табылады.
Оқу-əдістемелік құрал биология саласындағы мəселелерді қарастыратын материалдар неміс, қазақ жəне орыс тілдерінде жазылған оқулықтар мен ғылыми əдебиеттерінің түпнұсқасынан жəне бейімдетілген мəтіндерден құрастырылды.Ұсынылып отырған мəтіндердің мағынасы маңызды ақпараттарды қамтыған жəне олар студенттердің дүниетанымын ары қарай толық-тыра түседа.Əрбір тақырып ауызша мен жазбаша аударма жасауға жəне белсенді жұмыс істеуге арналған мəтіндерді ұсынады жəне негізгі мəтіннен кейін белсенді сөздік қазақ жəне орыс тілдерінде беріледі. Сонымен қатар мəтінге арнайы лексика-грамматикалық жаттығулар мен интербелсенді тапсыр-малар берілген. Грамматикалық материалдар тілдік емес факультеттерде шет тілін оқытуда 1 жəне 2-курстарға арналған типтік жоспарға жүйелі сəйкестендірілген.
Оқу-əдістемелпс кн рал кіріспеден, 20-дан астам мəтіндер мен қосымша қазақ тшшде берілген мəтіндерден, интербелсенді лексика-грамматикалық жаттығулардан, студенттердің өз мамандықтарына байланысты шығармашылықпен қарауды талап ететін тапсырмалардан тұрады. Бұл тапсырмалардың ерекшелігі студенттердің зерттеу жұмысына да жұмылдыруды көздейда. Осының нəтижесінде студенттердің теориялық білімін тереңдетуде шет тілінен сөздік қорларын молайтуға, өмір тəжіри-бесінен табиғатты бақылауына да мүмкіндіктері туады
Авторлар осы оқу əдістемелік құралды əзірлеу барысында өздерінің алдына қойған міндеттерінің күрделі екендігін сезіне отырып, биология ғылымына қызығатын барша қауымның осы еңбекке аса ілтипатпен қарайтынына сенім білдіреді жəне сын-ескертпелер болса, болашақта осы оқу-əдістемелік құралды одан əрі жетілдіруге қосқан үлкен үлес ретінде қабылдайды.
TEXT 1
GEGENSTAND, AUFGABEN UND ZIELE DER BIOLOGIE
Die Biologie ist ein Zweig der Naturwissenschaften. Der Gegenstand der Biologie als Wissenschaft ist die belebte Natur. Die Erscheinungen der belebten Natur entwickelten sich unter vers-chiedenen Bedingungen sehr vielgestaltig und kompliziert. Es entstand zuerst die Morphologie – die Wissenschaft von der Gestalt und von dem Bau der Organismen – und erst später die Physiologie – die Wissenschaft von deren Funktionen – und dann die übrigen Teilgebiete der Biologie. Die Anatomie ist die Wissenschaft von den allgemeinen Formen und der Struktur der Organe, die Histologie – die Lehre von den Geweben und die Zytologie – die Wissenschaft von den Zellen der pflanzlichen und tierischen Organismen. Die vergleichende Anatomie ist die Lehre von den verschiedenen Typen der Pflanzen – und Tierwelt. Ihre Aufgabe besteht darin, die Gesetz-mäßigkeiten der Umwandlung der allgemeinen Form und des Systems der Organe zu bestimmen. Die Paläontologie deckt die Gesetzmäßigkeiten der Evolution im Verlauf der Erdgeschichte an Hand der Funde von ausgestorbenen fossilen Pflanzen und Tieren auf. Die Physiologie der Pflanzen und die Physiologie der Tiere erforschen die Gesetzmäßigkeiten der Funktion der verschiedenen Organsysteme der Pflanzen und Tiere, bestimmen deren Bedeutung für den Organismus. Die Biochemie untersucht die chemischen Gesetzmäßigkeiten der Lebensgrundprozesse und bestätigt die materialistische Auffassung von den Grundlagen des Lebens. Die Biophysik untersucht die physiologischen Prozesse der Pflanzen und Tiere nach den Gesetzen und Methoden der Physik. Die Biogeographie und die Systematik sind eng mit der Ökologie verbunden. Diese Wissenschaft untersucht die Wechselbeziehungen der Organismen mit der Umwelt. Die Mikrobiologie ist die Wissenschaft von den niedrigsten Formen der organischen Welt. Sie umfasst vor allem Systematik, Morphologie, Physiologie, Bio-chemie, Ökologie. Die Mikrobiologie ist für die Medizin, Land-wirtschaft und Industrie von besonderer Bedeutung.
Vokabeln
Fragen und Aufgaben zum Text
1. Was ist die Biologie?
2. Was ist der Gegenstand der Biologie?
3. Was ist die Morphologie?
4. Was ist die Physiologie?
5. Was für eine Wissenschaft ist die Anatomie?
6. Was erforscht die Zytologie?
7. Was erforscht die Paläontologie?
8. Was erforscht die Physiologie?
9. Was untersuchen die Biochemie und die Biophysik?
10. Welche Aufgaben hat die Ökologie?
ÜBUNGEN ZUR GRAMMATIK
I. Setzen Sie das Pr ädikat in angegebenen Zeitformen ein.
1. Die Biologie … die belebte Natur (studieren, Präsens).
2. Am Anfang des 18. Jahrhunderts … die Zeit der Aufklärung (beginnen, Imperfekt).
3. Lamark… in wissenschaftlicher Form Tatsachen über dieLebewesen (sammeln, Perfekt).
4. Biochemie… die chemischen Gesetzmäßigkeiten derLebensprozesse (untersuchen, Präsens).
5. Bei Ausgrabungen … man Reste der Reptilien (finden, Präsens, Imperfekt).
6. So … das Insekt im Laufe der Jahrhunderte durch unterschiedliche Temperatur und Luftfeuchtigkeit eine andere Färbung (erhalten, Präsens, Imperfekt).
II. Bilden Sie Verben und übersetzen sie.
a) mit dem Präfix – ab
Muster: nehmen (брать / алу) – abnehmen (уменьшаться / төмендеу)
b) mit dem Präfix – ent
Muster: stehen (стоять / тұру) – entstehen (возникать / пайда болу)
ÜBUNGEN ZUM WORTSCHATZ
1. eine Bedeutung f ür A haben
Muster: Nasenhöhle / Reinigung der Luft
– Die Nasenhöhle hat eine Bedeutung für die Reinigung der Luft.
• Vitamin C / Wiederstandskraft gegen Infektionskrankheit
• Mikrobiologie / Medizin, Landwirtschaft, Industrie
• Mineralstoffe / Festigkeit der Knochen
• Amylase / Spaltung der Stärke zu Maltose
• Hämoglobin / Transport des Sauerstoffs im Blut
• Bodenbakterien / Landwirtschaft
• Bienen / Bestäubung der Blüten
2. Übersetzen Sie ins Deutsche.
бактериялар, зат, өте күрделі қоспа, ақуыз, майлар, көмірсулар, нуклеин