align="center">
48
jakeśmy (…) chodzili – inaczej: jak chodziliśmy (konstrukcja zdaniowa z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
49
to dziecię zasiadało raz w świątyni pomiędzy doktorami – aluzja do ewangelicznej opowieści (Łk 2,41–50) o dwunastoletnim Jezusie, który zgubił się swoim ziemskim rodzicom, Marii i Józefowi, gdy po święcie Paschy wracali z Jerozolimy do domu, do Nazaretu i został odnaleziony dopiero po trzech dniach poszukiwań: z całkowitym spokojem, czując się na właściwym sobie miejscu, oddawał się dysputom religijnym w świątyni, zasiadając jak wśród uczonych w Piśmie (doktorów), „Wszyscy zaś, którzy Go słuchali, byli zdumieni bystrością Jego umysłu i odpowiedziami” (Łk 2,47). [przypis edytorski]
50
Roderick „Rory” Random – tytułowy bohater i narrator powieści łotrzykowskiej (pikarejskiej) szkockiego pisarza Tobiasa Smolletta (1721–1771), The Adventures of Roderick Random, (publ. 1748; pol. tł. B. Zieliński Niezwykłe przygody Roderyka Randoma, 1955); Roderick był synem szlachcica i kobiety z niższych klas; matka zmarła przy porodzie, ojciec postradał zmysły z rozpaczy po jej śmierci; z powodu uprzedzeń klasowych rodzina ze strony ojca nie była chętna, by udzielać wsparcia chłopcu, który zmuszony był radzić sobie sam; doświadczywszy prześladowań ze strony bezdusznego wychowawcy, został karnie wydalony ze szkoły i pozbawiony dalszej możliwości edukacji, jednak wcześniej zdołał opanować francuski, włoski, łacinę i klasyczną grekę; z tym bagażem ruszył w świat, do Londynu, Francji, Indii, Afryki, a nawet Ameryki Płd., w towarzystwie nieodstępnego, prostodusznego Hugh Strapa. [przypis edytorski]
51
Peregryn Pickle – tytułowy bohater The Adventures of Peregrine Pickle (tł. na jęz. pol. T. Tatarkiewiczowa, wiersze tł. W. Lewik, Peregryn Pickle, t. 1–2, 1962), powieści łotrzykowskiej szkockiego pisarza Tobiasa Smolletta (1721–1771), opublikowanej w 1751 r. i opowiadającej historię wzlotów i upadków pewnego egotysty, obracającego się w środowisku wyższych sfer społecznych osiemnastowiecznej Europy. [przypis edytorski]
52
Humphrey Clinker – bohater ostatniej z powieści łotrzykowskich Tobiasa Smolletta (1721–1771), zatytułowanej The Expedition of Humphry Clinker i opublikowanej w 1771 r. (tł. pol. A. Glinczanka, pt. Wyprawa Onufrego Clinkera, 1956); epistolarna forma powieści, daje możliwość przedstawienia tych samych zdarzeń z punktu widzenia różnych osób, co prowadzi do satyrycznych spiętrzeń i pozwala na ciekawe obyczajowe obserwacje; listy wymienia, przemierzając obszary Zjednoczonego Królestwa, sześcioro bohaterów: walijski ziemianin Matthew Bramble, jego siostra Tabitha, ich siostrzenica i siostrzeniec: Lydia i Jeremy Melford, pokojówka Tabithy Winifred Jenkins oraz konkurent do ręki Lydii, Wilson. [przypis edytorski]
53
Tom Jones – tytułowy bohater klasycznej powieści Historia życia Toma Jonesa, czyli dzieje podrzutka (ang. The History of Tom Jones, a Foundling; wyd. 1749) Henry’ego Fieldinga (1707–1754); jest to opowieść o meandrycznej drodze Toma ku dorosłości i poślubieniu wybranki serca oraz jego walki z uprzedzeniami społecznymi (podrzucony na progu domu zamożnego pana Allworthy, był wychowywany przez niego jak syn, ale wśród służby uchodził za syna prostytutki); przy okazji przedstawiona została cała galeria postaci: rabusiów, Cyganów, żołnierzy, nieuczciwych prawników, a losy Toma wchodzą w dowcipne paralele z dziejami bohaterów mitologicznych. [przypis edytorski]
