grają w tenisa albo zwiedzają muzeum. Mogą z wielkim entuzjazmem rozprawiać o komputerach, samochodach, receptach, grabiach i łopatach, a także o wynikach ligi bejsbolowej; mogą cię także poinformować, co sądzą o polityce i wydarzeniach światowych. Nie proś ich jednak o to, by dzielili z tobą twe doznania.
Nie znaczy to, że Perfekcjoniści nie mają uczuć czy potrzeb emocjonalnych. Wydaje im się jednak, że wyrażanie, a nawet samo rozpoznawanie uczuć wprowadza zbędny niepokój. Częstym źródłem stresu w związkach miłosnych jest dla nich fakt, iż nie chcą czy nie potrafią powiedzieć „kocham cię” albo w inny sposób zapewnić partnera o swym uczuciu, pomimo swego nierzadko głębokiego przywiązania.
Inne kłopoty w związkach wynikają z uporu osób Sumiennych i ich pragnienia doskonałości. Rzadko godzą się na to, by inni robili coś na swój sposób. Wspólne rozwiązywanie problemów może okazać się trudne, ponieważ Perfekcjonista lubi zawsze „mieć rację” i „zwyciężać”. Dla osoby z dużą domieszką tego typu kompromis oznacza porażkę.
Ludzie Sumienni mogą wydawać się skąpi, nadmiernie ostrożni i małoduszni. Jednak za tymi nawykami często kryje się osoba oddana, emocjonalnie zrównoważona, godna zaufania, która dba o swoją rodzinę i na której bliscy mogą zawsze polegać. Ludzie Sumienni, kiedy przeżywają stres, potrafią zagrzebać się w pracy i zapomnieć o wszelkich uczuciach – ale nie odejdą od ciebie, jeśli ich do tego nie popchniesz. Pewna zdrowa domieszka aspektu Sumiennego u obojga partnerów stanowi dobre spoiwo długotrwałych związków.
Sumienni rodzice wpajają dzieciom silne zasady moralne, zaszczepiają im szacunek dla ciężkiej pracy i ambicję. Rodzina jest dla nich bardzo ważna i mocno się o nią troszczą. Tak samo jak od podwładnych i współpracowników, Sumienni partnerzy domagają się od członków rodziny ponadprzeciętnych osiągnięć. Muszą więc uważać, aby nie odebrać swym dzieciom całej radości poznawania świata, narzucając im sztywne schematy właściwego sposobu postępowania. Nie powinni też poddawać ich presji, żądając nadzwyczajnych wyników na miarę swych oczekiwań. Niekiedy dzieci Perfekcjonistów wyrastają w przekonaniu, że ich ludzkie słabości odbierają im akceptację rodziców. Mogą więc bać się popełniania błędów i mieć wewnętrzne poczucie, że nie są i nigdy nie będą wystarczająco dobre. Sumienny rodzic może być wprawdzie niezwykle dumny ze swego potomka, ale zarazem niezdolny do wyrażenia aprobaty czy wręcz zwykłej sympatii, za którą dziecko tak bardzo tęskni. Jeśli jednak drugie z rodziców ma inny typ osobowości, być może będzie w stanie dostarczyć dziecku dostatecznie wiele miłości, poczucia bezpieczeństwa, a także uścisków i pocałunków, by wynagrodzić mu dystans i sztywność swego Sumiennego partnera.
Choć ludzie Sumienni raczej nie dzielą się swymi uczuciami, nic przeciw nim nie mają. Nie protestują także, gdy wyrażają je inni – tak długo jednak, dopóki nie pojawia się żądanie wzajemności. Pomimo całej swojej rezerwy często wiążą się z osobami o silnym aspekcie Dramatycznym, który spośród czternastu typów jest jednym z najbardziej wylewnych. Dzięki wczuwaniu się w swych emocjonalnie wyrazistych partnerów doświadczają namiastki uczuciowej swobody, jakiej zwykle im brakuje. Natomiast partner Dramatyczny zyskuje chłodną i racjonalną opokę, która pewniej osadza go na ziemi. Para taka może być bardzo udana – jeśli tylko Perfekcjonista będzie w stanie wycisnąć z siebie kilka „kocham cię”, a osoba Dramatyczna potrafi czasem obniżyć swój ton emocjonalny. Przypomnij sobie Sumienno-Dramatyczne duo utworzone przez Ralpha i Alicję Cramdenów ze starego serialu telewizyjnego Wieczni kochankowie. Dobra, uległa, lojalna, refleksyjna, oddana, rozsądna i ciężko pracująca Alicja jest tu partnerem Sumiennym, podczas gdy emocjonalny, impulsywny, próżny, brylujący w towarzystwie i często nieznośny Ralph jest Dramatyczny aż do niemożliwości. Mimo to ich romans trwa – poprzez wzloty i upadki, noc po nocy, od jednego odcinka do następnego.
