գերին, ձեր ստրուկը, ձեր պահապանը ըլլամ… փո՜րձ մը, բժի՛շկ, փո՜րձ մը, փո՜րձ մը…։
Յանկարծ լռեց. որովհետեւ դուրսէն դուռ բացուելու ձայն մը լսուեցաւ. տղաքներն էին։
– Յովհաննէ՜ս… Կարապե՜տ… Մարիա՜մ… – գոչեց հայրը։
Թաշկինակին ծայրով աչերը չորցուց ու անգամ մըն ալ ձայնը բարձրացուց.
– Յովհաննէ՜ս… Կարապե՜տ… Մարիա՜մ…։
Սեմին վրայ երկչոտ գլուխ մը երեւցաւ, յետոյ ուրիշ մը, յետոյ պզտիկ աղջկան գլուխ մը…։ Առիւծին ձագերը…։ Բայց որքա՜ն խղճալի, որքա՜ն ճռզած, որքա՜ն անարիւն էին այս հսկային զաւակները։ Խուլութիւնը՝ իրենց արտայայտութեան զգուշաւոր երկչոտութիւն մը տուեր էր։
– Մի՛ վախնաք, զաւակնե՛րս… նե՛րս մտէք… բժիշկին ձեռքը պագէք… Յովհաննէ՛ս… Կարապե՛տ… Մարիա՛մ։
Բայց անոնք տեղերնէն չէին երերար։ Հայրը գնաց, ձեռքերնէն բռնեց, ներս մտցուց, ծունկերուն վրայ նստեցուց, շոյեց , համբուրեց։
Այսպէս, քիչ֊քիչ դուրսը մութն իջեր էր արդէն. պատուհանները սեւցեր էին, տղաքներուն պառկելու ժամն եկեր էր։
– Այսօր կիրակի է, զաւակնե՛րս աղօթքնիդ մի՛ մոռնաք։
Երեք որբուկները քով քովի շարուեցան՝ հասակի կարգով, ճիտերնին ծռեցին , աչերնին վեր դարձուցին, ու սկսան աղիողորմ երգել.
Տէ՜ր ողորմեա, Տէ՜ր ողորմեա,
Յիսո՜ւս փրկիչ, մեզ ողորմեա՜։
Այս ի՜նչ երգ, այս ի՜նչ երգ, Աստուա՜ծ։ Ու քանի՜ տարի է չէի լսեր այս բարի ու ահաւոր մեղեդին։ Վերէն ի վար սարսուռ մը անցաւ վրայէս, մարմինս փուշ֊փուշ եղաւ։ Ի՜նչ տարօրինակ համոզումով կ'երգէին այդ թրքախօս բերանները։ Բայց այս բարի, այս աղաչաւոր, այս գալարուն, այս ահաւոր երգը մե՜ր երգն էր, «Կռունկ»ին պէս, ցեղի՛ն ու հողի՛ն երգը, գերագոյն տառապանքին ու գերագո՛յն յոյսին երգը։
Սակայն ի՜նչ ահռելի ծանրութիւններ կը ստանային այդ բառերը մանուկ շրթներու վրայ։
Տո՛ւր աշխարհիս խաղաղութիւն,
Մեղաւորաց դարձ եւ զղջում,
Եւ հիւանդաց այցելութիւն, կը հայցէին արծաթաձայն որբուկները, ճիտերնին ծռած։
Մեղաւորաց դա՜րձ եւ զղջում կը կրկնէր հայրը, ձեռքերուն մէջ սեղմելով իր գլուխը։
Տէ՜ր ողորմեա, Տէ՜ր ողորմեա…
Ու ես գիտեմ որ այս գիշեր նորէն, երբ խաւարը լեցնէ այդ ահաւոր սենեակը, ու երբ երեք որբուկները իրենց անմեղի քունը քնանան մշի՜կ֊մշի՜կ, չորրորդ դագաղին մէջ մէկը, իր խղճին վրայ պիտի հսկէ արթուն,– խուլերուն հայրը։
Լօզան, 1913
Գինովին աղջիկը
ԳԻՆՈՎԻՆ ԱՂՋԻԿԸ
Այդ օրը մոգական ընթերցումներով գլուխս լեցուցի, ու մագնիսական խառնակ մտածումներով փողոց նետուեցայ։
Գլխուս վերեւ գարնանային արեւ մը կար, այն առաջի՛ն արեւներէն՝ որ տաքցնելէ աւելի կը շոյեն, թուլցնելէ աւելի կը գինովցնեն։
Արե՛ւ մըն ալ ահա դիմացս. գարնանային աղջիկ մը, անոնցմէ՝ որոնք չեն այրեր՝ այլ հոգին կը գաղջեցնեն, չեն կիզեր՝ այլ կեանք կու տան։
Ուրախութի՜ւն մըն էր դիտելը իր կապուտակ աչերը՝ երկնքի պատառներու պէս։ Արեւի՛ գոյն մազերը՝ իր ուսերէն աւելի անցորդին աչերը կը շոյէին։ Անոր նայելով մարդ վայրկեան մը ինքզինք երջանի՜կ կը զգար ապրելէն, որովհետեւ այդ հասակի աղջիկները՝ երկու տարիներուն մէջտեղը՝ գեղեցկութենէն աւելի բան մը ունին իրենց վրայ…։
Կարելի՞ էր երեւակայել աւելի մեծ մոգութիւն,