Hoe kan die God van lig en alles wat goed is sy kinders opdrag gee om iets te doen wat so vleeslik en vuil is? Dit is die soort vrae waarmee St. Augustinus moes geworstel het.
Die enigste antwoord waardeur hy tot berusting kon kom, was dat seks (wat steeds vuil, lelik en sondig is) bonatuurlik verander wanneer jy dit aanwend vir ’n geestelike Goddelike doel soos voortplanting. En so word die eerste seksetiek in die Christelike kerk geskryf. Seks is vuil, vleeslik en sondig, tensy (en uitsluitlik wanneer) dit voortplanting ten doel het.
Sien dit so: Seks kan met koffie vergelyk word. (Hoekom koffie? Want dit is die lekkerste vroeg in die oggend en het die vermoë om jou wakker te hou in die aand.) Maar koffie is sleg en bitter. Daarom het ons ’n skoon heilige beker nodig om hierdie vleeslike aktiwiteit in te stoor. Die beker verteenwoordig die hoër geestelike doel van voortplanting (Gen 1:28) en solank die koffie in die beker bly en jy die doel van voortplanting voor oë hou, sondig jy nie.
Dit kan dalk verklaar hoekom, volgens die Katolieke Kerk, dit steeds verbode is om kondome of enige vorm van geboortebeperking toe te pas want dan raak die daad weer sondig. Hulle fokus nog sterk op die “seks vir voortplanting”-seksetiek.
Hoekom word dit “seks vir voortplanting” genoem? Dit klink dan so outyds? Ons is mos nie Katolieke nie? Ons het geen probleem daarmee om op die pil te gebruik nie. Is hierdie “seks vir voortplanting”-etiek nie net van toepassing op baie konserwatiewe mense nie? Jy weet mos, daardie konserwatiewe persoon wat beslis nooit ’n boek oor seks sal optel en lees nie!
Dit kan dalk alles waar wees, maar hierdie “seks vir voortplanting”-etiek is so diep in ons Christelike menswees ingebrand dat ek dit steeds op ’n daaglikse grondslag sien. Die meeste paartjies wat na my toe kom vir berading kla dat hulle iewers hul lus vir seks verloor het. Ons trek dan ’n tydlyn om te probeer bepaal waar en wanneer seks die genot, plesier en aanloklikheid verloor het. En amper sonder uitsondering vind ons ’n afname in seks in die tydperk van swangerskap (veral met die laaste beplande kind).
Ek moet bieg dat daar in hierdie tydperk ’n magdom redes is wat die sekslus kan beïnvloed. Wat my egter altyd bybly, is dat bitter min paartjies se sekslewe ná die swangerskap (en selfs wanneer die kind al mooi op sy eie loop en leef) weer terugkeer na normaal.
Die rede? Want een van die doelwitte wat ons geestelik toelaat om seks te hê, is nou volbring.
Wanneer ek die paartjies begin uitvra oor hoekom hulle nie meer so seksueel is in hul huwelik nie, laat hulle antwoorde my altyd dink aan die koffie sonder ’n beker. Die voortplantingbeker is nou klaar en word gebêre. Nou is daar dus geen etiek meer wat die Christenpaartjie toelaat om seks sonder enige hoër rede te geniet nie.
Natuurlik is geen paartjie ooit bewus van hierdie rede nie. Dit is nie asof die vrou na haar man sal draai en sê: “Liefie, ek het die afgelope paar jaar se seks baie geniet, maar noudat ons twee kinders het, voel ek goedkoop en vuil wanneer ons intiem verkeer. As jy nou aan my vat, voel dit of jy net my liggaam soek en nie meer vir my as mens nie. Ek is steeds lief vir jou, maar ek kan nie meer die stil stemmetjie diep binne-in my ignoreer nie wat sê: “Dit waarmee julle besig is, is verkeerd, vuil, sondig en sonder rede.” Dit neem gewoonlik ’n hele paar beradingsessies om tot hierdie openbaring te kom.
Dit bring ons by seker ons grootste probleem om seks te verstaan: Ons dink dit is net ’n daad, ’n handeling. Ons dink dit is net ’n posisie, net gedrag.
Seks as daad is slegs die boonste deel van die seksuele ysberg. Heel onderaan vind ons die seksetiek wat in ons geloof gewortel is. Al is ons nie altyd kognitief bewus van die motivering wat ons lei tot seksuele begeertes en aksies nie, beteken dit nie dat ons bloot deur suiwer wilskrag enige faset van ons seksgedrag kan verander nie. Ons moet die hele ysberg in ag neem.
