փիե՜, ինչո՞ւ, ի՞նչ պատահեց…
– Նա պիտի մեծ մարդ լինի, Գյուլում, շատ մեծ մարդ, հասկանո՞ւմ ես…
– Ո՞վ… հասկացա – որդի՞դ:
– Եթե մեծ մարդ չլինի, ամենից առաջ, ես կթքեմ նրա երեսին:
– Չեմ թողնի, չեմ թողնի, – համարձակվեց հակառակել Գյուլումը, գուցե առաջին անգամ ութ տարվա ընթացքում…
– Ձայնդ կտրիր, շուն շան…
Լսվեց տեր-Համբարձումի զիլ ձայնը, որ այս անգամ ախորժալուր էր Աթանեսի համար:
Հարևան կտուրները լեցվեցին հետաքրքիր կանանցով ու երեխաներով: Սակայն բակում կար մի ահագին ծառ` կար միր թթի: Նրա խիտ ճյուղերը խանգարում էին նրանց տեսնել ինչ է կատարվում «խուլ» Աթանեսի տանը:
Հյուրերը նախաճաշի նստեցին: Տեր-Համբարձումը կերավ վեց հատ թերխաշ ձու, ասելով, թե ձուն խիստ օգտակար է ձայնի զորության համար, բայց թե ի՞նչ օգուտ ուներ երեք բաժակ փունջն ու երկու բաժակ օղին, այս մասին լռեց, բարվոք համարելով ոչնչացնել խաշած հավը, մեղրն ու կարագը:
Աբրահամ աղան երկու բաժակ փունջից հետո բավական զվարթացավ և խոսք բաց անելով առևտրի մասին, անցավ քաղաքական դեպքերին, հայտնեց հեղինակավոր եղանակով, թե «ռուսը» վճռել է այս տարի անպատճառ իր հաշիվները վերջացնել Դաղստանի հետ, ամեն բան պատրաստ է, այսօր-էգուց իմամ Շամիլին կբռնեն և Դաղստանի գեներալ-նահանգապետ կնշանակվի Արղութովը: Հետո անցնելով ուրիշ նյութերի, վերջապես խոսեց իր սանիկի ապագայի մասին, միակ նյութը, որ շարժեց Աթանեսի հետաքրքրությունը:
– Գիտես, Աթանես աղա, – շարունակեց Աբրահամ աղան, մի կումով դատարկելով փունջի երրորդ բաժակը, – այն օրից, որ ռուսը ոտք դրեց մեր կողմերը, աշխարհը փոխվեց, հին կարգերը տակն ու վրա եղան, նոր, ավելի լավ կարգեր առաջ եկան, ես իմ աստվածը: Հիմա ուսում է հարկավոր, գիտություն, իմաստություն: Ասելս այն է, որ որդուդ չպետք է անուսում թողնես, հաա՜, թե չէ, շատ կփոշմանես: Հիմիկվա ժամանակը անուսում մարդը կես մարդ է, եթե ուզում ես, իսկի մարդ էլ չէ…
– Ուրեմն ես, – փորձեց հակառակել Աթանեսը, մի տեսակ վիրավորված համարելով իրեն…
– Խոսքս քո և իմ մասին չէ, – շտապեց ուղղել իր սխալը Աբրահամը, – մեր բանն ուրիշ է, մենք հին մարդիկ ենք, խոսքս մեր զավակների մասին է…
Այնուամենայնիվ Աթանեսն իրեն վիրավորված զգաց և սաստիկ փափագեց մի թունդ հիշոց արձակել, բայց հիշելով, որ դիմացինը Աբրահամ աղա Դալբաշյանն է, բեղերի մեկը ծալեց և դրեց ատամների տակ:
– Աղա Աբրահամ, – մեջ մտավ տեր-Համբարձումը, մի նենգավոր հայացք ձգելով կնքահոր ուղարկած շաքարի վրա, որ ցցվել էր սենյակի մի անկյունում, կարծես տեր-հոր ախորժակը գրգռելու համար, – այս տարի շաքարի մազանդան ո՞նց է:
– Շատ բարձր…
– Բահ, ուրեմն ասա ինձ նման անճարներն էլ թեյ չպիտի խմեն, էլի:
Աթանեսը, իհարկե, հասկացավ տեր-հոր խորամանկ ակնարկը և մտքում ասաց, «վեր կենաս աներեսի միրուքը գզգզես, հաա՜…»
Տեր-հայրը վերջին անգամ մկրտվածին երկար կյանք, առողջություն, հաջողություն, մեծ անուն, պատիվ, տոպրակներով ոսկի-արծաթ և այլ ու այլ բարիքներ մաղթելով «աջահամբյուրը» գրպանը դրեց ու դուրս գնաց, բավականին երերուն քայվերով: Նրան հետևեց Աբրահամ աղան, կրկնելով.
– Անուսում չթողնես, հա՜, էս է ասում եմ, թե չէ շատ կփոշմանես:
Դիտողների ասելով Վարդանը