okupacji nazistowskiej i komunistycznej w Polsce. W latach 1939–1945, pod okupacją niemiecką, polskość była zakazana. Przywileje uzyskali natomiast Volksdeutsche za marki. Wyznaczono nam rolę niewolników, których liczba miała być (i była) znacznie ograniczona” (zob. L. Żebrowski, Przyjdź, nie bój się, jesteś u siebie!, 11.11.2011, dakowski.pl, bit.ly/2wD4Jyh, dostęp: 30.04.2019. Tekst pierwotnie ukazał się na stronie marszniepodleglosci.org, bit.ly/2QJd6BV).
7
U. Čvoro, Turbo-folk Music and Cultural Representations of National Identity in Former Yugoslavia, London 2014.
8
Wideoprzewodnik Around the Balkans in 20+ Days jest dostępny na kanale Vice pod adresem: youtube.com, bit.ly/2XUnMQn, dostęp: 30.04.2019.
9
Kilka lat temu w piwnicy Cecy, królowej turbofolku, odnaleziono skrzynię z jedenastoma karabinami maszynowymi. Zob. E. Vulliamy, Serb singer Ceca charged with embezzlement, 29.03.2011, theguardian.com, bit.ly/2DG9ScX, dostęp: 30.04.2019.
10
U. Čvoro, Turbo-folk Music…, dz. cyt., s. 4.
11
S. Žižek, Tarrying with the Negative. Kant, Hegel, and the Critique of Ideology, Durham 1993, s. 202.
13
Zob. E. Tarkowska, Czas w życiu Polaków, Warszawa 1992.
14
M. Rusinek, Jaki znak twój? Wierszyki na dalsze 100 lat niepodległości, Kraków 2018.
15
E. Siedlecka, Flaga w psich kupach a patriotyzm. Dlaczego sąd podtrzymał karę dla TVN?, 4.07.2013, wyborcza.pl, bit.ly/2GKfCmO, dostęp: 30.04.2019.
16
Granda! TVN przerażony wierszykiem o „małym Polaku”, proponuje „nowoczesny patriotyzm”: zbieranie kup i nieściąganie na klasówkach, 7.10.2018, wpolityce.pl, bit.ly/2J5yXkU, dostęp: 30.04.2019.
19
Chodzi o książkę Kto ty jesteś? Joanny Olech i Edgara Bąka (Warszawa 2013), której towarzyszyła interesująca kampania minimalistycznych plakatów utożsamiających patriotyzm między innymi z niemarnowaniem wody, udziałem w głosowaniu czy czytelnictwem.
21
To się dobrali! Żale Rusinka i „Wyborcza” oburzona tekstem wPolityce.pl: Dostaję pogróżki, bo deprecjonuję mądrość Narodu Polskiego, 10.10.2018, wpolityce.pl, bit.ly/2PCuNCs, dostęp: 30.04.2019.
22
Przekonująco pisze o tym Harald Wydra w książce Continuities in Poland’s Permanent Transition (Cambridge 2000). Posługując się kategoriami antropologii politycznej, badacz pisze o „permanentnej liminalności”, która niezwykle silnie zakorzeniła się w naszym etosie romantyczno-rewolucyjnym. Polityka polska jest więc z tej perspektywy zawsze polityką czasu przełomu. W innej swojej publikacji badacz stwierdza: „W oczach Zachodu wschodnioeuropejskie wspomnienia zdają się jakąś społeczną patologią: nieustanna trauma, niezdolność do zapomnienia, przeżycia żałoby, do uznania win, nawet do pogrzebania zmarłych. Oscylują gdzieś między uczynieniem z siebie ofiar a historycznym rewizjonizmem” (H. Wydra, Politics and the Sacred, Cambridge 2015, s. 161–164).
23
P. Fussell, The Great War and Modern Memory, Oxford 1975.
24
Cytaty pochodzą z Uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie uczczenia 90. rocznicy podpisania Traktatu Wersalskiego, prawo.sejm.gov.pl, bit.ly/2ZZdIqZ, dostęp: 30.04.2019.
26
G. Rzeczkowski, P. Stasiak, Wywiad społecznościowy z prezydentem, rozmowa z Bronisławem Komorowskim, 24.05.2011, polityka.pl, bit.ly/2LaKh1P, dostęp: 30.04.2019.
27
Prof. Nałęcz: jesteśmy Europejczykami, ale pod biało-czerwoną flagą, tvp.info, bit.ly/2V4rYjJ, dostęp: 30.04.2019.
28
F. Solt, Diversionary nationalism. Economic inequality and the formation of national pride, „The Journal of Politics” 2011, vol. 7, no. 3, s. 821–830. Zob. też: T. Piketty, Kapitał w XXI w., przeł. A. Bilik, Warszawa 2015, np. s. 678, 679, gdzie nacjonalistyczne zamknięcie jest przedstawiane jako niepożądana alternatywa dla globalnego podatku od kapitału.
29
MK, Kibice to normalna Polska, „Polityka Narodowa”, wyd. specjalne, 11.11.2011, s. 6.
31
Dot. sezonów 1–6 serialu.
32
Jarosław Kaczyński, wypowiedź podczas konwencji wyborczej w Olsztynie, 21.09.2018, youtube.com, bit.ly/2Jo8xv4, dostęp: 21.09.2018.
35
Choć zdaje się, że NaTemat.pl tytułem starało się nieco podkręcić emocje: J. Karpiński, Kaczyński nazwał sędziów „ojkofobami”. Prof. Bralczyk wyjaśnia po co to zrobił, rozmowa z Jerzym Bralczykiem, 24.09.2018, natemat.pl, bit.ly/2DWiJaE, dostęp: 10.
