жа, с. 254.
151
Цыт. паводле: Кісялёў, Г. Героі і музы: гіст. – літ. нарысы / Г. Кісялёў. – Мн., 1982. – С. 127.
152
“Каталог книг, оставшихся после блаженной памяти Виктора Калиновского в Петербурге” сёння захоўваецца ў аддзеле рукапісаў бібліятэкі імя Асалінскіх у Вроцлаве. Шалькевич, В.Ф. Библиотека братьев Калиновских / В.Ф. Шалькевич // Здабыткі: дакументальныя помнікі на Беларусі / Нац. б-ка Беларусі; склад.: Л.Г. Кірухіна, Т.І. Рошчына. – Мн., 2004. – Вып. 6. – С. 216–229.
153
“Уманская разня” або “Калііўшчына” адбылася ў час гайдамацкага паўстання 1768 года на Украіне. Падставаю для яго паслужыла “дысідэнцкае пытанне” (рэлігійны прыгнёт). У г. Умані было забіта каля 15 тысяч чалавек (шляхта, уніяты, габрэі, а таксама каля 2 тысяч праваслаўных).
154
Каліноўскі, К. За нашую вольнасць. Творы, дакументы / К. Каліноўскі; уклад., прадм., паслясл. і камент. Г. Кісялёва – Мн.: “Беларускі кнігазбор”, 1999. – С. 256.
155
Там жа, с. 256.
156
Там жа.
157
Там жа.
158
Там жа, с. 251.
159
Там жа, с. 252.
160
Там жа.
161
Газета выдавалася 14.01 – 5.03.1859 г. Іасафатам Агрызкам.
162
Гейштар не ўказвае імя, пазначаючы толькі прозвішча “Каліноўскі”. Pamiętniki Jakóba Gieysztora z lat 1857–1865. – Wilno, 1913. – Т. 1. – S. 79.
163
Жалігоўскі Эдвард-Вітольд (1816–1864) нарадзіўся ў вёсцы Марыямпаль Вілейскага павета. У сваёй публіцыстычнай дзейнасці карыстаўся псеўданімам Антон Сава. Навучаўся ў Дэрпцкім універсітэце, дзе стаў лідарам студэнцкага кола. За ўдзел у таемных суполках, выкрытых па справе Канарскага, у 1839 годзе быў інтэрнаваны ў Дэрпце. Аўтар папулярнай у 1840-я гады драмы “Іардан”. Праз некалькі гадоў вярнуўся ў Вільню. У 1851 годзе арыштаваны і высланы ў Петразаводск, затым у Арэнбург і Уфу. Падчас ссылкі пасябраваў з украінскім паэтам Т. Шаўчэнкам. У 1858 годзе перабраўся ў Пецярбург. Меў вялікі ўплыў на студэнцкую моладзь. У 1860 годзе выехаў у Заходнюю Еўропу. Памёр у Жэневе. 20 верасня 2009 года ў вёсцы Карэкаўцы Вілейскага раёна адкрыты памятны знак у гонар сяброўства Жалігоўскага і Т. Шаўчэнкі.
164
Каліноўскі, К. За нашую вольнасць. Творы, дакументы / К. Каліноўскі; уклад., прадм., паслясл. і камент. Г. Кісялёва – Мн.: “Беларускі кнігазбор”, 1999. – С. 260.
165
Гажыч Вітольд Георгіевіч (каля 1843–1864) – праваслаўны шляхціч Брэсцкага павета. Вольны слухач Пецярбургскага ўніверсітэта, паспеў павучыцца і ў Парыжы. Падчас паўстання ў 1863 годзе грамадзянскі начальнік Лідскага павета. Арыштаваны ў жніўні 1863 года. Сасланы на катаргу ў Сібір, па дарозе захварэў на тыф і памёр.
166
Каліноўскі, К. За нашую вольнасць. Творы, дакументы / К. Каліноўскі; уклад., прадм., паслясл. і камент. Г. Кісялёва – Мн.: “Беларускі кнігазбор”, 1999. – С. 167.
167
Такая лічба прысутнічае ва ўспамінах В. Гажыча: Kieniewicz, S. Powstaniestyczniowe / S. Kieniewicz. – Warszawa, 2009. – S. 39. Але згодна падлікам В. Шалькевіча, гэтая лічба завышаная ў два разы: “У 1856 годзе ў С.-Пецярбургскім універсітэце, як мы адзначылі, навучалася на ўсіх факультэтах толькі 478 студэнтаў, у 1861 годзе