хабарингиз борми? —
Деб хабар берган бўлди ўз кўнглида. Сталин бошини қуйи солиб худди унга буни фарқи йўқдек.
– Мени ундай ўғлим йўқ. – Деб совуққонлик билан шаҳмат ўйнашда
давом этди. Орага сукунат чўмди, аммо ота барибир отада, қанча яширмасин, меҳрини қалбига қулфлай олмайди. Кимнингдир назарида бу гаплар Сталинни четлаб ўтган дея ишонч билан айтиши табий, четдан қараганда Сталин бешавқат бошқарувчи, бераҳм ота рўлини қойилмақом ўйнарди. Аммо унинг ҳар дойим ҳам кулиб турмайдиган кўзларининг тубидан, қалбининг яширин дарчаларида бамисоли маҳбусдек қамалиб ётган меҳр-муҳаббатини кўра олиш, яхши псиҳолог учун чўт эмасди. Сталин, яъни Сосо ўта меҳрибон ва ўта ишонувчан болакай бўлган ёшлигида. Аммо унинг жажжи қалбларидан отилиб чиқаётган меҳр булоғини, кимдир ёҳуд кимлардир ўзининг калтабинлиги билан ифлослагани ва унга етарлича эътибор бермагани, керакли сўзларни вақтида айта билмагани уни жажжи фариштадан улкан маҳлуққа айлантиргандир эҳтимол. Балки шу сабаб, ҳеч ким уни топтамаслиги ва уни шоиромуз иқтирорининг устидан кулмаслиги учун, уни банди қилган бўлса ажаб эмас.
– Нима туғилибди? – деди Сталин, ниҳоят чидолмай.
– Қизалоқ. – Деди Жуков худди шу саволни кутиб тургандек.
Сталиннинг чимириб олган қошлари, ёмғирдан сўнг тарқаган булутдек кўтарилиб кўзлари чақнаб кетди.
– Отини нима қўйишибди? – деб юборди у бехосдан.
– Билолмадим ўртоқ Сталин.
Сталин дарров ўзини тутиб олди.
– Яхши қилибсиз, сўраб суриштириб ўтирманг. Энди уни бизга алоқа-
си йўқ. – Деб ўрнидан туриб, дераза олдидаги стол ёнига борди. Трубкасига тамакисини солиб, чекишни бошлади. У чеккиси келганидан эмас, аксинча кўзлари қизарганини яшириш мақсадида туриб кетганини Жуков фаҳмлади.
– Руҳсат берсангиз, мен бора қолай ўртоқ Сталин. Кеч бўлди эртанги
Сейздга тайёргарлик кўришим керак. – Жуковнинг бу гапига, Сталин бош чайқаб қўйди холос.
Сталин узоқ вақт, девордаги Иван Грозний суратига термулиб турди. Суратда Иван Грозний ёш йигитни қучганча, гилам устида йиғлаб ўтиргани тасвирланган. Йигитнинг жонсиз жасади осилиб ётар, оёқлари яланг оёқ эди. Хона шунақанги рангда тасвирланган эдики, унга қараган кишига, гўё хона уларни борган сари сиқиб бораётгандек туюларди. Тарихда ёзилишича, Иван грозний ўта золим княз бўлган, таҳт талашиб, ҳатто ўз ўғлини ўзи ўлдирган, фақатгина унинг жонсиз танасини қонга беланиб ётганнини кўргачгина, ундаги оталик меҳри уйғониб, у бир неча кунгача ўғлининг устида кўз ёш қилган, деган тахмин илгари суриларди. Суратда айнан шу манзара тасвирланганди.
– Билсанг эди Якоб сени қанчалар яхши кўришимни. Ҳа мен сенга
меҳр беролмадим, ҳа мен онангни асрай олмадим, онанг шўрлик мени деб аваҳта деворлари ортидан чиқди-ю, кўз юмди. Биламан. Ҳаммасини биламан. Мени нима учун ёмон кўришингни ҳам биламан. Аммо нима қилай ҳаёт шундай экан. Меҳрибон бўлишга. Оддий инсон каби, туйғуларимни кўрсатишга менинг ҳаққим йўқ. Аслида сени аҳлоқингга ҳам ўзим айбдорман. Сени