Seks vir die huwelik
Namate die Christengeloof gegroei het, het sy seksetiek ook ontwikkel. Ons aanvaar dit nou as vanselfsprekend dat seks in die huwelik hoort, maar hierdie etiek was nie die eerste seksetiek nie. Onder die “seks vir voortplanting”-vaandel was daar ’n menigte priesters en pouse (asook gewone mans) wat by verskeie vroue (aan wie hulle nie almal trou beloof het nie) kinders gehad het. Dit was nie beskou as sonde nie. Hoewel seks vuil, lelik en sondig is, kry jou optrede ’n geestelike doel sodra jy dit bloot vir voortplanting doen. Daarom word jy verskoon van enige ander komplikasies soos die vrou wat verkrag word of dat die seksmaat nie jou vrou is nie. Die seksetiek van daardie tyd het hoegenaamd nie die vrou se goedkeuring of plesier in ag geneem nie.
Die verligte denkers van daardie tyd kon sien dat “seks vir voortplanting” nie as enigste seksetiek kon bly staan nie. Hulle het toe so ’n paar veranderinge aangebring. Voortplanting het nie meer net beteken dat die man se sperm ongehinderd by die vrou se eiersel moes uitkom nie. “Seks vir voortplanting” het ook nou beteken jy moet sorg vir die kind wat jy verwek het en hom of haar grootmaak. En so het die kerngesin (en ook familie) ontstaan.
Tot dusver klink die seksetiek soos volg:
• Seks is vuil, vleeslik en sondig.
• Die ideaal is steeds om rein te bly wat beteken om geensins seks te hê sonder geldige redes nie, maar as jy absoluut seks móét hê, geld hierdie voorwaardes:
– Seks is slegs toelaatbaar en heilig as dit voortplanting ten doel het.
– Voortplanting behels ook dat jy jou kinders moet grootmaak.
In hierdie atmosfeer het die seksetiek ’n baie groot sprong vooruit gegee. Weer eens ontwikkel een etiek nie op sy eie nie, maar vorm deel van die ontwikkeling en situasie van die samelewing en wat algemeen gewild is. Martin Luther het sy bekende uitval met die Katolieke Kerk gehad en toe besluit om sy eie kerk te stig. (Ek laat dit alles baie maklik en eenvoudig klink, want hierdie boek is ’n seksboek en ons fokus op seksualiteit. Vir meer besonderhede oor Martin Luther, kyk gerus die film Luther.) Aangesien Martin Luther nou onder die Katolieke denksambreel uit is, begin hy alle leerstellings heroorweeg en van nuuts af ontleed. Een van hulle was die seksetiek.
Die fokus van seksuele reinheid het tot dusver gelê in die vermoë om selibaat te bly (soos Paulus destyds aanbeveel het), met sekere voorwaardes indien jy wel seks moes hê. In Martin Luther se heroorweging van die status quo lees hy iets in die Bybel raak wat hom in ’n nuwe denkrigting stuur.
Hy lees op verskeie plekke dat God sy verhouding met sy kerk vergelyk met dié van ’n bruidegom en sy bruid:
Openbaring 19:7 (NLV)
“‘Halleluja! … laat ons juig en jubel en aan Hom eer betoon, want die tyd het aangebreek vir die bruilof van die Lam, en sy bruid het haarself daarop voorberei.’”
Openbaring 21:9 (NLV)
“‘Kom, ek sal jou die bruid wys, die vrou van die Lam.’”
Johannes 3:29 (NLV)
“‘Dit is die bruidegom aan wie die bruid behoort …’”
Efesiërs 5:25 (NLV)
“Mans, julle moet julle vroue liefhê net soos Christus die kerk liefgehad het toe Hy sy lewe daarvoor gegee het.”
Jesaja 54:5 (NLV)
“‘Jou Skepper sal ook jou man wees. Die Here, die Almagtige, is sy Naam.’”
(Dit is maar net ’n paar voorbeelde. Hierdie onderwerp sal ’n goeie Bybelstudie uitmaak. Slaan gerus al die verse in die Bybel na waar die woorde “bruid” en “bruidegom” voorkom. Dis iets wat jy kan google wanneer jy verveeld is.)
Martin Luther het besef dat daar iets bonatuurlik mooi en geestelik moet wees tussen ’n man en sy vrou, want hoekom anders sal God bereid wees om hierdie liefde te gebruik om sy verhouding met sy kerk mee te vergelyk?
Hierdie openbaring het nie net die doel en funksie van seks vir die Christenpaartjie verander nie, maar ook die hele beskouing van hoe die mens sy geestelike hoogtepunt kan bereik. Die geestelike hoogtepunt is nie meer selibaatheid nie, maar wel om getroud te wees. Die sterk dryfveer om so lank moontlik enkellopend te bly, het nou verander na ’n sterk begeerte om so gou moontlik te trou. ’n Geestelike persoon