Bakakaj i inne opowiadania. Witold Gombrowicz

że nabroiłem odrobinę za dużo – i w opresji, zmęczony, zziajany tyloma wysiłkami, tyloma minami, stałem się nagle dzieckiem, małym bezradnym chłopczykiem i zapragnąłem starszemu bratu zwierzyć błąd i psotę. Zdawało mi się, że on zrozumie… i chyba nie odmówi rady… – Tak – myślałem – nic innego nie pozostaje, jak szczere wyznanie… On zrozumie, on pomoże! On tu wynajdzie sposób! Lecz na wszelki wypadek wstałem i zbliżyłem się nieznacznie do drzwi.

      – Widzi pan – rzekłem, a wargi mi cokolwiek latały – jest tu pewien szkopuł… pewna przeszkoda – czysto formalna zresztą – nic ważnego. Chodzi o to, że – brałem już za klamkę – że właściwie ciało nie wykazuje śladów uduszenia. Fizycznie biorąc – on wcale nie został uduszony, lecz zmarł zwyczajnie w ataku sercowym. Szyja, wie pan, szyja!… Szyja jest nietknięta!

      To powiedziawszy, dałem nura przez uchylone drzwi i co sił popędziłem korytarzem. Wpadłem do pokoju, gdzie leżał umarły, i ukryłem się w szafie – i z pewną ufnością, choć i ze strachem, oczekiwałem. Czarno było, ciasno i duszno, a spodnie nieboszczyka trącały mię w policzek. Czekałem długo, zacząłem już wątpić, myślałem, że nic nie nastąpi i że zostałem podle wystrychnięty na dudka, że mię oszukali! Wtem cicho otworzyły się drzwi i ktoś wsunął się ostrożnie – po czym doszedł mię odgłos okropny, łóżko trzeszczało jak szalone, w doskonałej ciszy, ex post załatwiano wszystkie formalności! Po czym kroki oddaliły się, jak przyszły. Kiedy po długiej godzinie drżący i spotniały wydostałem się z szafy, gwałt i przemoc panowały wśród pomieszanej pościeli, ciało rzucone było na ukos przez zmiętą poduszkę, a na szyi zmarłego widniały wyraźne odciski wszystkich dziesięciu palców. Lekarze-eksperci krzywili się wprawdzie na te odciski, mówili, że coś z tym nie jest tak, jak być powinno – jednakże odciski te, łącznie z wyraźnym przyznaniem się zbrodniarza na rozprawie, uznane zostały za dostateczną podstawę.

      Biesiada

      u hrabiny Kotłubaj

      Trudno orzec z zupełną pewnością, co ugruntowało zażyłość moją z hrabiną Kotłubaj – naturalnie, mówiąc o zażyłości, mam na myśli ten nikły stopień zbliżenia, jaki istnieć może pomiędzy rasową i w każdej swej kosteczce arystokratyczną członkinią Towarzystwa a jednostką sfery zacnie i godnie – lecz tylko mieszczańskiej. Jak sobie pochlebiam, może pewna szczytność, którą udaje mi się czasem przejawić w sprzyjających okolicznościach, głębsze spojrzenie oraz pewien zmysł dla idealizmu zniewoliły ku mnie wybredną sympatię hrabiny. – Od dziecka bowiem czułem się myślącą trzciną i cechował mnie pociąg do spraw podnioślejszych, a często długie godziny trawię na roztrząsaniu spraw pięknych i wzniosłych.

      Tak więc bezinteresowna dociekliwość, ta szlachetność myślenia, to romantyczne, arystokratyczne, idealistyczne, anachroniczne z lekka w dzisiejszej dobie nastawienie umysłu zyskało mi, jak przypuszczam, dostęp do ptifurków hrabiny i do jej nieprawdopodobnych obiadów piątkowych. Gdyż hrabina była z typu kobiet wyższych, z jednej strony – ewangeliczna, z drugiej – renesansowa, patronowała na dobroczynnych wentach, a zarazem hołdowała muzom. Budziły podziw jej rozliczne dzieła miłosierdzia – słynęły szeroko jej dobroczynne herbatki, artystyczne five o’clocki, na których występowała jak jaka Medyceuszka – a zarazem nęcił swą ekskluzywnością mniejszy salon jej pałacu, w którym to mniejszym salonie hrabina przyjmowała tylko szczupłą garstkę prawdziwie bliskich i zaufanych gości.