Perfekcjoniści często także zbliżają się do kochających ryzyko Awanturników – o ile jednak typ ten występuje w postaci umiarkowanej. Atrakcyjny może się też okazać dla nich typ umiarkowanie Wygodny oraz Wrażliwy. Związki z osobami Oddanymi i Ofiarnymi są zazwyczaj bardzo trwałe. Dość powszechne są związki dwóch osób Sumiennych, oparte na wzajemnym szacunku; mogą jednak zamienić się w nieustanną walkę o władzę.
Natomiast silny typ Sumienny zwykle nie godzi się z typami Pewnym Siebie, Władczym oraz Czujnym. Przemożna i nieugięta potrzeba, by robić wszystko na swój sposób, charakteryzująca te trzy typy, zderza się tu gwałtownie z podobnymi rysami typu Sumiennego. Z kolei ludzie silnie Wygodni, z ich brakiem ambicji i wyczucia czasu, zanadto rozpraszają osobę Sumienną. Ale że Perfekcjoniści dobrze radzą sobie z życiowymi detalami i czerpią swoistą dumę z zajmowania się nimi na swój sposób, to często zdarza się, że wchodzą w związek z osobami Wygodnymi, które tylko czekają na to, by pozbyć się odpowiedzialności.
Jak postępować z osobą Sumienną
1 Miej tolerancję i poczucie humoru. Pozwól twojemu Perfekcjoniście zachować swoje nawyki. Zamiast wrzeszczeć: „Na miłość boską, chodźże wreszcie do łóżka! Jest trzecia w nocy! Naprawisz ten komputer jutro rano!”, uśmiechnij się i powiedz sobie po cichu: „To cały Ernest. Nie spocznie, póki nie skończy tego, co zaczął”.
2 Więcej elastyczności. To, że Ernest zarywa noc, grzebiąc w komputerze, nie znaczy, że ty także masz nie spać. Idź więc do łóżka. A podczas tych wszystkich godzin za dnia, kiedy twój Sumienny partner pracuje, rozwijaj swoje własne zainteresowania.
3 Nie oczekuj, że twój Perfekcjonista się zmieni. Wykorzystaj w związku swoje najmocniejsze atuty. Na przykład może się okazać, że partner niechętnie godzi się na erotyczne eksperymenty, a wasze życie seksualne zamienia się w nudną rutynę. Jeśli więc jesteś choć trochę bardziej na luzie niż on, to spróbuj namówić go na coś nowego.
4 Nie spodziewaj się komplementów ani żywiołowych przejawów uczucia; to nie jest miara rzeczywistych uczuć Perfekcjonisty. Może się zdarzyć, że twój Sumienny mąż nie zająknie się jednym słowem na temat twego wyglądu, chociaż spędziłaś pół dnia na strojeniu się przed przyjęciem. Bądź jednak pewna, że widzi, jak wspaniale wyglądasz, i cały promienieje wewnętrznie.
5 Za wszelką cenę unikaj sprzeczek i potyczek o władzę. Perfekcjonista zawsze musi wygrać – taka jest jego natura. Jest zapalonym dyskutantem; będzie rozkładał wszystko na części pierwsze i dzielił włos na czworo, aż w końcu wyjdziesz z pokoju albo się poddasz. Możesz jednak zapobiec eskalacji wrogości: po prostu słuchaj tego, co ma do powiedzenia, bez względu na to, jak bardzo będzie to prowokujące, po czym powiedz coś całkiem neutralnego, w rodzaju: „Rozumiem, o co ci chodzi”.
6 Doceniaj bezpieczeństwo i ciesz się stabilnością, jaką Sumienny partner wnosi w wasz związek. Miej pewność, że wspaniale zatroszczy się o każdy szczegół waszego życia. Mów mu, jak bardzo go cenisz i jak bardzo od niego zależysz. Ludzie Sumienni lubią być potrzebni. Jeśli tylko masz okazję, powiedz swemu Sumiennemu mężowi, żonie, ojcu, czy matce, jak bardzo ci na nim (na niej) zależy. Wszyscy pragniemy to usłyszeć, nawet jeśli niektórym z nas mówienie o tym nie bardzo wychodzi.
Jeżeli osoba Sumienna jest twoim szefem, przeczytaj wskazówki na stronie 90.
Typ Sumienny: wzmocnij swoje atuty
Jednostki Sumienne, które doskonale wszystko organizują i klasyfikują, powinny wykorzystać te zdolności, aby uniknąć charakterystycznych dla ich typu pułapek. W związku z wysokim ryzykiem dla zdrowia, wynikającym ze stresu ciągłej mobilizacji (patrz