om verskoning vra sonder om ons kinders, ons omstandighede of ons temperament vir die uitbarsting te blameer. Ons kan ons woorde terugtrek: “Ek het gesê jou gekla maak my gek. Dis nie waar nie. Ek raak gefrustreerd omdat ek nie genoeg slaap nie en nie kalm kan bly en nugter dink nie. Dis nie jou skuld nie. Vergewe my asseblief dat ek jou beskuldig het.”
Miskenning vernietig verhoudings. Dit gebeur dikwels subtiel, soos om jou kind se belangstellings af te lag. Dit is om vir jou kind te sê: “Ja, ja, gaan speel nou maar rugby, maar ek dink dit is ’n simpel sport.” Dit is om te sê: “Ek hoop nie jy verwag ek moet die hele aand daar sit net om jou vir tien minute op die verhoog te sien nie.” Dit is om die slegste van jou kind te glo en die goeie eienskappe en talente heeltemal mis te kyk. Erkenning deur beskrywende lof te gebruik herstel kinders se geloof in hulleself: “Jy is versot op raaisels en kulkunsies. Dit wys vir my jy hou daarvan om mense te laat wonder en dink. Dit is seker omdat jou brein die hele dag aan die gang is en die Here jou met ’n groot verbeelding geskep het.”
Toe Lyndon B Johnson as president van Amerika ingehuldig is, het iemand pragtige dinge oor hom gesê. Sy reaksie het baie gesê oor sy verhouding met sy pa en sy ma. Hy het geantwoord: “This is a moment that I deeply wish that my parents could have lived to share. My father would have enjoyed what you have so generously said of me, and my mother would have believed it.” Sal dit nie wonderlik wees as ons kinders weet hulle ma en pa sal al die mooi dinge wat ander oor hulle sê, glo nie?
Nog iets wat die jongmense vir Gary Smalley genoem het, was die onbetrokkenheid van ouers. Ek glo dit is nog een van die nadelige uitvloeisels van ons lang werkure. Ma’s én pa’s werk te hard. Ons kinders voel aan wanneer ons hulle soos ’n lastige taak op iemand anders afskuif sodat ons met “ons” lewe kan aangaan. Betrokkenheid by ons kinders beteken nie ons moet elke oomblik by hulle wees nie, maar wel dat ons sal belangstel in wat hulle doen en ingelig sal bly oor waar hulle is, wat hulle doen, wie hulle onderwysers en afrigters is, wat hulle beleef en waarvoor hulle ons nodig het.
Toets elke kind se behoefte aan betrokkenheid, want kinders se afhanklikheid wissel volgens hulle ouderdom. Vra vir jou kind: “Sal dit vir jou lekker wees as ek jou weg-wedstryd kom kyk? Wil jy my by die skaaktoernooi hê of maak ek jou senuweeagtig as ek daar is? Is daar nog ouers wat nie die konsert kon bywoon nie of was jy die enigste een wie se ouers die gala-aand gemis het? Was dit vir jou sleg? Help dit as ek en jou juffrou soms oor jou en die wiskunde gesels of is sy kwaaier met jou as ek met haar gepraat het?” Moenie aannames maak nie. Ek was al baie verbaas oor waar en wanneer my kinders my by hulle wou gehad het of gewens het ek was liewer nie naby nie.
Die jongmense in Smalley se navorsing het ook hulle ouers se ontoeganklikheid genoem. Party ouers voel vir hulle kinders soos ’n geslote deur. Daar hang ’n bordjie om ons nek waarop staan: Baie besig. Moenie pla nie. Wanneer ons kinders wel na ons toe kan deurkom, is ons skepties, krities en onverdraagsaam. Baie gou besef kinders hulle wil liewer nie deur die deur na ons toe stap nie, want agter die toe deur wag iemand wie se hart ook toe is. Iemand wat nie wil luister nie. Iemand wat nie die moeite wil doen om te verstaan nie. Iemand wat so ver van hulle leefwêreld verwyderd is dat hulle buitendien nie kan verstaan nie.
Ons kan die deur tussen ons en ons kinders wyd oopmaak deur met ’n sagte oor en ’n toe mond na hulle te luister. Deur ’n gesprek uit te nooi: “Kom vertel vir my, want ek wil graag verstaan, selfs al kan ek nie raad gee nie.” So ’n ouer is toeganklik.
Veeleisendheid skep ook ’n probleem. Die Bybel waarsku ons daarteen. Kinders raak verbouereerd en moedeloos wanneer hulle beste net nooit goed genoeg is nie. Ons is baie skuldig hieraan in vandag se mededingende wêreld waarin daar geweldig baie druk op kinders is om te presteer. Ons moet onthou dit kan kinders se Godsbeeld skade aandoen.
Hulle dink dan die Here is soos hulle ouers: Die Here verwag ook van hulle om altyd te wen, om altyd die beste te wees en om altyd hard te werk om liefde, erkenning en aanvaarding te ontvang. In hulle binneste vermoed hulle dat hulle nooit die paal sal haal nie. Nie by hulle ouers nie, en ook nie by die Here nie. Genade is die keersy van veeleisendheid. Kinders wat foute mag maak, wat begrip ontvang wanneer hulle nie wen nie of nie weer die medalje verower soos die vorige jaar nie, weet dat hulle op hulle ouers se onvoorwaardelike liefde kan staatmaak.
