арыый атын хайысхаҕа иэхтэ. – Уонна, оттон, син туох эмэ сүөһүлээх-астаах хааллаҕыҥ дии?
– Син баара, – Мотуруона чахчы бааччы сэргэхсийэ түстэ. – Үс ынахтаах, биир оҕустаах, биэлээх эҥин этим. Уонна, кырдьык, ол дьыл сааһыгар Кукаарыс оҕонньор ыйыттарбыта. Бүлүү куоратыгар олохтоох, хаһаактартан төрүттээх оҕонньор. Биэс уонуттан эрэ тахсыбыт да буоллар, түөһүн тылыгар диэри түспүт күрдьэх курдук күрэҥсийбит бытыктааҕа, хаар маҥан баттахтааҕа. Өр иҥээҥнээбитэ. Сотору-сотору кэлэрэ. Кэһиитин кыбына сылдьара. Хап-хачыгырас, көмүрүө курдук баахыла аҕалара. Тоҥсуо котоку, хаһан минньигэһи амсайбыта кэлиэй, бэрт түргэнник Кукаарыска атыыланан, киниттэн күнэ-ыйа тахсар буолан хаалаахтаабыта. Уолум истиҥ сыһыанын көрөн, мин даҕаны сөбүлэммитим…
– Онно Бүлүүгэ көстүгүт этэ дии? Кукаарыс улахан, астык дьиэлээх диэччилэр…
– Оннук, Бүлүүгэ көһөн күккүрээбиппит. Сүөһүбүн аймахтарбар хаалларбытым. Оҕонньор чахчы үчүгэй дьиэлээҕэ. Нууччалыы охсуу дьиэ. Кырыыһалаах, ыстаабыналаах. Таҥара дьиэтин таһыгар турар. Кырааскалаах муостата, ойуулаах истиэнэтэ, киэҥэ-куоҥа, ырааһа – барыта дьикти. Биһиги оччугуй туруорбах балаҕаммыт кэнниттэн оннук улахан, мааны дьиэҕэ олорор хайдах эрэ этэ. Дубук-дабык туттуу бөҕөтө, – Мотуруона тугу эрэ санаан мүчүйэн ылла. – Онтон Тоҥсуо дьыссаат диэн оҕону көрөр-харайар тэрилтэҕэ сылдьар буолбута. Куорат олоҕун атына, дьиктитэ элбиих-элбэх… Уолум Кукаарыһы «тээтэ» диэн ааттаан үөрдэрэ. Онтон кыһын оҕонньорбут улаханнык ыалдьан хаалла. Ол кэмҥэ Бүлүүгэ Батаакап диэн луохтуур баара. Кукаарыс, киниэхэ көрдөрөн, Дьокуускайга эмтэнэ барбыта. Уонна сураҕа суох сүтэн хаалбыта… Ким эрэ онно балыыһаҕа өлбүт диир, ким эрэ соҕуруу өбүгэлэрин дойдутугар барбыт диир. Мин эмиэ тумаҥҥа мунан хааллым, куораты, дьиэни атыҥырыырым күүһүрдэр күүһүрэн барда… Кукаарыс аймахтара даҕаны, санаабар, кырыы харахтарынан көрөр, туоратар курдуктар. Ол курдук, эрэй-муҥ бөҕөнү көрөммүт кыстаатыбыт. Уонна сайын ыһыах иннинэ малбытын-салбытын хомунан Харбалаахха, сүөһүбүтүн хаалларбыт сирбитигэр, барбыппыт. Дабыыты кытта онно билсибиппит. Сайылыкка мин дьоммор сылдьар эбит этэ. Онтон анаан-минээн кэлэр буолбута, миигин кытта кэпсэтэрэ, ынах ыаһара. Миэхэ үчүгэйэ дьикти, – Мотуруона мичээрдээтэ. – Оттон уолум ону сиилээн бөҕөтө. Аны туран, биирдэ алаадьы астыырын көрөн баран, букатын даҕаны ахсарбат буолла. Бу бэдигиҥ «дьахтар курдук киһи эбит» диэн саныыр буоллаҕа.
– Дьэ, Тоҥсуо, уол оҕото, оннук буолуон сөп. Тоҥсоллон, хотой оҕото буоллаҕа! – Эдьиий Даайа сатараччы күллэ, онтон Мотуруонаны тэһэ одуулаата. – Уолуҥ Дабыыты мээнэҕэ «тоҥсуйбатах» буолуохтаах. Бу быччаалабыт Дабыыт эйиэхэ сыһыанын, эн киниэхэ сыһыаҥҥын барытын көрө сырыттаҕа дии. Уонна күнүүлээн быһа сытыйдаҕа. Дьэ, быччаҕар эбит! – чоккуруос хараҕар тэбэнэт кыымнар кылахачыстылар. – Арба, Дабыыт Тоҥсуо төрөппүт ийэтин сурдьа дии? Букатын даҕаны таайа буоллаҕа дии?
– Чугаһаттын диэммин, төрөппүт дьонун туһунан кэпсээбэккэ буолан, Дабыыт таайа буоларын