әлеуетінің арақатынасы туралы ақпарат алуға түрткі болады.
6. Сыртқы конфликт топішілік ықпалдастық пен сәйкестендіруге түрткі болады, топтар, ұлттар мен қоғамның бірлігін арттырады, ішкі ресурстарды жұмылдырады. Ол сондай-ақ достар мен жақтастар табуға, дұшпан мен қаскөйлерді анықтауға көмектеседі.
7. Ішкі конфликті (топта, ұйымдарда, қоғамда) төмендегі қызметтерді атқарады:
күш теңгерімін (сондай-ақ билікті) жасау және қолдау;
– жалпы қабылданған ереже, норма мен құндылықтарды сақтау бойынша әлеуметтік бақылау.
– жаңа әлеуметтік нормалар мен институттарды құру, бұрынғыларын жаңарту;
– индивидтер мен топтардың бейімделуі мен әлеуметтенуі;
– топтардың түзілуі, топтардың нормативті және физикалық шектерін орнату және қолдау;
– топішілік және топаралық қарым-қатынастың тұрақты құрылымына қатысты орнату және қолдау [10, 7];
– топ пен қоғамда формалды емес сатылы лауазымды орнату, сондай-ақ формалды емес көшбасшыларды анықтау.
8. Конфликт қатысушылардың көзқарасын, қызығушылықтары мен мақсаттарын анықтай отырып, туындаған мәселелердің оңтайлы шешімін табуға негіз болады. Ашық әлеуметтік жүйеде конфликт туындаған қарсыластықты уақытылы анықтай және әлеуметтік құрылымды толығымен сақтай отырып, «қауіпсіздендіретін тетік» рөлін атқарады.
Конфликт төмендегі жағдайлар орын алған сәтте келеңсіз қызмет атқарады:
– ретсіздік пен тұрақсыздыққа алып келеді;
– қоғам бейбітшілік пен тәртіпті қамтамасыз ете алмайды;
– күрес күштеу тәсілімен жүргізіледі.
– конфликт нәтижесінде үлкен материалдық және рухани шығын болады;
– адамдар өмірі мен денсаулығына қауіп төнеді.
Көпшілік эмоциялық шиеленістерді және адамдардың әлеуметтік психологиялық тұрғыдан үйлеспейтіндігі нәтижесінде туындайтын конфликтерді жағымсыз деп тануға болады. Қажетті шешімді қабылдауды қиындататын конфликтерді де жағымсыз деп атаймыз. Жағымсыз салдар ұзаққа созылған позитивті конфликтіге ие болуы да мүмкін.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
1. Сіз конфликтің қандай түрлерін білесіз?
2. Эмоционалды конфликт ерекшелігі неде?
3. Конфликтің даму сатыларын және тәсілдерін атаңыз.
4. Конфликті шешудің негізгі тәсілдерін атаңыз.
5. Конфликт институционализациясы дегеніміз не?
6. Әлеуметтік конфликтің негізгі қызметтерін атаңыз.
7. Әлеуметтік конфликт салдары қандай болуы мүмкін?
Ұсынылатын әдебиеттер:
1. Здравомыслов А.Г. Социология конфликта. – М., 1995. – С. 90-91, 103.
2. Козер Л.А. Функции социального конфликта. Социальный конфликт: современные исследования. – М„ 1991. – С. 23-25.
3. Амелин В.Н. Социология политики. – М., 1992. – С. 149.
4. Бородкин Ф.М., Коряк Н.М. Внимание: конфликт! – Новосибирск, 1984. – С. 13, 18.
5. Введение в теорию международного