ek’s jammer. Ek’t ook vir haar gesê dis verby.”
“So dan hét jy haar weer gesien?”
Hy steek een van Vera se sigarette op en trek sy vingers deur sy kuif.
“Ek gaan haal gou my goed uit die kar,” sê hy. “Dit was ’n lang naweek op die pad.” By die deur kyk hy terug en knipoog vir haar. “Hei! Ek wou nog vir jou sê jy’t maer geword. Jy lyk mooi so sonder die hammetjies.”
Hulle loer later die aand in. Die kinders is net in die bed. Hy stel hom aan Willem voor as Simon. Simon pas hom nie. Hy lyk meer soos ’n Henk. Simon en Maryna. Vera kyk vir hom, hou aan, tot hy wegkyk. Hoekom sy dit doen, weet sy nie.
Maryna is plomp met donkerrooi hare, en sy is vriendelik. Sy vryf haar kort, dik vingers heeltyd teen mekaar en lag vir alles. Elke sin eindig sy met ’n laggie, so asof dit ’n teken is dat sy nou klaar is. Dis kort sinne, bietjie soos ’n masjiengeweer. Dit lyk vir haar asof Maryna die hartseer trek wat om haar mond kom sit wanneer sy stilbly, heeltyd probeer wegpraat.
Toe Simon badkamer toe was en sy oppad kombuis toe, loop hulle mekaar in die gang raak. Sy soen hom sonder om ’n woord te sê en vir ’n paar sekondes druk hy haar styf teen hom vas. Sy hoor Willem en Maryna in die sitkamer praat en trek haarself los. Toe loop sy die kombuis in, en hy die gang af sitkamer toe waar sy hom hard hoor saamgesels.
“Nice mense,” sê Willem later toe hulle weg is ná ’n koppie tee. “Ons moet hulle bietjie oornooi wanneer ek weer by die huis is.”
Lien draai om en loop op haar tone in die donker gang terug na haar en Ben se kamer toe. Haar ma-hulle se bedlampie skyn oor die gang deur die skrefie van die deur wat haar ma altyd oop los sodat sy vir Dawid kan hoor as hy huil.
Sy het gesien hoe soen haar ma die man wat oorkant die straat bly. Haar ma het so mooi gelyk toe sy vir hom kyk met haar arms om sy nek. Haar hare het amper wild om haar kop gestaan, asof iemand dit omgekrap het. Maar dit was mooi. Haar wange was pienk. Bietjie soos ’n prentjie in een van haar pa se boeke met die kaal vroue in wat sy en Ben partykeer onder die rooi bank uitkrap en deurblaai.
Sy is nie so kwaad vir haar ma soos sy vir haar pa was oor hy haar in die kar gelos en met die ander vrou se kar vir haar weggery het nie. Sy dink dis oor sy nog nooit haar ma so mooi gesien glimlag het nie. Sy het gelukkig gelyk. Sy ken haar ma nie so nie. Sy wens sy kan. Sy verlang na die mooi vrou toe sy in haar bed klim. Baie meer as na haar ma.
Lien haal die boekie sonder lyne en die potlood wat haar ouma gister vir haar by Oase gekoop het onder haar bed uit, en in die maanlig wat deur die kantgordyne skyn, teken sy die mooi vrou. Maar toe sy by haar gesig kom, kry sy dit nie reg nie. Die vrou se mond lyk lelik en hard. Toe vee sy dit uit met die uitveër aan die agterkant van haar potlood. Maar dit werk nie. Die vrou se gesig raak net al hoe gryser. Toe sit sy spoeg op haar vinger en vee die vrou se hele gesig uit. Dwarsdeur die bladsy.
Lien gooi die boekie en potlood terug onder die bed. Sy kyk vir haar vuil naels, kou hulle almal af en spoeg hulle tussen die bed en die muur uit voor sy later aan die slaap raak.
Toe word sy wakker en skree vir haar ma van die klomp klein katjies wat onder haar bed met hulle lang naels krap. Toe kom haar ma in en tel haar op. Haar gesig lyk soos altyd, haar swart oë kyk oor Lien se kop na iets anders in die kamer, sy kyk nie vir haar nie. Dalk kyk sy of Ben nog slaap. Lien lê met haar kop teen haar ma se bors. Sy verlang na die mooi vrou.
Dis negeuur en die bordjie in die biblioteek se venster sê hulle maak Maandae eers halftien oop.
Vera gaan staan langs die sementfontein oorkant die ingang en kyk rond. Sy sit die plastieksak neer, steek ’n sigaret op en gaan sit op die harde randjie. Die water sproei koud teen haar bloes vas.
Ná ’n rukkie trap sy die sigaret dood, tel die plastieksak op, sit dit weer neer. Wat maak sy hier? Wanneer laas was sy in ’n biblioteek? Kon dit nog op skool gewees het?
