Ogniwa. Eliza Orzeszkowa

lecz nagle umilkł i uważnie wpatrzył się w gościa, który na niego uwagi nie zwracając, z głową podniesioną, przypatrywał się zegarowi, aż zawołał:

      – Daj-no stołek i lampę, bo nie mogę dojrzeć pejzażu na cyferblacie. Widzę, że jest, ale nie mogę dojrzeć, jaki…

      Przy ostatnich wyrazach wstąpił na stołek, podsunięty mu przez żyda, a uczynił to tak sprężyście, jakgdyby nigdy dotąd nie powłóczył nogami.

      – Dawaj lampę! – zawołał.

      – Zaraz, zaraz, jasny panie!

      I, słowa te mówiąc, stary żyd z lampą w ręku znalazł się obok gościa na drugim przysuniętym stołku.

      – Genewa! – zawołał stary pan – tak, tak! fabryka szwajcarska; nie wiesz, jaka?

      – Dlaczego nie mam wiedzieć? czy ja mogę czego o nim nie wiedzieć?

      Z tryumfem wymienił nazwę fabryki, już oddawna nieistniejącej.

      – To była taka fabryka, jakiej już na świecie niema!

      – To prawda, ach, jaka to prawda, że takiej fabryki już na świecie niema! A jak on się nakręca?

      Stary żyd, jakby z rękawa klucz wytrząsł, już go trzymał w palcach. W rzeczy samej wyjął go ze skrytki znajdującej się w szafce.

      – Ot, jak on się nakręca! widzi jasny pan! A jak to dobrze, że ja go dziś jeszcze nie nakręcał, to mogę jasnemu panu pokazać. Aj, fajn! taki stary klucz, a jak po oliwie chodzi!

      Tak! Aha! A ja myślałem, że on się nakręca z tamtej strony, bo takie zegarki…

      – Jasny pan ma omyłkę… takie zegarki nie nakręcają się nigdy z tamtej strony… to są wcale inne, które się nakręcają z tamtej strony… A teraz ja pokażę jasnemu panu te gzymsiki… Widzi jasny pan, jaka to delikatna robota jest i jakie to rzeźbienie i złocenie fajn…

      – Empire! – szepnął stary pan.

      – Ampir! cha, cha, cha! Na moje sumienie, jasny pan zna się na zegarkach, jak, za pozwoleniem, zegarmistrz! Czysty Ampir! Już blizko sto lat ma…

      – Poczekaj! poczekaj! a toż co za sprężyna?

      – Nu, to jest taka sprężyna, że jak ja ją pocisnę, to zaraz z zegaru wyleci ptak, skrzydłami załopoce i krzyczeć zacznie.

      – Aha! prawda! widziałem raz taką maszyneryę…

      – Kiedy jasny pan raz widział, to ja jaśnie panu drugi raz pokażę…

      Stali na stołkach obok siebie, postawą różni, bo gospodarz był szczuplejszym i niższym od gościa. Światło lampy, którą żyd trzymał w wysoko podniesionej ręce, padało na dwie twarze z rysami niepodobnymi, ale okryte jednostajnie wielką ilością zmarszczek. Obaj mieli okulary na oczach, wlepionych w zegar z błogością jednostajną. Wtem nad ich głowami siwemi i twarzami pomarszczonemi, wysadzony z wnętrza zegara przez sprężynę naciśniętą, wyleciał ptak metalowy, załopotał skrzydłami i dźwięcznie, świeżo, na całą izbę wołać zaczął: „ku – ku”, „ku – ku”. Żyd pierwszy zstąpił ze stołka na ziemię i pomógł gościowi to samo uczynić, poczem, zapominając o postawieniu lampy na stole, znowu na niego patrzał.