барлыҡҡа килгән. Һуңғы вюрм боҙланыуы һәм мезолит климаты йылыныуы сигенгән саҡта Ностратик ҡәбиләләр Азия һәм Европаның киң территорияһына тарала; улар элек унда йәшәгән ҡәбиләләрҙе ҡыҫырыҡлап сығара, ә өлөшләтә ассимиляциялай. Был тарихи процеста ностратик ҡәбиләләр айырым ареалдар барлыҡҡа килтерә, унда айырым тел ғаиләләре формалаша башлай. Уларҙың иң ҙуры – һинд-европа тел берләшмәһе Көньяҡ Урал территорияһында, артабан Алтайҙан Ҡара Диңгеҙ Буйына тиклем Ҙур далала формалаша башлай.
Археологик мәҙәниәттәр сифатында ғалимдар Көньяҡ-Көнбайыш Азиялағы халаф, убейд, чатал-хююк мәҙәниәттәрен Һәм Кавказ Аръяғындағы куро-араксин мәҙәниәттәрен атай. Был ғалимдар фекеренсә, һинд-европалыларҙың икенсел аралыҡ ата-бабаһы Булып Төньяҡ Ҡара Диңгеҙ Буйы тора, унда уларҙың таралыуы б.э. т. III мең йыллыҡҡа ҡарай. һинд-европа ғаиләһе ареалынан көньяҡҡа табан, бәлки, семит-хамит (афразия) тел ғаиләһенең үҙәге барлыҡҡа килгәндер. Һинд – европалыларҙан төньяҡтараҡ картвель телдәре, көнсығыштараҡ дравидия телдәре һөйләшеүселәр йәшәгән. Урал (фин-уғыр һәм самодий) төрки, монгол һәм тунгус-маньчжур телдәренең ата-бабалары хәҙерге Рәсәйҙең төньяҡ-көнсығыш периферияһында урынлашҡан. Был ностратик макроғаиләгә һинд-европа, семит-хамит, йәки афразия, картвель, урал, дравидия, төрки, монгол, тунгус-маньчжур, чукот-камчатка һәм, бәлки, эскимос-алеут тел ғаиләләре ҡарай. Был ҙур макро-ғаилә телдәрендә хәҙер бөтә донъя халҡының 2/3-нән ашыуы һөйләшә.
Ностратик телдәрҙең таралыуы, моғайын, хәҙерге төрҙәге боронғо кешеләрҙең таралыуы һәм уларҙың төрлө ҡәбилә төркөмдәре араһындағы бәйләнештәр аша барғандыр. Көньяҡ-көнсығыш Азияла яҡынса шул уҡ ваҡытта икенсе боронғо тел макроғаиләһе (йәки олоно) барлыҡҡа килгән тип фаразларға нигеҙ бар, уның дифференциацияһы ҡытай – тибет, австроазиат һәм австронезий телдәренең үҫешенә килтергән. Башҡа ғалимдар (шул иҫәптән күп кенә совет тел белгестәре) тел ғаиләләренең барлыҡҡа килеү ваҡыты неолитҡа (яңы таш быуат) һәм археологик периодизацияның бронза быуатына (беҙҙең эраға тиклем 8-2 мең йыл) тап килгән тарихтың һуңғы осорҙары булыуы ихтимал тип иҫәпләй. Был ваҡытта боронғо тел ғаиләләренең барлыҡҡа килеүе күсмә, башлыса малсылыҡ ҡәбиләләренең айырылып сығыуы һәм уларҙың интенсив күсенеүҙәре менән бәйле була, улар тел дифференциацияһы һәм ассимиляцияһы процестарын көсәйтә. Әммә шуны билдәләп үтергә кәрәк: ике ҡараш араһындағы ысын айырмалар ҙур түгел, сөнки төрлө тел ғаиләләре бер үк ваҡытта барлыҡҡа килмәгән һәм бик оҙайлы процесс булған.
Башҡаларҙан алдараҡ, моғайын, телдә һөйләшкән этник берләшмәләр барлыҡҡа килгәндер, улар хәҙерге ваҡытта боронғо ойкумендың периферияһында кешеләр йәшәгән ҡоро ер территорияһында (грек. "эйкео" йәшәү). Был телдәр фонетик составы һәм грамматикаһы менән айырылып тора, йыш ҡына үҙ-ара һиҙелмәйенсә күсеүҙәр барлыҡҡа килтерә, бәлки, боронғо лингвистик өҙлөкһөҙлек дәүеренә барып тоташа. Генеологик классификацияға бик ауыр бирелеүсе бындай телдәргә беҙгә