэмҥэ нухарыйан ылбыта. Түһээн, Лиһэ күөлүн кытыытын уһун хомус отун силэйбэхтии, сүүрэн бырдааттанара. Эчи, күнэ чаҕылхайа, бэйэтэ эдэрэ, эрчимэ сүрэ. Эмискэ күнү бүөлээн, киһитэ-кыыла биллибэт хара бэкир барыс гынаат, килэбэчигэс батас өрө күөрэйэн эрэрэ…
Дыгый хаһыытаабытынан, иэдэһин саба туттубутунан олоро биэрдэ. Ийэ-хара көлөһүнэ сарт түһэн, сүрэҕэ мөхсөн, уҥуохтара халыр босхо баран, салыбыраата. Хатыы соһуйан, куобах суорҕанын туора садьыйан олоро түһээт, ытыстарынан ньилбэктэрин таһына, ис хоһооно суохтук кутура, илгистэ түстэ. «Ийэ-ээ!» – диэн Татыйык бэбигирии сарылаат, суорҕанын саба тардынан, дьигиҥнээтэ. Уккунньах барбах сырдыгар кырыарбыт эркиҥҥэ күлүк удаҕан үҥкүүтүн түһэрэн ыһыахтанна. Кыараҕас балаҕан иһэ, кылгас кэмҥэ, өрө түллэҥнии түстэ.
«Тохтоо! Уоскуй!» – диэн баргыытаат, Дыгый бакыр тарбахтарын тыҥырахтарынан эркинтэн кырыаны кыһыйа тардан, эмээхсинин сирэйин ньуххайдаата. «Татат, татат, хайа үөдэн буоллум, һуу!» – диэн өрө уһуутаат, Хатыы тохтуу түстэ. Сирэйин саба түһэн ыһыллыбыт, онон-манан маҥан сүүмэхтэммит баттаҕын кэтэҕин диэки сотуолуу, суорҕан нөҥүө кыыһын туппахтаата. Аҕылыырын кыатана, кыыһын кууспутунан, токуллан сытынан кэбистэ. Дыгый, өрүтэ эппэҥнии сыппахтаат, айаккалаан-ойокколоон олорон, таҥнан хачыгырайда.
Сыыгыныы төлөннүрэн ылар уккунньаҕы үөттүрэҕинэн дьөлүтэ анньыалыы хамсатта. Киэһэ бэлэмнээбит хатыҥ туоһун илиитин иминэн ылан, уккунньаҕын үрдүгэр саба уурда. Туос, куттаммыттыы түүрүллэн, үрүҥ субата онон-манан хабахтана үллэн иһэн, умайан күлүбүрүү түстэ. Дыгый уотун көрбөхтүү, чыыппааннары, үрдүгэр быһыта кэрдиллэн, хайыта сынньыллыбыт мастары көмүлүөк оһох кэлин эркинигэр өйөннөрү уурталаата. Уот күүһүн ылан, тачыгыраччы умайан, хараҥа күлүктэри эркиҥҥэ, буор муостаҕа ирбинньэхтэтэ оонньотто.
Дыгый талах олоппоһугар аргынньахтыы олорон, иэдэһин дириҥ чэрин уокка сырайа, бааһыгар сыстыбыт куобаҕын элээмэ тириитин сэрэнэн хастыы ынчыктаста: «Бу эрэйдэниэм кэриэтин, ситэри хайа охсон, өлөрөн да кэбиспэт буолан… Аал уотум иччитэ Хатан