(daw.) – tylko. [przypis edytorski]
68
łyskać się (daw.) – błyskać się (o błyskawicach widocznych na niebie). [przypis edytorski]
69
upamiętanie (daw.) – dziś: opamiętanie. [przypis edytorski]
70
zali (daw.) – czy. [przypis edytorski]
71
płużyć (daw.) – sprzyjać. [przypis edytorski]
72
Dolus (…) requirat (łac.) – „Zdrada czy męstwo, wszystko dobre przeciw nieprzyjacielowi” (Vergilius, Aeneida, II, 390; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
73
Eam (…) parabitur (łac.) – „Człowiek cnotliwy i roztropny powinien wiedzieć, że jedynym prawdziwym zwycięstwem jest to, do którego może się przyznać honor i poczciwość” (Florus Lucius Anneus, Epitomae de Tito Livio bellorum omnium annorum septingentorum libri duo, I, 12; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
74
Vosne (…) experiamur (łac.) – „Wypróbujmy siłą, tobie li czy mnie fortuna, pani wypadków, przeznacza władców” (Cicero, De officiis, I, 12; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
75
chybki (daw.) – szybki, zwinny; tu: pochopny. [przypis edytorski]
76
neminem (…) inscitia (łac.) – „Niechaj nikt nie stara się ciągnąć korzyści z głupoty drugiego” (Cicero, De officiis, III, 17; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
77
Fù (…) ingegno (wł.) – „Czy się zwycięży przypadkiem czy zdradą, zwycięstwo zawsze pozostaje chlubne” (Ludovico Ariosto, Orlando furioso (Orland szalony), XV, 1; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
78
Chrysipp – Chryzyp z Soloi. [przypis edytorski]
79
malo me [meae] fortunae (…) pudeat (łac.) – „Raczej wolę skarżyć losy, niż wstydzić się zwycięstwa” (Quintus Curtius, Historiae Alexandri Magni, IV, 13; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
80
Atque (…) armis (łac.) – „Lecz Orodesa zabić, wtedy gdy uciekał,/ Nie uważał za godne i cios z tyłu zwlekał;/ Więc zabiegł mu od czoła i brew w brew uderza,/ I jak mąż, nie jak złodziej, do zwycięstwa zmierza” (Vergilius, Aeneida X, 372; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
81
Sicut (…) tecti (łac.) – „Tak gdy spiżowa czara wodą się napełni,/ Odbija światło słońca lub księżyca w pełni,/ Drgając, śle blask w powietrze przez puste przestwory/ I na stropie komnaty tworzy jasne wzory” (Vergilius, Aeneida VIII, 22; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
82
Velut (…) species (łac.) – „Tworząc sobie urojenia podobne do snów chorego człowieka” (Horatius, Ars poetica, 7; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
83
Quisquis (…) habitat (łac.) – „Kto wszędzie mieszka, nigdzie nie mieszka, Maksymie!” (Martialis, Epigrammata, VII, 73; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
84
osieść (daw.) – dziś: osiąść. [przypis edytorski]
85
Variam (…) mentem (łac.) – „Duch niezatrudniony buja ciągle od jednej myśli do drugiej” (Lucanus, Pharsalia, IV, 704; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
86
mą chorobę – tj. brak pamięci. [przypis tłumacza]
87
kłamać po łacinie (…) znaczy tyle co iść przeciw swemu sumieniu – Mentire, quasi contra mentem ire. [przypis tłumacza]
88
Ut externus (…) vice (łac.) – „Obce narody nie uważają się nawzajem za bliźnich” (Plinius, Naturalis historia, VIII, 1; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
89
Nikt (…) przymiotów – końcowy wiersz jednego z sonetów Stefana de la Boêtie. [przypis tłumacza]
90
cale (daw.) – całkowicie, zupełnie. [przypis edytorski]
91
Cur (…) contemptius (łac.) – „Czym się dzieje [tj. dlaczego się tak dzieje; red. WL], że wyrocznie w Delfach już się nie pojawiają; i to nie mówię tego o naszym oświeconym wieku, lecz już od dawna uważane są za rzecz największej wzgardy godną?” (Cicero, De divinatione, II, 57; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
92
aves (…) putamus (łac.) – „Mniemamy, że pewne ptaki rodzą się na to tylko, aby służyły augurom do wróżby” (Cicero, De natura deorum, II, 1; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
93
multa (…) portentis (łac.) – „Wiele wróżebnych znaków znajdują kapłani w trzewiach bydlęcych, wiele przepowiadają augurowie z lotu ptaków, dużo prorokują wyrocznie, sny i dziwne zjawiska” (Cicero, De natura deorum, II, 65; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
94
Cur (…) timenti (łac.) – „Czemuż, władco Olimpu, zachciało się tobie/ Ludziom i tak już nędznym, dodać jeszcze żądzę/ Poznania przyszłych nieszczęść przez wróżbiarskie sztuczki?/ Niech przyjdzie niespodzianie, cokolwiek przeznaczasz,/ Niech ślepy będzie człowiek na przyszłe swe losy,/ Niechaj mu wolno będzie mieć nadzieję w strachu!” (Lucanus, Pharsalia, II, 4–14; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
95
Ne utile (…) angi (łac.) – „Nie masz w tym z pewnością żadnego pożytku, aby wiedzieć, co przyszłość niesie; nędzna zaś rzecz kłopotać się o rzeczy daremne” (Cicero, De natura deorum, III, 6; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
96
Prudens (…) puro (łac.) – „Świadome przeszłej doli bóstwo/ W pomrokach nocy kryje wyrok/ I szydzi, gdy się trapi człowiek/ Nad miarę./ (…) Ten zaś mocny będzie/ I szczęśliw w życiu, który po dniu/ Rzec sobie może: «Dzień przeżyłem,/ A jutro niechaj ojciec bogów/ Sprowadzi powódź aż po biegun,/ Lub słońcem pali całą ziemię,/ Mnie zawdy błogo»” (Horatius, Odae, III, 29, 29–41; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
97
Laetus (…) curare (łac.) – „Serce me rade temu, co dziś widzę:/ Co przyszłość kryje, wstręt mi śledzić za tym!” (Horatius, Odae, II, 16, 25; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
98
Ista (…) divinatio (łac.) – „Oto jak argumentują: jeżeli są wróżby, są bogowie; jeżeli są bogowie, są wróżby” (Cicero, De divinatione, I, 6; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
99
Nam istis (…) censeo (łac.) – „Albowiem tych, którzy świegot ptaków rozumieją i lepiej znają wątrobę bydlęcą niż swoją, i z tego prorokują, tych mo�
