“Ee… seo se bose…Ke eng seo? Ke šetše ke ekwa bokaone.”
Heng o nwele ka phegelelo.
“Ke, er, šeike ya maswi ya mešunkwane … E bose akere?”
“Ee, Mmane, e bose kudu… E hlaboša kudu. Go sa na le ye nngwe?”
Wan o lebeletše Sedupe sa Motšofadi yo a dumetšego ka hlogo. o tšhetše galase ye nngwe gomme a thuša mogatšagwe gore a e nwe.
“Joo, ke thabile, Heng,” a realo Da, “Ke nagana gore ka šeike ye ya maswi re hweditše tharollo ya tlalelo ya gago, le ge e le gore re ka e kaonafatša gannyane gape. Mohlomongwe re ka hwetša ditswaki tše dingwe go fetoša tatso nako le nako, gore o se go tene, wa tseba.”
“Ee, Mmane, Ke tsebile gore o tla mphodiša.”
“Eng goba eng go ba lapa la ka, ke lethabo go nna go kgona go thuša,” o arabile le go mo fa myemyelo ya nnete, ye sa tlwaelegago ya borutho.
O ile a hlakanya madi le maswi a šetšego le mešunkwane ye mengwe ka gare ga phaente ya šeike ya maswi gomme a re:
“Heng, ke nagana gore o khutše gabjale. Lebelela, fa ke šeike ya maswi ye nngwe ya ka moragonyana gomme ke tla bontšha ba lapa la gago gore ba go direle yona bjang kua tlase gabjale, GO LOKILE? O tšeye dilo bonolo. O mpitše ge o ntlhoka. Šala gabotse gabjale gomme o fole ka pela.”
Mola bohle ba dutše tafoleng ka go iketla tafoleng ye kgolo ya ka serapaneng, gomme Wan a ba fa dilapološi tša dienywa tše dinanana le meetse a go tonya, Da a tšea taolo ya kopano ya lapa.
“Bjalo ka ge ke boletše pele, ga senke ka bona taba ya go fetelela go swana le ye, efela go bonala gore maitemogelo a ka ke Ditlhahli tša Moya di ntaeditše tharollo ya maleba.
“Le ge go le bjalo, go fihla fa, re dirišitše seo re se bitšago ‘didirišwa tša tšhoganetšo’. A re lebaneng le se, re file Heng madi a diphoofolo ka ge re dirile, ka fao re ka be re hloka ditswaki tša bohlokwa tše itšego
“Seo re hlokago go se dira ke go mo hweletša kabo ya ka mehla ya madi go tšwa diphoofolong tšeo di jago seo batho re se jago. Bokaone ke nyalanyo e kaone ya Heng.
“Gabjale, re a tseba gore ga se bohle bao ba jago seo mmele o se nyakago ka mehla, re ka no akanya gore Heng a ka no se nyake seo gape, eupša ge re mo fa fela madi a kgogo o tla lahlegelwa ke tše dintši gomme karolo yeo ya gagwe yeo e lego ya ‘kgogo’ e tla atlega gomme ya phela gabotse.
“Go no swana le ge a enwa madi a pudi, ka gore bjang bo ka no se lekane go batho nakong ye tlago.”
“Ka fao, o ra goreng, Mmane Da?” gwa botšiša Den, “Gore re swanetše go mo hweletša madi a kgabo?”
“Gabotse, yeo ke tsela ye ke e lebilego, ee, Den, efela dikgabo ga di je gabotse seo re se jago?”
O ile a tlogela bohlokwa bja se a se bolelago gore se tsenelele. Din o kwešišitše pele.
“O ra gore, Mmane, Tate o nyaka kabo ya madi a motho?”
“Ee, Din, yeo e tla ba tsela ye bonolo ya go ya pele gomme mohlomongwe tsela e nnoši mo lebakeng le letelele Ge le sa kgone go hwetša kabo ya ka mehla ya madi a motho, le swanelwa ke go mo fa palo ye ntši ya madi a go tšwa go mehuta ye mentši ya go fapana go hlatlola dijo tša motho. Mohlala, dikolobe di ja bontši bja tše re di jago, eupša ga dije dienywa tše dintši gape ga di je nama ya kolobe.
“Ke akanya gore le ka rua dikolobe tše mmalwa tša moneelo tša Heng fela gomme le di fepe ka dijo go dira madi a maleba gomme le tlaleletše seo ka madi a go tšwa diphoofong tše dingwe, efela gape, e tla ba maitekelo a magolo. Le ka dira gape motswako wa madi a kgogo, pudi, kolobe, mpša le katse gomme la a boloka ka setšidifatšing, efela ga go yo a ilego a dira seo pele go ya ka tsebo ya ka…dipoelo di ka se akanyege gabotse.
