van meel, melk, suiker, kaneel, eiers en soms kondensmelk ook.”
Hy eet dit met smaak. Sny klein stukkies af met ’n vurkie wat verspot klein lyk in sy groot hande met lang vingers en goue haartjies aan die rugkant. Aan een vinger is ’n swaar goue seëlring met ’n wapen op.
“Heerlik,” sê hy.
Diana drink haar tee vinnig en verskoon haarself. Belowe om die volgende dag drieuur by die ingang van die gebou te wees. Hoe vreemd – dit voel asof sy gekneus is.
Alex stap van die Lettergebou na sy gastehuis. Voor sy oë sien hy steeds die beeld van die lang, slanke Diana Malan, wat hy so in haar middel twintigs skat. Sy het hom verras. In ’n wit bloes en swart broek, onopgesmuk, ’n natuurlike skoonheid. Blink donker hare styf agtertoe getrek en vasgemaak. Vel vlekloos en mond vol en natuurlik rooi. Groot grysgroen oë soos mos aan antieke steen, met digte swart wimpers. Intelligente oë. Waaksame, amper vyandige oë. Sy was onkant gevang en glad nie lus om hom te verwelkom nie – dít was duidelik.
Haar hand was skraal en sag toe hy haar gegroet het. ’n Versorgde hand, maar die naels is sonder lak. Hy het opgelet dat sy geen juwele dra nie, behalwe ’n silwer horlosie en klein pêreltjies aan haar ore. Dié ongekunstelde tipe meisie is beslis nie sy gewone smaak nie, en tog het sy hom ontroer al het haar houding hom dwars in die krop gesteek.
Gewoonlik kry hy dit reg om mense dadelik te beïndruk, veral akademici wat sy rekord ken. Indien sy beïndruk is, steek sy dit goed weg.
Dan glimlag Alex geamuseerd. Hy het dit minstens reggekry om haar te laat bloos.
Toe Diana die kantoor verlaat het, het haar promotor hom gewaarsku dat sy die joernaal as háár vonds beskou en waarskynlik gegrief is dat hy dit ook wil bestudeer. Dat sy ’n goeie student is wat verbete is om haar doktorsgraad te behaal. Hy pers sy lippe opmekaar. Sy kan so wrewelig wees soos sy wil, maar hy is nou hier en sy sal maar net moet saamwerk, al wil sy nie. Buitendien dink hy dat hy en sy familie eerste aanspraak het op enigiets wat oor Sutherland handel. Dié jong vrou is maar net ’n PhD-student wat met dié onderwerp ’n graad wil verwerf. Nietemin sal hy vir haar genoeg ruimte gee. Hy hoop net dit beproef nie sy geduld te veel nie.
3
Terwyl sy vir Alex Erskine wag, wil Diana amper weer begin naels byt soos in haar kinderdae. In haar maag is die vlindergevoel wat sy altyd gekry het voordat sy ’n resies gehardloop het of ’n musiekeksamen moes speel. Haar hartklop is nie normaal nie. As daar nou ooit ’n man was wat moeilikheid is, is dit dié Erskine. Toe daardie turkoois oë haar die eerste keer skroei, het sy die vreemdste rukking in haar hart gekry. Hy is nie iemand wat ’n mens ontmoet en dan sommer uit jou kop verban nie. Nee, hy gaan ’n blywende indruk laat. Jy kan hom nie maklik vergeet nie.
Sy wens sy kan vlug. Sy is so op haar senuwees dat ’n motor wat skielik met ’n gebrul in die straat verbyry haar laat wip van die skrik.
Uiteindelik kom hy uit die middedorp se rigting aangestap. Lang bene wat groot treë gee. Sy dik hare flits goud en koper in die sonlig. Hy sal waarskynlik nooit kaalkop word nie, daardie welige hare sal net vergrys. Sy draai haar kop weg sodat hy nie moet sien sy hou hom dop nie. Toe hy by haar kom, let sy weer op dat hy ’n entjie langer as sy is. Dit is ongewoon, want sy is self redelik lank.
“Dankie dat jy vir my tyd inruim, juffrou Malan,” sê hy hoflik.
“Dis my plesier, professor,” jok sy. Diana kan nie help om te dink dit is mooi as sy Skotse erre soos sagte dromgeruis klink nie.
Hy loop agter haar op die sypaadjie om studente te laat verbykom, oor Crozierstraat en tot by die Ou Hoofgebou wat opmerklik wit en skoon in die middagson staan.
“Tipiese negentiende eeuse argitektuur.” Hy kyk op na die klassieke fasade, leeus en pediment, haal ’n kamera uit ’n drasak en neem ’n aantal foto’s.
