Ludzie bezdomni. Stefan Żeromski

litery.

      Był prawie zmrok, kiedy doktor stamtąd wyszedł. Brnął z nastawionym kołnierzem, ze wzrokiem upadłym, pełen wewnętrznej nudy i lenistwa. Odruchowo, nie widząc ani ludzi, ani ulic, żeglował w stronę cukierni, gdzie czasami czytywał dzienniki. Na rogu, szybko skręcając w dzielnicę ludniejszą, zetknął się z doktorem Chmielnickim.

      — O, cóż to kolega tak siarczyście maszeruje? — zawołał grubas — o małoście mię nie uszkodzili...

      — Ja? Ale gdzież tam — idę...

      — Widzę, widzę — do chorego.

      — Akurat! — parsknął Judym na całe gardło.

      — Nie do chorego? — spytała chluba miasta Chmielnika z odrobiną ironii w głosie.

      — Nie mam wcale chorych! — rzekł Judym i wyciągnął rękę na pożegnanie.

      — Zaraz, czekajcie chwileczkę! Jeżeli wam do zdechlaków nie pilno, to dlaczegóż nie uciąć gawędki?

      — Kiedy zimno. Chodź kolega na kawę, to będziesz gadał, a ja posłucham.

      — Dobra! Idę na świeżego „Kuriera”, akurat mam odrobinę czasu.

      Poszli ulicą i wkrótce zasiedli przy marmurowym stoliku w pięknej cukierni. Dr Chmielnicki wyładowywał ze siebie półgłosem rozmaite świeże kawały, z wielkim obiektywizmem wciągając do tej serii kawały, gdzie jego rodacy prezentowali się nieszczególnie. Judym śmiał się z anegdot, ale tym uśmiechem warg, w którym oczy nie biorą żadnego udziału i który zbyt przeczulona subtelność narratora mogłaby poczytywać za impertynencję. W trakcie jednej ze szczególnie jakoby paradnych historyjek „Czerkies” znienacka zapytał:

      — Ale, ale, może byście wyjechali na prowincję?

      — Czego? — krzyknął dr Tomasz.

      — Nic, nic! Ja tu mam misję wyszukania asystenta dla mojego kolegi Węglichowskiego, który jest dyrektorem zakładu w Cisach. Jeśli wy nie chcecie, to trzeba będzie szukać kogoś innego. Na śmierć zapomniałem...

      — No, to ja nie pojadę na prowincję.

      — To nie jest jakaś ordynarna prowincja, jakieś Kurozwęki (choć to stamtąd niedaleko) ani tym podobny Łagów. Uchowaj Boże!

      — Nie jadę do Kurozwęk ani nawet do Łagowa.

      — Ach! Czy ja was biorę za kołnierz i ciągnę do Łagowa? Mówię tylko, relata refero[86]. Niezwłocznie obraza! Rozumie się, że wy nie możecie tam jechać. Jak to? Być w Paryżu u Lucasa Championiera[87] i potem jechać do Cisów. To przecie nonzens.

      — Spodziewam się, że to nie tylko „nonzens”, ale nadto nonsens.

      — Bez wątpienia. No, ale nie idzie za tym, żebyśmy nie mieli deliberować nad kwestią obsadzenia asystentury u tego kochanego „Węglicha”.

      — Co to znaczy słowo „Węglich”?

      — Węglichowski jest moim kolegą z Dorpatu. Mieszkaliśmy razem. Tęgi lekarz... mógłby z niego być, gdyby nie to, że ten człowiek zawsze wszystko brał lekko. Nie lubi czytać — ot, co jest. A od chwili znanego przewrotu w medycynie warszawskiej, kto nie czyta, kto nie pozuje na uczonego, ten musi szukać jakichś Cisów. Znasz kolega Cisy?

      — Nie znam. Słyszałem o tym coś... To w Kieleckiem, zdaje się...

      — Aj, „zdaje się”... Jak można takich rzeczy... „Cudze rzeczy znać dobrze, a swoje potrzeba!”[88]

      — Kolega mi aplikuje niniejszą sentencję w sensie admonicji[89] czy tylko jako wzór krajowego przysłowia?

      — Doskonale, paradnie! Ale wracając do „Węglicha”...

      — Ach, z tym „Węglichem”...

      — Ależ posłuchajcie! Wy tam młodsi znacie się między sobą, łatwiej możecie wskazać odpowiedniego człowieka. Miejsce wcale niezłe. Dają tam sześćset rubli...

      — Fiu-fiu...

      — Pyszny lokal i całkowite utrzymanie.

      — A cóż trzeba robić?

      — Zwyczajne rzeczy. Głupstwa. Latem zjeżdża się dosyć chorych, więc pospołu z innymi lekarzami trzeba się nimi zająć. Kąpiele, uważacie, wanny, natryski — o, takie rzeczy. Figle w gruncie rzeczy, a w okolicy praktyka jak sto tysięcy diabłów. To nie jest byle co. Może kto z waszych znajomych skusi się na te Cisy.