Ouers bewandel die skeidslyn tussen dissipline en genade – waardes moet vasstaan selfs wanneer omstandighede verander en daar ’n oproep is om te buig en uit jammerte in te gee. Dit is die grootste uitdaging om tegelyk ferm en vloeibaar, sag en sterk, redelik en rotsvas te wees.
– Kristin Armstrong, Olimpiese fietsryer
Mishandeling van enige aard is ’n groot bron van kommer. Mishandeling hoef nie noodwendig liggaamlike geweld of seksuele molestering in te sluit nie. Min dinge is so vernietigend soos emosionele verwaarlosing. Ouers verbied hulle kinders om te huil of noem hulle dom, stadig, lastig, moeilik, stout, onleerbaar, ’n “ongelukkie” of ander vernederende woorde. Wie sal uit die mond van iemand wat jou so seermaak ook ’n Bybelversie wil hoor en boonop glo? Wie wil dieselfde God dien as die een wat jou emosioneel so afkraak?
Die omgekeerde van mishandeling is deernis en respek. Dit bou ’n kind weer op. God se beeld is immers in ons kinders en wanneer ons hulle beledig, beledig ons die Here se kunswerk waarvoor Hy sy Seun gestuur het. Kinders is nie minder werd as hulle ouers nie. Ons kinders het net soveel waarde soos ons. Ouers wat dit onthou en daarvolgens optree, sal nie hulle kinders mishandel nie. Hierdie ouers se kinders leer uit hulle ouers se voorbeeld om ander mense se waarde te verdedig. Gesinne wat emosionele afkraking nie duld nie, kan ons land se boeliekultuur radikaal omkeer.
Iets wat selfs Christenouers, volgens Smalley, soms doen, is om hulle kinders te verwerp. Hierdie verwerping is baiekeer subtiel. Elke woord, elke gesigsuitdrukking, elke gebaar of elke optrede van ouers stuur vir hulle kinders ’n boodskap oor hulle eiewaarde. Dit is hartseer dat ouers nie besef watter boodskappe hulle uitstuur nie. Verwerping is nie net om jou kind by die voordeur uit te gooi en die deur agter hom of haar te sluit nie. Verwerping is nie net om ’n kind uit jou testament te haal nie. Verwerping is om op enige manier vir jou kind die boodskap te stuur dat hy of sy nie welkom is in jou lewe nie. Dat jou kind nie is wie jy gehoop het hy of sy sal wees nie. Dat jou kind nie jou moeite, jou tyd, jou liefde en jou opofferings werd is nie.
Mason Cooley het gesê: “Hatred of the mother is familiar, but the mother’s hatred still comes as a surprise.” Is dit nie so waar nie? Dit is amper normaal dat kinders by die skool of by maats kla oor dit of dat wat hulle ma gedoen het of oor hoe sy is, maar hoe ontstellend is dit wanneer kinders uit ’n ma se gedrag, uit haar afwesigheid, uit haar irritasie, uit haar onverdraagsaamheid die boodskap ontvang dat sy nie vir hulle lief is nie?
Die teenpool van verwerping is aanvaarding, wat ook deur ons woorde en dade gekommunikeer word. Ek het ongelukkig van nature ’n ernstige gesig. Ai, as ek maar my mondhoeke chirurgies boontoe kon laat krul sodat my kinders op my gesig kon sien dat ek oor hulle glimlag, sou ek dit gedoen het. Maar omdat my gesig dit nie altyd wys nie moet ek ekstra moeite doen om seker te maak my kinders weet ek is lief vir hulle net soos hulle is. Ek spel dit uit: “Ek hou daarvan wanneer jy met my redeneer, want ek geniet so ’n verstandelike toutreksessie. As ek my beste argument uithaal, is dit regtig nie om jou te probeer wen nie. Dis maar net my gimsessie vir die dag. Ek hou van hoe jy dink en jy mag maar anders as ek dink. Bring volgende keer weer jou unieke perspektief. Dis wat die debat tussen ons so lekker maak.”
Om baie tyd saam met ons kinders deur te bring en die verhouding tussen ons en ons kinders te koester, bou die brug tussen ons harte en hulle s’n. Dit maak dit soveel makliker vir ons kinders om die geestelike aflosstokkie van ons geslag af stewig in hulle hande oor te neem. Koop die tyd uit en doen moeite om die verhouding te herstel wanneer jy die skerwe op die vloer hoor val. Gebruik die brug tussen jou en jou kinders se hart om ’n groot geestelike erfporsie vir hulle na te laat, een wat baie meer werd is as die Krugermiljoene.
KLANKBORD
VRAAG: Ek dink ek raas te veel met my kind. Ek is so bang ek mors die eerste sewe jaar van haar lewe op. Op alle terreine. My bang kan ek nie in hierdie min skryfplek inpas nie. Dis baie groter as dit. Vir my lyk dit of sy aandag soek. Of sy probeer snaaks wees. Sy sê nie iets net een keer nie; sy sê dit oor en oor en oor