54
Wikary Wakefieldzki – właśc. pleban z Wakefield, Charles Primrose, bohater powieści irlandzkiego pisarza Olivera Goldsmitha (1728–1774) The Vicar of Wakefield (1766; wyd. pol. pt. Wikary wakefieldzki 1825). [przypis edytorski]
55
Don Kichot (hiszp. Don Quijote) – tytułowy bohater powieści Miguela de Cervantesa (1547–1616); niemłody już hidalgo (szlachcic, rycerz), który pod wpływem romansów o czynach rycerskich postanawia ruszyć w świat i wcielać w życie średniowieczny ideał rycerski; powieść w sposób humorystyczny, ale nie bez sympatii, a nawet rzewności opisuje przygody Don Kichota jako błędnego rycerza (tj. rycerza błądzącego, podróżującego w poszukiwaniu okazji do rycerskich czynów), przemierzającego przestrzenie Hiszpanii na koniu Rosynancie, z otyłym, prostodusznym i przyziemnym giermkiem Sancho Pansą u boku. [przypis edytorski]
56
Gil Blas – tytułowy bohater powieści łotrzykowskiej (pikarejskiej) Histoire de Gil Blas de Santillane (publ. 1715–1735; tł. na jęz. pol. J. Rogoziński: Przypadki Idziego Blasa) autorstwa fr. pisarza i adaptatora literatury hiszp. Alaina Lesage’a (1668–1747); Gil Blas, choć pochodził z rodziny plebejskiej z małego miasteczka, został wysłany przez rodzinę na naukę na uniwersytet w Salamance; po drodze jednak kilkakrotnie padł ofiarą złodziei, zmuszony został przyłączyć się do bandy rozbójników, a wydobywszy się z tych tarapatów, zdecydował się na karierę służącego zamiast akademickiej; ta okoliczność pozwala czytelnikowi towarzyszyć bohaterowi w antyszambrach przedstawicieli wszelkich stanów i rozmaitych profesji, od kanonika i lekarza po arcybiskupa, a nawet ministra, co daje pole do obserwacji społeczno-obyczajowych. [przypis edytorski]
57
Robinson Crusoe – tytułowy bohater powieści przygodowej Daniela Defoe (1660–1731), opublikowanej 25 kwietnia 1719 r. (do końca tego roku miała 4 wydania); powieść ma formę epistolarną i opowiada dzieje rozbitka, który spędził 27 lat na bezludnej, tropikalnej wyspie w okolicach Trynidadu, dając dowody dzielności, przemyślności, zaradności i woli przetrwania; jest to jedna z pierwszych powieści angielskich, źródło rodzaju fabuł powieściowych, filmowych, słuchowiskowych itp. zwanych robinsonadami. [przypis edytorski]
58
Tom Pipes – służący Peregryna Pickle, tytułowego bohatera powieści Tobiasa Smolleta. [przypis edytorski]
59
Hugh Strap – towarzysz przygód Roderick „Rory’ego” Randoma, w powieści łotrzykowskiej Tobiasa Smolletta (1721–1771), The Adventures of Roderick Random, (publ. 1748; pol. tł. B. Zieliński Niezwykłe przygody Roderyka Randoma, 1955). [przypis edytorski]
60
Commodore Trunnion – jeden z bohaterów powieści Tobiasa Smolleta Peregryn Pickle; tytułowy bohater, odrzucony przez matkę i znienawidzony przez brata o widocznie złych skłonnościach (ojciec zachowywał bezstronność dzięki całkowitemu braku zainteresowania synem) dostał się pod opiekę Commodore’a Hawsera Trunnion, starego wilka morskiego, zamieszkującego wraz z dawnymi towarzyszami swych morskich podróży; Trunnion wychował chłopca, stając się jego zastępczym ojcem. [przypis edytorski]
61
pan Pickle – Peregryn Pickle, tytułowy bohater powieści Tobiasa Smolleta. [przypis edytorski]
62
nie podobna (daw.) – nie (jest) możliwe; nie można. [przypis edytorski]
63
czegom się wyuczył – inaczej: czego się wyuczyłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
64
możeś