бурычлы.
Г. Т. Инсаф кирәк… Ваз кичик мин-минлектән.
– Әмма чәнечкеләрдән арынырга исәбегез юктыр бит?
Г. Т. Йокыга ятканда, кулыма чыбыркы тотып ятам.
– Төшегезгә кергән берәр бәхетсезе, димәк, тагын сезнең кыенны ашаячак… Инде форсат чыккан чакта шуны да белдереп үтик: безнең татар дөньясында «чыбыркылы Тукай» хөрмәтен казанган, мәдхиягә лаек булган затлар да байтак ич. Әйтик, Шиһабетдин Мәрҗани, Хөсәен Ямашев, Сәхибҗамал Гыйззәтуллина-Волжская… Шулай ук Ризаэтдин Фәхретдин белән Заһир Бигиев җәнапларына да сез төрле уңайдан җылы сүзләр әйтеп узуны кирәк тапкансыз. Шәхесләргә бай кавем генә олы халык була ала. Һәрхәлдә, бу әңгәмәбездә телгә алынган таныш затларга сезнең аяусыз тәнкыйтегез дә, рух күтәрерлек мактау сүзләрегез дә ярдәм иткәндер дип уйлыйсы килә. Әлбәттә, атаклы шәхесләр турында сөйләшү гаять катлаулы, шуңадыр да сорау-җаваплар күпкәрәк китте шикелле.
Г. Т. Әлегә җитәр.
– Әмма бер нәрсәгә ачыклык кертү сорала. Сүз дә юк, шәхесләрнең үзара көндәшлектә торуы каршылыклы дөньяда табигый күренештер. Тик әлеге котылгысыз көрәш чик-чама кысаларында булырга тиеш. Шул ук вакытта безнең арада бернинди мантыйкка да сыешмаучы, һәрдаим киртәләр коручы җаһил груһлар да бар бит әле. Алары белән нишләргә?
Г. Т. Яңадан да безгә аяк чалырга маташсалар, янә безне алар белән кычкырышу кебек түбәнлеккә сөйрәсәләр, без аларны бергәләшеп юлдан алып ташлап, яки «Безнең юл беләнме, әллә түгелме?» дигән сорау куеп, ничек тә аларны ераклаштырыйк.
– Нигә соң безнең халык һаман бердәм көч булып туплана алмый?
Г. Т. «Милләт!» диләр – ул чынмыни, ихласмыни!.. Көнчелек, үчлек белән тулган татарлык, төяп илтеп Мәкәрҗәдә сатарлык. Нифакъ54 выставкасында күп медаль алганымыз бардыр… Пычрак вә ялган берлә тулган безнең эч… Әхлак, вөҗдан, инсафларны сөреп чыгардык истән дә; бозылдык шулкадәр начар, уздырдык без иблистән дә.
– Димәк ки, бу таркаулык галәмәте милләтнең вөҗүденнән килә?
Г. Т. Иң начары: җан картайган – һәрнәрсәгә «барыбер» дип карый башлаган… Бетте иман мәрхәмәт, шәфкать, мәхәббәткә тәмам… Бик югартын күз салырга башладык әхлакка без.
– Югыйсә күпләребез тыштан шактый инсафлы күренә. Арабызда шундый тәкъва кыяфәтле бәндәләр дә хәтсез очрый, гүяки алар ана карынында ук Коръән укып утырган.
Г. Т. Өстеңдә әйбәт кием булгач, синең бәрәңге генә ашаганыңны кем белә?
– Һаман да шул ук сорау: нишләргә?
Г. Т. Милләт иблис күләгәсен Тәңре күләгәсе ясамас… Эрелек, төче теллелекне ташлыйк.
– «Бозылдык шулкадәр», – дип хак әйтәсез. Ә бит «бозыклык» төшенчәсен нечкәләп шәрехли башласак, әхлак кагыйдәләренә сыймаган башка начарлыклар да килеп чыга. Хәтерлисездер, балачакта сезнең белән күрешергә кергән Ситдыйк абзыйга кул бирмәгәнсез, чөнки кечкенә Апушка бу могтәбәр кешенең салмыш булуы ошамаган.
Г. Т. Эчә халык суык дип тә, бәйрәм дип тә, …хәләл дип тә, хәрәм дип тә… Эчкән була карчык та – үзе беткән бетәшеп…