паўзу, маўляў, “усё, ты скончыла істэрыку?”, і працягваю апавядаць ёй чарговы раздзел са свайго жыццяпісу ўнука.
Раздзел 2
Бабулі і дзяды
Усё дзяцінства мяне атачалі бабулі і дзяды. Іх было так шмат, ажно кожнага разу належала ўдакладніць, якую канкрэтна бабулю або дзеда ты маеш на ўвазе. “Званіла баба Роза”, ці “прыходзіў дзед Барыс”. Нашыя з бацькамі гутаркі заўжды круціліся вакол бабуль і дзядоў, мы жылі іхнімі біяграфіямі і цікавасцямі, таму пакрысе дзеля зручнасці сталі называць іх злітна: “Бабароза”, “Дзядзюля”, “Бабаманя”, “Бабагруня”, “Дзедбарыс”. Скланяецца як адно слова: Бабароза, няма Бабарозы, аддаюся Бабарозе, віню Бабарозу, капітулюю перад Бабарозай, памятаю аб Бабарозе.
Мама – адзінае дзіця ў сваіх бацькоў, бацька – таксама. Дзяды ж багатыя на братоў і доўгі век, а яшчэ на разводы і жаніцьбы. І такім парадкам я выявіўся адзіным унукам, (без)надзейна ўзятым у шчыльнае кола дзядоў, бабуль, стрыечных бабуль і прабабак. Іхнія няўтомныя азіяцкія орды рабілі спусташальныя набегі на нашую пратэстанцкую двухпакаёўку ў мікрараёне Зялёны Луг. А яшчэ час ад часу, а дакладней у пятніцу вечарам мяне, свайго адзінага ўнука, у якасці даніны яны забіралі ў палон. У арыентальныя лабірынты султанскіх палацаў сваіх кватэр, брэжнеўкі на Чкалава і хрушчоўкі на Кнорына.
Дзяды і бабулі любілі пры нагодзе і без яе баяць бясконцыя гісторыі-казкі пра краіны свайго дзяцінства. Пра Дзядзюлевую Галіцыю, зробленую з букаў, пагоркаў, авечае воўны і шэрага хлеба, я, здаецца, ведаў больш за гуцулаў і лэмкаў. Аўстра-Вугорская імперыя, горныя сёлы, дзедавы асабістыя ўражанні ад жыцця ў заможных мястэчках і культурных местах. Чуў процьму падрабязнасцяў пра неафіцыйную сталіцу свету горад Драгобыч, дзе нарадзіліся бацькі Дзядзюлі. Ведаў я нават сякія-такія дэталі пра далячэзную Гішпанію, у якой колькі стагоддзяў да Галіцыі бавіліся далёкія продкі Дзядзюлі, пакрысе імігруючы на ўсход і назапашваючы розныя габрэйскія мовы, ад ладына да ідыша, а таксама прыўлаўшчыўшы звычку размаўляць адразу на некалькіх мовах адначасова. Ад сярэднявечнай Гішпаніі, вядома ж, успамінаў не захавалася, але засталося прабабчына прозвішча Азбель, а таксама крыху маўрытанская знешнасць, праз якую Дзядзюля пачуваўся ва ўсіх паўднёвых краях калі не гаспадаром, дык сваім хлопцам. “Від Голысыі до Голыцыі он козакс ун інквізіцыя”[1], – часта дэкламавала Бабадора, маці Дзядзюлі, саматужны куплет пра збольшага шчаслівае жыццё сваёй радзіны на абшарах Еўропы.
А праз Бабарозу я зрабіўся спяцом па Расіі, а дакладней па Падмаскоўі, бацькаўшчыне яе мужа Дзедвасілія. Краі, дзе пахмельныя мужыкі робяць у падмаскоўнай мясцовасці Гжэль “сама харашмяны на свеце посуд” (так сказала Бабароза): бела-блакітныя збаны і запарнікі з парцаляны. Пара такіх збаноў стаяла ў нас на лядоўні “Сара”.
А яшчэ – ужо праз іншую бабулю, праз Бабаманю – я ўведаў пра бязлюдныя карэльскія абсягі, яе родныя мясціны, бясконцыя лясы і азярыны, што рассцілаюцца адразу за межамі “паўночнай перліны”, Ленінграда-Пецярбурга.
…Вось