“Tharollo e molaleng bjalo ka dinko pele ga difahlego tša lena gomme ke madi a motho.
“Re lekotše disampole tša tatago mo diiring tše šupa pejana gomme bohlatse bo molaleng.
“Tatago lena ga a na madi!
“Le gatee!
“Le lerothi ga lego!
“Ke tla le bontšha.” Da o ile a tšea mokotlana wa gagwe legetleng gomme a ntšha mose wa go phuthelwa ka letlakala la panana. “Se ke sampole ya moroto wa tatago. Bogela.” A gotša mollo go lona. “Mollo o be o sa tuke gabotse ka lebaka la go thapa, efela bona, ga go mebala mo kgabong, ka fao ga go diagammele, ga go matswai, ka fao ga go selo ka mading. O na le meetse fela ka ditšhikeng, le ge e le gore a sa hwibitše.
“Re ka mo ntšha madi ka moragonyana go lekola seo, ge le rata. Ge eba o na le madi a nnete mose nkabe o omile gabjale gomme o be o tla bontšha mebala ge o tuka.
“Go bjalo le ka leswika, lebelela! Heng o tshwetše fa, efela ga go sediko sa matswai, ga go selo, ka fao gape, ke meetse fela. Tatago lena ga a na madi go yena.
“E sego le lerothi!”
“Go mpefetše gakaalo, Mmane Sedupe?” gwa botšiša Den.
“Gampe? Gampe? Mošemane, motho a ka se phele ntle le madi!
“Ke go rata kudu, Den, efela ka dinako tše dingwe o no ba setlaela! Thobalano monagong, ke a akanya, go no swana le bašemane ka moka ba mengwaga ya gago!
“Gomme seo se ka ntle ga mokutwana ‘mmane’.
“Tatago lena o fetogile vamphaya… naa o ile a le loma matšatšing a?”
“Aowa, Mmane, efela mogongwe o be a loma dipudi, seo re ka se se tsebe,” gwa araba Den.
“Joo, se se bohlokwa kudu, se bohlokwa kudu ka nnete. Ke ile kwa ka ditaba tše bjalo, efela ga senke ka bona le e tee mo … go… er, maitemogelo a ka a magolo.”
“Joo,” gwa realo Den, “Tate o fetogile Pee Pob, vamphaya? Ema pele ge ke botša bagwera ba ka! Heng - Pee Pob! Seo se a kgahliša!”
“O tla hlokofala ka pela?” gwa botšisa Din.
“Re leka go mo phološa, Din, re tla dira ka mo re kgonago, eupša gomme seo se ra gore o ka se botše motho. Den! o a kwešiša? Le o tee, ga go le o tee, wena mošemane wa setlaela!
“O na le bonnete gore mošemane yo ke wa gaLee, Wan?” A lebelela Wan ka mo go sa tlwaelagago, wo le yena a mo lebeletšego gampe ka nyefolo ka mo a ka kgonago go mokgekolo yo a sa tšwago go phološa bophelo bja mogatšagwe yo a hwago.
“Ka, ke mo ge. Tšeo ke dikgopolo tša gago. Mafelelong, ke sephetho sa gago –ka bone bja lena - ka ge le ile go mo hweletša ‘kalafo le Heng o swanetše go se nwa bophelo bja gagwe ka moka bjo šetšego ka ge go se na kalafo mo go maemo a.”
Da o ile a ithekga ka ye nngwe ya dithekgi tša hlaka gomme a tswalela mahlo a gagwe mo o ka rego o tswalela puku gomme a feditše tulo. Lapa le ile la mo lebelela gomme ba lebeletšana ba ipotšiša gore ba ile go dira eng go tloga fa.
Mola Mmane Da a bonala a tsene ke lelopo goba a robetše, boraro bjo bongwe bja boledišana ka gore ba tlo dira eng sa go latela.
“Gabotse, gwa bolela Wan, “re ka se hwetše madi a mantši go tšwa go batho ba selegae, ga go bjalo? Bontši bja bona ba ka se go fe le ge e le letlalo la phuting ya raese ya go tonya, e sego phaente ya madi a bona gomme re ka se be tšhelete ya go a reka go bona.”
“Re ka golega baeti gomme ra gogela madi a bona ka mabotlelong gomme ra boloka ka setšidifatšing…” gwa realo Den.
“Ga re hwetše baeti ba bantši fa, ga go bjalo, Den?” gwa bolela mmagwe ka lentha.
“Re ka leka tlhakanyo ya madi a diphoofolo tša go fapana gape ka moka ga rena ra neelana ka phaente ya madi mongwe le mongwe ka kgwedi, gwa bolela Din.
“Mmm, ga ke tsebe gore motho a ka aba madi a makaakang ka ngwaga, efela diphaente