Сборник статей

«Время молчания прошло!» Пять веков Реформации в меняющемся мире


Скачать книгу

of Christianity. Vol. VI. Reform and Expansion, 1500–1660 / Ed. by R. Po-Chia Hsia. Cambridge University Press, 2007. P. 321–342, 666–672 / библиография/) и в специальном докладе в парижской Высшей школе практических исследований по общественным наукам в 2002 г. (Dmitriev M. Pluralismes religieux, tolérance, intolérance en Europe de l’Est /Pologne, Ukraine, Biélorussie, Russie/, 1500– 1700. Compte rendu des conférences données à l’EPHE en mai 2002 // École Pratique des Hautes Études. Section des sciences religieuses. Annuaire. Résumés des conférences et travaux. T. 110. Paris, 2001–2002. P. 441–445).

      29

      См. сн. 2 на с. 57.

      30

      См.: Дмитриев М.В. Православие и Реформация. С. 44–45.

      31

      Benz E. Melanchthon und Jakobus Heraklites Despota (Die Reformation in der Moldau) // Benz E. Wittenberg und Byzanz. S. 34–58.

      32

      Benz E. Hans von Ungnad und die Reformation unter den Südslaven // Benz E. Wittenberg und Byzanz. S. 141–208.

      33

      Mieses M. Judaizanci we wschodniej Europie. Warszawa, 1934; Górski K. Studia nad dziejami polskiej literatury antitrinitarskiej XVI wieku. Kraków, 1949; Pirnat A. Die Ideologie der Siebenbürger Antitrinitarier in den 1570-er Jahren. Budapest, 1967; Juszczyk J. O badaniach nad judaizantyzmem // Kwartalnik historyczny. 1969. № 1. S. 141–151; Antitrinitarianism in the second half of the 16th century / Ed. by R. Dan and A. Pirnat. Budapest; Leiden, 1982; Dan R. Matthias Vehe-Glirius. Life and Work of a Radical Antitrinitarian with his Collected Writings. Budapest; Leiden, 1982; Pietrzyk Z. Judaizаnci w Polsce w drugiej połowie XVI w. // Żydzi w dawnej Rzeczypospolitej. Materiały konferencji «Autonomia żydow w Rzeczypospolitej szlacheckiej». Międzywydziałowy zakł. historii i kultury Żydów w Polsce. Kraków, Uniw. Jagielloński, 22–26. IX. 1986. Wrocław, 1991. S. 144–153; Pietrzyk Z. Judaizers in Poland in the Second Half of the XVIth Century // The Jews in Old Poland, 1000–1795 / Ed. by A. Polonsky, J. Baista and A. Link-Lenczowski. London; N.Y., 1993. P. 23–35. Сведения об основных источниках и исследованиях, касающихся иудаизантов, собраны в ряде томов «Bibliotheca dissidentium» (Bibliotheca dissidentium. Répértoire des non-conformiste religieux des seizième et dix-septième siècles / Ed. par A. Séguenny. T. VIII. Daniel Bielinski. Stanislaw Budzynski. Wojciech Calissius. Piotr Gonesius, Marcin Krowicki. Stanislaw Taszycki. Andrzej Wojdowski. Baden-Baden, 1987; T. XI. The Heildelberg Antitrinitarians. Johann Sylvan. Adam Neuser. Matthias Vehe. Jacob Suter. Johann Hasler. Baden-Baden, 1989; T. XII. Ungarländische Antitrinitarier. Baden-Baden, 1990; T. XIV. Antitrinitaires polonaise III. Marcin Czechowic. Jan Niemojewski. Christoph Ostorodt. Baden-Baden, 1992; T. XV. Ungarländische Antitrinitarier II. Baden-Baden, 1993).

      34

      Hering G. Ökumenisches Patriarchat und Europäische Politik. 1620–1638. Wiesbaden, 1968 (Veröffentlichungen des Instituts für Europäsche Geschichte. 45).

      35

      Казакова Н.А. Западная Европа в русской письменности XV–XVI вв. Из истории международных культурных связей России. Л., 1980. С. 213, 238–239. Н. А. Казакова справедливо пишет, что о Реформации не могли не знать в Посольском приказе, но посольские книги за вторую четверть XVI в. не сохранились (Там же. C. 213, 239. Прим. 145, 227). Максим Грек, скорее всего, знакомый с событиями 1517 и последующих годов, наверняка рассказывал о них русским собеседникам и сотрудникам еще в 1520-е гг.

      36

      См.: Цветаев Д.В. Протестанты и протестантство; Nolte H.-H. Religiöse Toleranz in Russland 1600–1725. Göttingen, 1969; Орленко С.П. Указ. соч.; Опарина Т.А. Иноземцы в России.

      37

      Вся соответствующая историография (по состоянию на 1990-е гг.) и сохранившиеся источники отреферированы в кн.: Dmitriev M. V. Dissidents russes. I. Feodosij Kosoj. II. Matvej Baskin.Starec Artemij. См. также: Дмитриев М.В. Московский «Лютер или, скорее, Цвингли». Предшественники российских евангельских христиан в эпоху Ивана Грозного // Традиция подготовки служителей в братстве евангельских христиан-баптистов. История и перспективы. Сб. ст. М., 2013. С. 48–58; Макарий (Веретенников), архим. Башкин Матвей Семёнович // Православная энциклопедия. М., 2002. Т. 4. Афанасий – Бессмертие. С. 401–403.

      38

      Обзор историографии: Дмитриев М.В. Православие и Реформация. С. 44–119; Dmitriev M. V. Dissidents russes. P. 25–33.

      39

      Benz E. Wittenberg und Byzanz. S. 51–58, 184–189; См., например: Kawecka A. Kancjonały protestanckie na Litwie w wieku XVI // Reformacja w Polsce. Vol. IV. 1926. S. 128–139.

      40

      [Будный Cимон]. Катихисисъ то есть наука стародавная христианская от светого писма для простых людей языка русского в пытанияхъ и отказехъ собрана. Несвиж, 1562. О Будном см.: Pietrzyk Z. Szymon Budny (Budnaeus) // Bibliotheca dissidentium. T. XIII. Antitrinitaires polonais II. Baden-Baden, 1991; Kot St. Szymon Budny, der grosste Häretiker Litauens im 16. Jahrhundert // Wiener Archiv für Geschichte des Slaventums und Osteuropas. Bd. II. Studien zur Älteren Geschichte Osteuropas. Graz; Köln, 1956; Kamieniecki J. Szymon Budny, zapomniana postać polskiej reformacji. Wrocław, 2002.

      41

      Поучение