Toe die houtdeure uiteindelik oopswaai, spring sy op en draai die derde sigaret onder haar hak dood. ’n Paar mense stap saam in. Binne gaan staan sy en kyk rond. Rye donker houtrakke, die reuk van ou matte, die sagte ritseling van mense wat loop, wat weet waarheen hulle gaan, wát hulle soek. Sy voel soos ’n skoolkind, skuldig. Die boek brand deur die plastieksak teen haar bors. Waar om te begin? Sy wil nie die vroue agter die toonbank vra nie, sy kan sien hulle is die soort wat sal dink sy is mal, selfs pervers. Die katalogus. Hoe gebruik mens dit nou weer? Sy onthou hoekom sy nie van biblioteke hou nie: sy voel dom.
“My Here, Vera.” Haar pa het sy werksak hard in die hoek neergegooi en ’n Black Label uit die yskas gehaal. “Vir wat wil jy jou tyd mors? Kyk hoe skeef het jou ma se suster uitgedraai met al daai geleerdheid van haar. Alleen en vol stront.”
Hy het haar ma se jonger suster nooit op haar naam genoem nie. Vir hom was Brenda alleen omdat sy nie ’n man gehad het nie. Haar ma het die koppies hard op die droograk neergesit, maar haar pa het nie agtergekom nie. Sy weet hy het haar ma gegrief, veral as hy eers begin het met iets waaroor sy nie saamgestem het nie, en dit was baie keer.
Maar haar ma het altyd stilgebly. Dit het vir Vera gevoel asof sy haarself met haar stilstuipe straf, sy wat so dom was om as jong meisie verlief te geraak het op ’n myner, sy wat uit ’n geleerde familie kom. Maar die stilstuipe was vir almal om haar ma ook swaar, veral vir haar en Ivan.
“Oor my dooie liggaam,” was haar pa se laaste woorde oor haar plan om ná skool ’n verpleegkursus in Johannesburg te gaan doen. En dit was nog voor sy genoem het sy kon by Brenda in ’n kamer gaan bly, dit sou hom niks kos nie. “Daar is niks verkeerd met Randfontein se hospitaal nie. Jy bly onder my dak tot jy die dag mondig is, dan praat ons weer.”
Nie dat sy regtig veel belanggestel het om te gaan verpleeg nie, sy wat so menssku is. Maar haar wiskundejuffrou het destyds gesê haar punte is goed genoeg om aansoek te doen, die staat sou betaal. En dit was ’n manier om weg te kom van die huis af, van haar pa af. Maar dit was meestal omdat Brenda eenkeer vir haar iets oor haarself gesê het, iets in haar raakgesien het, en dit is wat sy dink haar aangespoor het om te wil probeer. Dit was die slag toe Brenda vir haar ma kom kuier het en haar pa dubbelskof gewerk het.
Vera was toe dertien en versigtig vir Brenda. Sy was kwaai, en mooi op ’n manier wat Vera nie kon kleinkry nie. As sy vir jou met haar donkergrys oë kyk nadat sy jou iets gevra het, moes jy mooi dink oor wat jy sê, want sy het fyn geluister. Tot vandag toe nog. Mens kom nie weg met bolangse antwoorde by haar nie. Haar ma sê Brenda dink te diep oor die mensdom en sy probleme en dan wonder sy te lank agterna hoekom sy so ontsteld raak oor alles.
“Jy gaan anders uitdraai as jou ma, Vera,” het Brenda daai keer vir haar op die stoep gesê nadat hulle bietjie gesels het. “Jy lyk dalk nes jou pa, maar ek kan sommer sien, jy’s net so slim soos jou ma.”
Maar Brenda was verkeerd oor haar.
“Veels geluk,” het sy jare later gesê, toe Vera met die trein Johannesburg toe is om haar te vertel sy is swanger, sy gaan nie die volgende jaar Joburg Gen. toe nie, sy gaan met Willem trou, nog voor sy vir haar ma of pa gesê het. “Ek hoop net dis nie ’n dogter nie.”
Toe haar pa eers dood is, die jaar wat Dawid gebore is, toe is dit te laat vir haar. Toe’s sy al te lank wat sy vandag is. Dom. Haar ma het ná haar pa se begrafnis ook nie meer stilgebly nie. Vir niemand of niks nie. Sy het oor alles iets te sê, so asof sy opmaak vir haar jare lange stilswye.
Na haar pa se dood het Vera en Willem sak en pak Randfontein toe getrek – die groot huis in Greenhills in – met die hoop dat haar ma sal help met die kinders. Maar haar ma het by Ivan en Sanet en hulle baba ingetrek, gesê hulle het haar meer nodig. En die paar kere wat haar ma kom kuier het, het sy Willem goed laat verstaan wat sy dink van sy konstante uithuisigheid, van sy kwansuise gereisery vir besigheid, en veral van hulle mooi, jong loseerder wat so sag met haar lang bene en kaal voete op die volvloermatte kon stap dat mens partykeer vir haar geskrik het as sy agter jou praat.
Vera weet nie of sy van haar ma hou noudat sy deesdae so baie te sê het nie. Sy dink as sy moet kies tussen haar ma en Robin Alexander