Die vierde stem
François Bloemhof
Human & Rousseau
Die deur is oop, en jy is deur.
– Die skrywer
Daar is hande op jou lyf. Groot of klein hande, ’n man of ’n vrou s’n, jy kan nie seker wees nie want die gevoel is te onmiddellik en oral. Hulle vat aan jou hare, tas oor jou skouers en boarms, daar is asemhaling in jou nek en ’n streling teen jou maag af, tussen jou bene.
Te veel hande – ja, daar’s meer as een hierso, dis nie slegs twee van julle nie.
As dit net nie so donker was nie . . . maar dis deel van die opwinding. Nogtans raak jy benoud toe vingers met jou jeans se ritssluiter begin peuter. Jy klap die hand weg, maar ’n ander een het klaar begin om jou te verken, warm op jou binnebeen en meer beslis.
Jy breek weg.
So donker. Jy kan skaars onthou . . . en toe jy dít dink, weet jy nie meer hoe jy hier gekom het nie. Net soos jy nie kan onthou wie hierdie mense is nie, het jy geen sekerheid oor jouself nie.
Dis benoud hier binne, ruik sweterig. En dis al ’n paar minute sedert jy van ’n dowwe, kloppende geluid bewus geword het, nou is dit duideliker.
Jy kan amper nie onthou . . . jy weet nie wat nie.
Moet wegkom. As jy net seker kan wees waar jy ingekom het! Jy beweeg in ’n rigting, bang dat jy in van die ander gaan vasloop, maar hulle is iewers agter jou want jy raak aan ’n muur. Nee, lei jy af van die grinterigheid, nie ’n muur nie, ’n deur. Jy vind ’n handvatsel.
Jy is op die punt om dit te draai toe jy iéts onthou, genoeg om te weet daar is meer as een deur.
Regs is net ’n hoek en jy voel-voel na links, en ja, so twee meter verder is ’n volgende deur. En verder aan ’n derde. Daar is ’n geskarrel agter jou en jy beweeg vinniger en vind ’n laaste deur; dan is jy by die volgende hoek en jy dink nie daar is nog deure nie. ’n Oomblik lank sien jy jou wêreld as vol keuses, vertakkings binne-in vertakkings, maar vir eers het jy net hierdie opsies: vier paaie lê verby vier deure en wie weet waarheen lei hulle.
Jou vingers vind iets wat soos letters voel links bokant die handvatsel; ’n woord is in die hout gekerf. ’n Naam dalk? Jy weet nie hoekom jy só dink nie. Dis te klein om uit te maak wat daar staan, die insnydings is nie diep nie.
By die volgende deur gaan voel jy op dieselfde plek en vind ook daar ’n woord: ook dié een kan jy nie uitmaak nie, daarom beteken dit as leidraad niks, maar jy’s redelik seker dis ’n ander woord as die vorige.
Net so met die volgende twee deure: ander woorde.
Of name.
Wat beteken dit? Wie het dit geskryf/gesny? Is dit bedoel as kodes vir jou om die regte deur te kies? Die regte roete? Maar wie het geweet jy kom, en hoe?
Jy kan nie te lank vat om te besluit nie, die ander is nog hier agter jou. Jy is skielik nog benouder, want jy besef dat jy by een van die deure iets aangevoel het.
Die dood, of iets wat jou aan die dood laat dink het.
Maar – hoe is dit moontlik? – jy kan nie onthou by watter een nie.
Watter roete om te volg? Jy weet instinktief net een van die vier deure kan die regte een wees, vir jou, op hierdie oomblik.
Jy kan nie so bly staan nie. Agter jou kom nog ’n skuifeling, jy wil jou verbeel daar’s nou meer van hulle – moet wees, want jy hoor meer as een asemhaling. Jy moet hier uit en vinnig, daar’s nie meer tyd nie, paniek is op jou soos naarheid.
So, jy kies. Tree na vore. Jy is nie eens meer seker dis die deur wat jy bedoel het om te kies nie, maar jy vat die handvatsel vas en draai dit, en hoop.
Die deur is oop, en jy is deur.
1
Annemi sit vervaard orent en weet vir ’n paar sekondes nie waar sy is nie, tot sy die matras onder haar voel en haar slaapkamer soos ’n opspringprent in ’n kinderboek voor haar verrys. Sy tas agter haar asof die deur waarvan sy pas gedroom het moontlik daar kan wees, en haar vingers vind net die letters wat netjies in die houtkopstuk gekerf is.
DREAMLAND
Dit was so werklik. So ís drome maar.
