dükançının çolaq olduğunu bilməyib. Bəhlul görür ki, iş işdən keçib, odur ki, deyir:
– Kişi, indi mən gedib dükanda həmin adamla söhbət eləyəcəm, hər beş dəqiqədən bir içəri girib mənim yanımda ondan pulunu istəyərsən, nə qədər sənə acıqlansa da, pulunu almamış əl çəkməzsən.
Bəhlul gedir dükana, salam verib deyir:
– Tacir ağa, sənə elə bir sirr açacağam ki, heç olmayan kimi.
– Bəhlul, söhbət nədən gedir?
Bəhlul deyir:
– Yeddi küp qızıldan.
Qızıl sözünü eşidən kimi tacirin gözləri hədəqəsindən çıxır, elə bilir ki, Bəhlul da qızılları ona saxlamağa gətirəcək, odur ki, deyir:
– Bəhlul, söylə görək bu nə əhvalatdır?
Bəhlul deyir:
– Ağa tacir, bu gecə yerimdən durub yolnan gedirdim, o qədər getdim ki, bir də başımı qaldırıb gördüm şəhərin kənarında bir mağaranın qabağındayam. Mağaranın içinə girib gördüm…
Elə bu vaxt kişi dükana girib tacirdən pulunu istəyir. Tacir onu qovur ki, nə pul, rədd ol burdan. Kişi çıxıb dükanın dalında gizlənir ki, bir azdan yenə gəlib pulunu istəsin.
Bəhlul sözünə davam edir:
– Hə, tacir ağa, mağaranın içinə girib gördüm ki, bir qızı saçından asıblar. Qız məni görən kimi dedi: – Ey oğlan, nə yaxşı oldu ki, sən bura gəldin. Mən neçə ildir sənin yolunu gözləyirdim. Sonra qız barmağından bir üzük çıxarıb verdi mənə, dedi: – Bil və agah ol ki, bu üzüyün qiyməti yoxdur. Bütün padşahların xəzinəsini bir yerə yığsan, yenə də bu üzük onlardan qiymətlidir.
Bu vaxt kişi yenə içəri girib pulunu istəyir. Tacir yenə onu qovub dükandan çıxardır.
Bəhlul deyir:
– Qız üzüyü mənə verib belə dedi: – Bax mənim ömrüm tamamdır, bir azdan sonra ölüb gedəcəyəm, mənim heç kimim yoxdur, özümün də yeddi küp qızılım var. O da bax, bu palazın altındadır, çıxarıb apararsan, məni də həmin qızılları çıxartdığın yerdə dəfn edərsən. Qız sözünü deyib canını tapşırdı, mən də yeddi küp qızılı çıxardıb qızı orda dəfn elədim. Sonra öz-özümə dedim ki, bəs bu qədər qızılı harada saxlayacağam, gərək elə bir etibarlı adam tapım ki, özgənin pulunu yeyən olmasın, verim ona, saxlasın.
Elə bu vaxt kişi içəri girib deyir:
– Tacir qardaş, mənim pulumu ver.
Tacir bu dəfə də kişini qovmaq istəyəndə Bəhlul deyir:
– A kişi, axı sən bu tacirdən nə istəyirsən, o elə təmiz adamdı ki, heç kimin pulunu yeməz. Bu nə davadır çəkirsən?
Kişi ağzını açır ki, əhvalatı söyləsin. Tacir görür ki, bunun pulunu verməsə Bəhlul qızılları ona tapşırmayacaq. Odur ki, kişinin pulunu verir. Kişi pulunu alıb dükandan çıxan kimi Bəhlul deyir:
– Hə, tacir qardaş, mən elə bu fikirdəydim ki, qızılları gətirəm sənin yanına, küplərin axırıncısını atın belinə qoyurdum ki, həmin küp əlimdən yerə düşüb parça-parça oldu. Qızıllar ətrafa səpələndi. Küp yerə düşəndə guppultusuna elə diksindim ki, bir də baxıb gördüm, əşi nə qızıl, nə küp, bunların hamısını yuxuda görürmüşəm! İndi də sənin yanına elə ondan ötrü gəlmişəm ki, bu yuxunu yozasan, görək mənası nədir?
