наўмысна, каб у нас уражанне адпаведнае склалася. Паўпраўда часта выглядае вельмі праўдападобна, бо правакуе дадумванне.
– Што гэта значыць? – папрасіла патлумачыць Булатнікава.
– Усё вельмі проста. Вось уявіце, я сяджу за настаўніцкім сталом. Перада мною аркуш паперы, на якім я малюю сэрцайкі. Проста малюю. Проста надпісваю жаночае імя. Так, проста наўздагад. Якая-небудзь Груня ці Груша. А адбываецца ўсё на перапынку, і мастацтва сваё я ні ад каго не хаваю. І вось ты, Лера, праходзіш міма і праз плячо зазіраеш у гэты аркуш: бачыш сэрцайкі і жаночае імя. Што ты ў той час думаеш? Ты робіш паспешлівую выснову, што я закаханы ў нейкую Груню, бо табе здаецца, што ты маеш факты для таго, каб рабіць падобныя высновы. А фактаў насамрэч нямашака. Ёсць толькі тваё дадумванне.
– Божачкі, – завойкала Булатнікава. – Гэта ж жахліва. Атрымліваецца, што ў нас не жыццё, а суцэльнае дадумванне.
– Самае жахлівае, што ўвесь наш свет можа быць усяго толькі дадумваннем Бога, – няшчадна ўрэзаў я.
– Не кажыце такія жудасныя рэчы, – ледзьве не ўзмалілася, хаця і са звыклым для сябе налётам тэатральнасці, Лера. Іншыя вучаніцы ўспрынялі мае развагі моўчкі. Толькі Кася Вядзёркіна, змучаная прагай адказу на іншае пытанне, з абурэннем усклікнула: – Кіньце вы гэтае дадумванне! Жанчына не стала б апісваць канапу без прычыны. Канстанцыя ў савецкі час проста не магла ўзяць і напісаць, што ў яе з Купалам быў сэкс. Але мабыць жа быў!
– І што ты хочаш гэтым сказаць? – удакладніла Караблёва.
– Гэтым нічога, – Кася зрабіла трагічныя цялячыя вочы. – Мяне цікавіць іншае: у іх жа была агромністая разбежка ва ўзросце. Так, Эрнест Скіргайлавіч?
– Гэта, як сказаць, – выціснуў я, – ён нарадзіўся ў 1882, а яна ў 1893 годзе.
– Адзінаццаць гадоў розніцы! – выгукнула Кася.
– Чаго ты ўсхадзілася? – з пякучай усмешкай спытала Лера. – Нармальная разбежка. Людзі і не з такімі разбежкамі шлюб заключаюць. А тут жа не пра шлюб гаворка.
– Ты хочаш сказаць, што такі вось сэкс – нармальная з’ява? – не суцішалася Вядзёркіна.
– Нармальная, калі натуральная, – адказала Булатнікава. – Калі ўсё дабраахвотна, без прымусу, то якія могуць быць прыдзіркі? Ніякіх.
– Дзяўчаты, – умяшаўся я, гатовы ад усіх гэтых размоў праваліцца ў Аргенціну, – сэкс у выпадку Купалы і Буйлянкі ёсць нашым дадумваннем. Калі ж мы не памыляемся, то мусім улічваць зорны фактар.
– Што за ён?
– Вы хочаце нас заблытаць?
– Зоркі спрыяюць?
Пасыпаліся пытанні ад маіх вучаніц.
– Я маю на ўвазе тое, што трэба разумець, кім Янка Купала для яе з’яўляўся. Ён быў для яе зоркай. А ў дачыненнях між зоркамі і адданымі фанаткамі нярэдка здараюцца раманы.
Мы асцярожна спускаліся па кепскіх прыступках, якімі сканчаўся мост, і павярнулі налева, кіруючыся пад шатамі таполяў да спартовай пляцоўкі, дзе ўрэшце мусіў распачацца паўнавартасны дзень здароўя.
– Мяне ваша апошняе выказванне, Эрнест Скіргайлавіч,