Gazy jelitowe. M. Jarosz

trawienia i wchłaniania:

      ● Niedobór laktazy w jelicie cienkim, powodujący objawy kliniczne nietolerancji laktozy znajdującej się w mleku, kefirach i jogurtach. Niedobór ten występuje zwłaszcza u osób, które ukończyły 60. rok życia.

      ● Niedobór enzymów trzustkowych w przebiegu chorób trzustki, na przykład przewlekłego zapalenia trzustki i mukowiscydozy (w początkowym okresie występują: wzdęcie brzucha i wiatry, później dołącza się także biegunka tłuszczowa).

      ● Czynnościowa niewydolność trzustki występuje u chorych po całkowitej gastrektomii (usunięciu żołądka) lub resekcji żołądka typu BII.

      ● Choroby zapalne jelit. Uszkodzenie błony śluzowej dwunastnicy, jelita cienkiego i grubego powoduje objawy kliniczne złego trawienia i wchłaniania. W początkowym okresie mogą dominować: wzdęcie brzucha, ból, kruczenia i przelewania oraz wydalanie dużej ilości wiatrów, często o gnilnym zapachu. Dzieje się tak dlatego, że nie strawione lub nie wchłonięte w jelicie cienkim składniki pokarmowe stanowią substrat dla nasilonej fermentacji bakteryjnej w jelicie grubym.

      →   Choroby dwunastnicy i jelita cienkiego:

      ● Choroba glutenowa (celiakia) związana jest z dziedzicznie przekazywaną nietolerancją glutenu, białka znajdującego się w ziarnach pszenicy, owsa, żyta i jęczmienia. Bezpośrednim czynnikiem chorobowym jest gliadyna (frakcja glutenu rozpuszczalna w alkoholu). Choroba występuje głównie u dzieci, lecz nierzadko rozwija się też u młodzieży i osób dorosłych. Przez wiele lat może występować w postaci utajonej, a objawy kliniczne narastają stopniowo. Pierwszymi dolegliwościami są najczęściej wzdęcia brzucha, przelewania i kruczenia oraz wiatry. Dopiero później rozwija się zespół złego wchłaniania (biegunka tłuszczowa, chudnięcie, niedokrwistość i inne).

      Nadmierne wydalanie gazów

      Nadmierne wydalanie gazów („wiatrów”) jest to usuwanie ich częściej (ponad 22 razy dziennie) i w ilościach większych niż przeciętnie, czyli ponad 1000 ml w ciągu doby.

      Objętość wydalanych gazów jest trudna do określenia, ponieważ lekarze nie dysponują prostymi, łatwo dostępnymi badaniami diagnostycznymi. Dlatego też zarówno pacjenci, jak i lekarze opierają się w swoich ocenach głównie na częstości wydalania gazów. Za normę przyjmuje się, jeśli gazy wydalane są rzadziej niż 22 razy dziennie. W celu zobiektywizowania tego zjawiska pacjenci proszeni są o odnotowywanie epizodów wydalania gazów w ciągu dnia przez okres jednego tygodnia. Większość pacjentów zgłaszających tę dolegliwość w rzeczywistości wydala normalne objętości gazów.

      Najczęstszymi przyczynami nadmiaru gazów, a także ich przykrego zapachu, są: nasilone połykanie powietrza (aerofagia) oraz zwiększone wytwarzanie gazów w przebiegu nasilonej fermentacji bakteryjnej w jelicie grubym. Zazwyczaj zwiększona częstość wydalania gazów jest objawem towarzyszącym wzdęciom brzucha.

      Wytwarzanie gazów jelitowych u osób zdrowych gwałtownie wzrasta, gdy do jelita grubego przedostaje się większa niż zwykle ilość ciężko strawnych węglowodanów, zwłaszcza oligosacharydów, na przykład stachiozy, werbaskozy i rafinozy. Dzieje się tak po spożyciu grochu, fasoli, cebuli, większej ilości kapusty, brokułów i brukselki.

      Nieprzyjemny zapach wydalanych gazów związany jest najczęściej z wytwarzaniem przez bakterie jelitowe lotnych kwasów organicznych, czasami siarkowodoru. Zjawisko to występuje po spożyciu dużej ilości białka, a szczególnie po spożyciu jaj.

      Przyczyny fizjologiczne

      Do przyczyn fizjologicznych nadmiernego wydalania gazów jelitowych należą:

      →   Nadmierne połykanie powietrza (aerofagia) związane ze zbyt szybkim jedzeniem lub połykanie powietrza w trakcie szybkiego, przerywanego mówienia, występujące u osób znerwicowanych.

      →   Wytwarzanie zbyt dużych ilości dwutlenku węgla w czasie reakcji wodorowęglanów (zawartych w soku trzustkowym i żółci) z kwasami (kwas solny, kwasy tłuszczowe) po obfitych, bogatobiałkowych i (lub) bogatotłuszczowych posiłkach.