Tacir Bəhluldan bu sözləri eşidəndə cin vurur beyninə, kişinin pulunu verdiyinə bərk peşman olur. Bəhlulu söyüb dükandan qovur.
BƏHLULUN BƏZİRGANLARA BEHİŞT SATMASI
Günlərin birində Bəhlul bazarda üç qarğını baş-başa bağlayıb, üstünə də bir keçə parçası atıb çadır düzəldir. Özü də girib çadırın içində kef-damaqla qəlyan çəkir.
Uzaq ölkələrdən ticarətə gələn bir dəstə bəzirgan bazarın lap ortasında qurulmuş bir qarğı mərəyini görüb yaxına gəlirlər, baxırlar ki, Bəhlul burada bir kefdədir, gəl görəsən.
Bəzirganlardan biri xəbər alır ki, Bəhlul, bu nə həngamədir düzəldibsən?
Bəhlul deyir:
– Bu, behiştdir, özü də satıram.
Bəzirganlar qəhqəh çəkib gülürlər. Soruşurlar ki, de görək, sənin bu behiştinin qiyməti nədir?
Bəhlul deyir:
– Yüz tüməndir!
Bəzirganlar bir-birinin üzünə baxıb daha bərkdən gülürlər ki, Bəhlul dəli olub. Bəzirganbaşı deyir:
– Bəhlul, cəhənnəmə getməyə razı olaram, amma sənin bu behiştinə o qədər pul vermərəm.
Bəhlul deyir:
– Əgər siz yalvara-yalvara bu behiştə yüz tümən verməsəniz, onda mənə nə istəsəniz deyərsiniz. Bəhlul bilirdi ki, bəzirganlar mallarını satandan sonra geri qayıdacaqlar, özü də yolları elə yerlərdən düşəcək ki, orda daldalanmağa bir yer yoxdur. Hər yan qumlu cəzirədi, yayın günəşi bunların beyninə vurduqca başlarını soxmağa bir toyuq hinini də satın alacaqlar. Odur ki, ata minib, qarğılarını və keçə parçasını götürüb, yollandı həmin yerə. Bəzirganların keçəcəyi yolun üstündə qarğı mərəyini qurub girdi içinə.
Aradan bir xeyli keçdi, bəzirganlar mallarını satıb geri qayıtdılar. Yolda bərk istiyə düşdülər. Bir yer tapmırdılar ki, başlarını ora soxub nəfəs boğan bürküdən canlarını qurtarsınlar.
Bəzirganlar bir də baxıb gördülər ki, budur, Bəhlul, burda, çadırın içində qəlyan çəkir. İstədilər girsinlər içəri, Bəhlul qoymadı. Axırda bəzirganbaşı dedi:
– Bəhlul, on tümən verək, bizi çadıra burax.
Bəhlul dedi:
– Yox.
Dedilər otuz tümən verək, əlli tümən verək. Bəhlul yox deyib durdu ki, yüz tüməndən bircə qəpik də əksik olmaz.
Bəzirganlar baxdılar ki, axşama az qalır, bir-iki saat da dözsələr sərin düşər, odur ki, pulu canlarından artıq bilib başladılar yol getməyə.
Bu dəfə də Bəhlul atını minib kəsə yolla onları qabaqladı. Gəlib bir dərya kənarına çıxdı. Bu yerin iqlimi elə idi ki, hər gün yağış yağırdı, daldalanmağa isə bir yer yox idi. Bəhlul çadırını burada, yol qırağında qurdu. Bəzirganlar ora çatanda bərk yağış yağdı, yolçuları möhkəmcə islatdı. Gördülər ki, bir az da belə getsə, tamam şil-şüt olacaqlar. Gəlib çıxdılar Bəhlulun çadırının yanına, tez özlərini içəri salıb dedilər:
– Bəhlul qardaş, al bu yüz tüməni, behişti ver bizə.
Bəhlul bəzirganlardan yüz tümən alıb çadırı verdi onlara.
DƏMİR AL, KÖMÜR AL
Günlərin birində bir nəfər Bəhlulun yanına gəlib soruşur:
– Danəndə Bəhlul, mən nə alım, nə satım ki, varlanım?
Bəhlul deyir:
– Get dəmir al, kömür al, vur anbara, üstünə də su səp. Bir il qalsın