Diana wag geduldig. Hou hom gefassineer dop. Die kamera is ’n professionele een; sy herken die maak. Sy het self ook ’n soortgelyke een. Sou hy, nes sy, ’n belangstelling in fotografie hê? “Dit is nou ons Fakulteit Regsgeleerdheid,” vertel sy hom. “Die argitek was ’n Duitser, Carl Otto Hager. Hy het kerke ook ontwerp, en een van hulle is ons Moederkerk in die middedorp.”
“Ek sal na die kerk ook moet gaan kyk.”
Alex Erskine beduie met ’n swaai van sy hand dat Diana voor hom kan uitstap tot in die binneplein. Hulle staan in die middel daarvan en sy beduie na die rye klaskamers op die eerste verdieping. “Professor Sutherland moes daar iewers klasgegee het. In die ou dae het mense wat Latyn geneem het hulle name en spreuke op die banke uitgekrap.”
Om hulle beweeg moderne laggende en geselsende studente. Oë draai na hom. Meisies kyk veral met belangstelling. Alex Erskine is so anders. So nie van hier nie. Hy voel natuurlik superieur as hy na die nederige Suid-Afrikaanse universiteit kyk. Sy sien hom met lang treë, in ’n fladderende toga, deur die binneplein van sy Oxford-kollege loop, tuis in die groen grasbedekte vierkante tussen die goue sandsteengeboue met hulle Gotiese torinkies en versiersels. Daar waar alles eeue oud is en tradisies nooit uitsterf nie. Sy was al in Oxford, maar meesal het sy dit in flieks gesien. ’n Towerwêreld met sogenaamde dreaming spires.
Alex vryf oor sy ken. “Soos Goldsmith hou ek van ou dinge: ‘old friends, old times, old manners, old books, old wines’.”
“Daar is seker genoeg daarvan in Oxford.”
Hy reageer nie op haar opmerking nie, maar loop deur die binneplein en bekyk alles, oë geskreef. Een hand is bo sy voorkop om die sonlig uit sy oë te hou. Hy is seker groter as die gemiddelde Skot. Rank behoorlik hemelwaarts. Sy dink aan die woorde van ’n lied: “die son slaan vuur uit die sweetvoshare”.
Hy is nogal swygsaam. Vra haar nie heeltyd uit nie. Blykbaar is hy een van daardie mense wat nie oor nietighede babbel net om praatjies te maak nie. Dalk dink hy nie sy is interessant of belangrik genoeg om mee te gesels nie.
“Ek sal dit weer môre op my eie kom bekyk,” sê hy, en begin uitstap.
Sy volg hom onder die groot eikebome deur na die CL Marais-gebou. Dit is al byna vieruur en die skaduwees onder die groot bome word diep en koel. Sy bibber liggies. “Dit is in dié ou gebou wat ons oorspronklike biblioteek was,” sê sy.
Hy gaan staan in die hek en kyk op na die gebou se geweltjie, pediment en torinkies. “Quaint.” Hy draai om en begin weer na die Ou Hoofgebou se ingang terugloop en sy moet haar treë rek om by te hou.
“Ek weet jy is haastig om Sutherland se ‘ander vrou’ in sy joernaal te vind, juffrou Malan, maar ek stel in veel meer belang. Ek wil oor al die klein en groot aspekte van sy lewe hier lees. Ek wil alles sien wat hy gesien het. Ek wil weet wat hy hier gedoen het, hoe hy Stellenbosch en die politiek van die tyd beleef het. Dit was ’n oorgangstyd en die Afrikaners het nog van die Boereoorlog probeer herstel. Dit was ook die tyd toe die kolonies verenig het om ’n Unie van Suid-Afrika te vorm. Ek wil weet wat Sutherland van alles gedink het.”
Hy dink ’n rukkie na. “Soos wat die digter Yeats, oor wie jy skynbaar ook klasgee, die Ierse politieke kwessies beleef het. Vir Yeats was Maud Gonne die ‘beautiful unattainable’. Ek glo ook, nee eintlik wéét ek, dat Sutherland so ’n vrou hier gevind het. Ek is net so gretig soos jy om uit te vind wie sy was.”
Diana kyk verbaas na hom. Hy klink darem tegemoetkomend. Miskien hoef sy nie regtig so bang vir hom te wees nie. Dalk kan hulle mekaar help en nie net hinder nie. Maar sy sal eers moet sien watter tipe mens hy werklik is. Tot dusver het hy haar nog net nietig en vies laat voel.
Hy kyk rond en weer af na haar. “Dit word laat. Kan jy my môreoggend die joernaal gaan wys? Vroeg? Of is jou oggend te besig?”
“My eerste lesing is eers om negeuur. Ons kan agtuur gaan.”
“Goed, dankie. Ek kry jou weer by die ingang na die Letteregebou.”
“Goed, tot môre dan.” Sy loop vinnig weg. Haar hart klop rukkerig.
Liewe hemel, haar ewewig is geheel en