զոհեր, թող ալ արյունը
խնկի պես ծխա մեր գահի շուրջը,
ես էլ իմ զոհին վերջը կզոհեմ:
Աչքերը փայլուն և նրա սիրտը
կառնեմ ինձ բաժին, կկտցահարեմ.
միսն ու արյունը, իմ սեգ արծիվներ,
ձեզ «Արծվի գահից» համեցեք կանեմ:
Դեհ, սկսեցեք… Դեռ խոսքը բերնում,
հանկարծ օդի մեջ մի բան կայծակտեց,
վզզաց սուր նետը, նետը կուրորեն
եկավ արքայի լայն կուրծքը ծակեց
վիրավոր արքան դես-դեն թպրտաց,
երեք-չորս անգամ գցեց թևերը,
որ նորից թռչի բարձր ամպերը,
թռավ ու ընկավ արքան անդունդը
ու իր խորհուրդը տարավ իրան հետ:
Ո՞վ էր՝ սպանեց արծիվ արքային.
դա մի որսորդ էր, այն մանկան հայրը,
կրակ էր թափել նրա սրտի մեջ,
իր սերը չըկար, իր սիրտը չըկար…
Գազազած ելավ, առավ նետ-աղեղ.
– Ո՞րտեղ ես, Կազբեկ, դիք-դիք ժայռերդ
ձեռքով մագլցեմ… մինչև չըգտնեմ
կորած կորյունս, չերևամ մորը:
Ասավ որսորդն ու՝ դեպի Կազբեկ:
Հայրական սերը չըգիտե արգելք,
գտավ նա ճամփա, գտավ նա վերելք,
գնաց ու հասավ էն «Արծվի ժայռին»,
տվվեց-սպանեց արքան իր գահին:
Սեգ արծիվներին, ցիր ու ցան արավ,
ազատեց մանկան, բերեց Կազբեկից:
Այն օրվանից դես՝ այն էր ու այն էր,
Էլ արծիվները չունեցան արքա.
բայց «Արծվի ժայռը», ամպին հարևան՝
շքեղ Կազբեկի գլխին կա ու կա:
ՀՈՂԱԾԻՆԸ
Կովկասյան ավանդություն
Մեռավ ծեր արքան. արևը բաշխեց
Մի հատիկ որդուն: Կինը նրա տեղ
Գահը բարձրացավ, երկըրին իշխեց:
Որդին մեծացավ թռչնի պես անմեղ,
Անհոգ ու անփույթ շքեղ պալատում.
Բայց երբոր եղավ տասը տարեկան,
Լացեց ու ասավ. «Մայրիկ, ինձ ասա
Ո՞ւր է հայրիկս, ես հայրիկ չունե՞մ»:
– Քո հայրը, որդիս, վաղուց մեռել է:
– Ասա ինձ, մայրիկ, մեռնելն ի՞նչ բան է:
– Մեռավ քո հայրը հողում թաղեցին:
– Հողում թաղեցի՞ն, էլ ետ չի՞ գալու,
– Ոչ, ոչ, էլ երբեք, էլ նա ետ չի գա,
Մենք էլ կմեռնենք, կթաղեն հողում,
Բոլորիս վերջը մահն է, իմ որդի:
– Ինձ է՞լ կթաղեն, չեմ ուզում, մայրիկ,
Չեմ ուզում մեռնել ու հողում թաղվել,
Այնպիսի երկիր ես պետք է գնամ,
Որ մահ չլինի, մարդը չմեռնի.
Ես էլ չմեռնեմ, հողում չթաղեն,
Հողում չթաղեն, վրաս հող չածեն:
Ու թողեց գահը ու թողեց թագը,
Թագուհի մորը, հայրենի երկիր,
Վեր կացավ, գնաց հեռու, տարագիր:
Գնում էր… Գնաց… Ու անվերջ գնաց,
Տարիներն անցան իրար ետևից,
Աշխարհ ման եկավ, մի տեղ չըմնաց,
Որ Ռոստոմը ոտը չըդներ:
Ամեն տեղ մարդն էր մահին ենթակա,
Մորից ծնվածը մայր հողն էր մտնում:
Մարդը բնակություն թողեց ու անցավ,
Դուրս եկավ, գնաց չոլ ու անապատ:
Լա՛յն, լա՛յն հորիզոն, կապուտա՛կ երկինք…
Ո՜չ մարդ, ո՜չ գազան և ոչ էլ թռչուն:
Գնում էր… Գնաց… Տեսավ եղջերուն
Չոքել է՝ գետնին գլուխը կախած,
Պոզերի ծայրը ամպերի միջին:
– Բարով, Ռոստոմ, – եղջերուն ասավ, —
Ո՞րտեղից կըգաս և ո՞ւր ես գնում:
– Այ