паставіць дружыну ў варожы шыхт, не ўчыніць крывіцкім мячам такой нязбыўнай ганьбы.
У княжую палату, дзе ў вясёлыя вечары збіралася бяседа на сто чараў, зазірала сонца. Яно запальвала агнём медныя бляхі на каваных шчытах, што віселі па сценах, чаргуючыся з раскідзістымі рагамі аленяў і ласёў. Адсюль, з другога паверха, была відаць мураваная царква пад свінцовым крыццём і выцягнутыя ўсцяж частаколу дахі жылых клецяў, на якіх падчас аблогі стаялі абаронцы. Сям-там на дахах зелянеў мох, а на ўгрэве паспела распусціцца залацістая багатка. I ад прыходу паслоў, і ад такой яснай раніцы князь чуў сябе надзіва ўпэўненым і дужым.
– Ну, распавядайце, ці добра жывецца пад нагой у біскупа, – пачаў Валодша. На ім ладна сядзела сіняя світа з чырвонаю аблямоўкай і залатымі закаўрашамі, на нагах былі расшытыя срэбрам боты з чырвонага юхту.
Людзей ад Усевалада прыйшло двое: кульгавы ваявода Збыслаў – невысокі, увесь жылаваты і моцны, як смаловы корч, і старэйшы Усеваладаў сын Васілька, яшчэ падлетак, з дзіцячым румянцам на бязвусым і безбародым твары, але ўжо з шырокімі па-мужчынску плячамі, якім было цеснавата ў зялёным аксамітавым каптане. Разам з імі быў руды веснушкаваты волат – літоўскі ваяр Рудзіс.
Князь чакаў адказу і міжволі параўноўваў свайго старэйшага сына з Васількам. «Такі, калі давядзецца, можа з бацькавых рук меч прыняць», – зайздросцячы Усеваладу, думаў ён.
У палаце запанавала ціша. Было чуваць, як недзе далёка на прыдзвінскім поплаве клякоча бусел.
– Дык чаму не хваліцеся, як вас новы гаспадар шануе? – парушыў гэтае маўчанне Валодша. – Ці смачнейшы стаў ваш хлеб, ці саладзейшы мёд?
Васілька ад пякучай крыўды закусіў губу. На скроні ў ваяводы Збыслава набракла крывёю жыла.
– Не такія мы словы чуць хацелі, – глуха сказаў стары ваяка.
– Не льюць міра духмянае ў паганы посуд. – Сярод кніг, а іх у хораме было шмат, Валодша найбольш гарнуўся да «Пчалы» і «Ізборнікаў», любіў уплесці ў гаворку чытаныя там словы святых айцоў і свецкіх філосафаў. – Можа, гэта не ваш князь рыжскага біскупа за роднага бацьку прызнаў? Можа, не ваш Усевалад прысягаў адкрываць Рызе ўсе намеры і палачан і літоўцаў? Ёсць таму самавідцы.
– Ты, князь, не сядзеў на тым рубяжы. Твае жонка і дзіця не паміралі ад голаду, і немцы не кідалі ім, акі псам, скарынкі на зямлю. Але і ты падпісаў з біскупам вечны мір.
– Які гэта мір, ты, кульгач, ведаеш, – сказаў Віславус, стараючыся патрапіць у лад князю. – На той сядміцы двух нямчынаў-выведнікаў на гасціны да вадзяніка выправілі…
– Дай мне мовіць, – спыніў яго Валодша і падняўся. – Мір мірам, а лацінцаў братамі не зваў і, пакуль жывы, не назаву! – Ён секануў рукою паветра.
Пасланы біскупам клірык і яго схіляў некалі прыняць новую веру. «Асвяці душу і розум ісцінным законам Божым, – пранікнёна казаў красамоўны рыжанін, – і Бог прыспорыць табе і твайму каралеўству велічы і моцы».
Пасля новага хрышчэння, абяцаў клірык, вучоны святар Генрых,