Dis vroeër lig as gewoonlik, dink sy, dan kyk sy op haar horlosie.
“Nee!”
Sy spring uit die bed. Sy gaan nooit betyds by die werk kom nie!
As sy iemand anders was, sou sy. Maar sy moet haarself soggens minstens twee uur gee om die woonstel te verlaat.
Vanoggend probeer sy harder as gewoonlik om die patroon te breek.
Sy kan nie.
Sy probeer, maar sy kan nie.
Sy maak die bed op, maar dis nie netjies genoeg nie. Sy pluk die duvet af, trek die paslaken reg en drapeer die duvet sodat dit presies ewe ver oor die kante hang: of dis wat sy gedink het, want toe sy mooi kyk, sien sy dit hang nié ewe ver nie. Sy gooi dit weer oor die bed en hoop dis hierdie keer perfek . . . Wel, dit is darem nader aan reg. Nog ’n keer probeer. Sy is nie heeltemal tevrede nie, maar sal dit maar so aanvaar omdat die tyd min is. Sy stryk die duvet mooi gelyk, pof die kussings netjies op.
Dít is die wêreld van Annemi Prinsloo, dink Annemi Prinsloo terwyl sy haar tande borsel, stadig, een op ’n slag, op en af en nie na weerskante toe nie. Soos wat sy geleer is. ’n Mens doen ’n ding reg.
Sy kan nie besluit wat om aan te trek nie. Hoekom het sy nie maar gisteraand haar klere uitgesit nie! Omdat jy net van plan sou verander het, antwoord sy haarself. Sy soek op só ’n manier in haar kas dat sy dit nie deurmekaar krap nie, en kies. Sy moet probeer om gou te maak, nou rêrig probeer, harder as ooit.
Die geel rok laat haar vel grys lyk. Eintlik is die kleur perfek, sal dit helderte verskaf op ’n oggend soos dié, maar sy voel nie reg daarin nie. Sy gaan gooi dit dus in die mandjie in die badkamer: sy kan dit nie weer dra nie, want sy het dit nou reeds aangehad. ’n Blou rok is volgende. Sy is nie tevrede nie, net soos sy eintlik met al haar klere ontevrede sal wees, of met hoe dit aan haar lyk – maar dit sal vanoggend moet deug. Of nee. Die ligblou skoene pas so mooi by die rok, maar die een se hak is stukkend. Geen ander skoene pas by die blou rok nie. Sy kyk in die kas vir ’n ander rok en kom agter sy haal te vinnig asem. Dalk moet sy eers besluit watter skoene, dan kies sy ’n rok wat daarby pas. Sy probeer om nie op haar horlosie te kyk nie, want sy wil nie sien hoe laat dit al is nie. Sy wens sy was anders, sy wens sy was iemand anders. Sy kies die paar wit skoene, want as jy twyfel, kies wit. Wie het dit nou weer gesê? Sy wil stilstaan om te dink, maar herinner haarself sy moenie. As die verkeer erg is, sal sy . . . Sy het nog nooit so laat by die werk aangekom as wat sy vanoggend sal nie! Sy hou die wit skoene op langs haar liggroen rok. Nee. Toe langs die donkergroen rok. Ja. Of sy dink so. Is nie seker nie. Maar daar is niks anders wat gangbaar lyk nie. Daar is nie tyd om eers weer ander skoene te kies, en dan ’n rok nie.
By die spieëltafel haak sy lank vas. Grimering. Sy kan nie daarsonder werk toe gaan nie, al doen van die ander meisies dit. Nie te veel nie, dit sal terterig wees. Nie te min nie, dit sal lyk asof sy nie respek vir die maatskappy het nie.
Voor sy hier uitgaan, moet sy darem ook seker maak die plek is sindelik, want wat as sy in ’n ongeluk is en mense kom hierheen en tref ’n varkhok aan? Gelukkig, gelukkig, al het sy skuldig gevoel die dag toe sy dié besluit geneem het, hoef sy slegs die grootste gedeelte van die woonstel se oppervlak smetloos, glimmend te hou: haar slaapkamer, die badkamer, die kombuis en oral waar sy moet loop om by daardie areas uit te kom. Sy kán eenvoudig nie die nodige standaard oral handhaaf nie, net in haar persoonlike beweegruimte. Weet nie wanneer sy laas in die sitkamer en tweede slaapkamer was nie.
Later, veel later, trek sy die woonstel se voordeur agter haar toe. Sy kyk nie op haar horlosie nie, wil steeds nie sien hoe groot haar sonde is nie.
Sy het pas by die