Maggie: My lewe in die kamp. Maggie Jooste

nou nog die ou lepel.

      Dit was ver van ons huis tot by die stasie. Ma het ’n vere­bedjie en komberse baie styf inmekaar gedraai en sy sou dit dra, terwyl James ’n bondel klere moes dra. Daarmee moes ons sewe stuks klaarkom. Ek het ons sussie gevat met haar doeke, bottel en goed. Net toe ons wou begin stap, sien ons mnr Russell met sy groot perdekar aankom. Ons twee gesinne het ’n ou vriendskap gedeel en hy het ons uit die goedheid van sy hart kom help en stasie toe geneem. Ons ses kinders sou nooit die ent stasie toe kon stap met die goed wat ons moes dra nie. Ma was so dankbaar. Sy het gou nog ’n paar goedjies bymekaar geskraap, waaronder ’n medisyne­kissie, ’n groot, swart ketel om water in te kook, ’n kamerpotjie, ’n klein Beatrice-oliestofie en ’n blaker. Die stofie, ketel en blaker is duidelik te sien op ’n portret wat ’n maand later in Pietermaritzburg se kamp geneem is. Dit was ons enigste kombuisgoed.

      Op die stasie was dit ’n treurige skouspel. Minstens 300 ma’s met hul kinders het verslae daar gestaan en huil en kerm, elkeen met ’n bondeltjie klere en ander goedjies. Almal wou net weet waarheen ons gaan en waar ons kos gaan kry? En wanneer ons weer sou terugkom? Allerlei gerugte het die rondte gedoen. Party het gesê hulle vat ons net tot naby die Boerekommando’s en gaan ons dan in die veld aflaai. Ander weer dat ons by die swart mense se statte afgelaai gaan word. So was daar klomp stories.

      Ná ’n lang wag het daar uiteindelik ’n trein ingestoom, een met geen passasierswaens nie. Dit was ’n goederetrein met trokke waarin kort tevore beeste en skape vervoer is. Almal is aangesê om in die naaste trok in te klim. Die meeste trokke was bo oop, maar die een waar ons ingejaag is, was ’n toe trok – alles natuurlik van yster, ook die dak. Weerskante was ’n deur.