чым празрыста. Заўзяты вораг Саюза – Злучаныя Штаты мусілі неўзабаве так ці інакш перамагчы. Каб не захлынуцца ў віры ліхалецця, трэба было даваць драпака ў слушным кірунку.
У трэцім класе, пакуль усе астатнія мамы разводзілі рукамі, са збянтэжанасцю пераглядаючыся (маўляў, нашто яны робяць такую дуроту?), мяне і майго сябра Вову Шахава сілком забралі з “французскай” школы №148 і перавялі ў далёкую, праз дарогу – у 171-ую, ангельскую. Што паробіш: у рэйтынгу чальцоў Ордэна ў сілу імкліва ўбіраўся менавіта інгліш.
Свайго першага жывога амерыканца я ўбачыў гадоў праз пяць, у 1991 годзе, у піянерлетніку “Фатон” пад Ракавам. Да нас прыехаў студэнцкі ансамбль танцу з Аёўскага каледжа. Амерыканцы на “біс” выканалі каўбойскія танцы і кабарэ-нумары. Потым на ганку клуба кідалі ў раздратаваны натоўп піянераў пярэстыя жуйкі, вытрыманыя ў колерах амерыканскага сцяга бірулькі, пляскатыя сувенірныя вяхоткі, якія, нібыта сухары, самі распушчаліся ў вадзе. Калі, штурхаючы локцямі сваіх сяброў па атрадзе, я поўзаў па асфальце ў надзеі схапіць такую вяхотку, я знянацку зразумеў: дзеля такіх кантактаў з замежнікамі ведання ангельскай мне не спатрэбіцца.
Але вернемся да залатога ключыка. Такім чынам, усё дзяцінства і юнацтва навылёт мяне, свайго адзінага ўнука, дзяды проста шпігавалі мовамі. Бабанадзя – прыгаданай вышэй “перспектыўнай” ангельскай, Дзядзюля – перспектыўным, як ён усіх пераконваў, іўрытам. Бабароза ж безупынна сачыла за чысцінёй маёй расійскай.
Калі ж мама аднойчы заўважыла Бабарозе, што расійская ў СССР не вельмі цягне на замежную, дык Бабароза, склаўшы вусны банцікам, урачыста адказала:
Але за мяжой, у харашмянай краіне, куды, як усім вядома, калісьці пераедзе Ігарочачак, дык яна ж сама сабою зробіцца замежнай, ды Ігарок зможа ёй карыстацца з наварам… Хіба не так?
У 1981 годзе, за тры гады да школьных штудыяў замежнай мовы, да мяне прыйшла ангельшчына. Прыйшла нечакана. Стаяў чэрвень, два месяцы да “нулёўкі”. Я святкаваў шасцігоддзе са сваімі карыфанамі – тым летнім вечарам двухпакаёўка ў Зялёным Лузе была набіткаваная бабулямі і дзядамі. Мама і бацька ўвіхаліся ля стала з мясам па-французску і навамодным салатам “Цэзар”.
І вось на парозе някліканым госцем намалявалася Бабанадзя. Маладзейшая дачка Бабарозы, родная сястра Бабагруні, перакананая векавуха. Бабанадзя адразу ж заўважыла, што прыйшла, – ні больш ні менш, – як “навучыць свайго ўнучака Ігарка ангельскай”.
Колісь Бабанадзя выкладала гэтую мову ў школе. Але ў яе галаве ад пэўнага часу стаў неадчэпна гучаць голас нейкай іншай жанчыны. Хутка Бабанадзя ад настаўніцтва адмовілася – праз той голас не магла ні на якой справе як след засяродзіцца. Неўзабаве яна звольнілася са школы і пайшла рабіць на завод “БелОМО”, што за паркам Чалюскінцаў. На заводзе праз грукат машын і станкоў надакучлівага голасу было амаль не чуваць.
Той другі, жаночы голас у яе галаве апавядаў Бабанадзі розныя гісторыі. Казаў, што ў свеце ёсць цікавыя і нетрывіяльныя