toxunmuş, ayağına çox böyük olan başmaqlar vardı. Yerdə yeriyəndə hər şey qaydasında olurdu. Başmaqlar ayaqlarından çıxmasın deyə səkidə ayaqlarını sürüyə-sürüyə yeriyirdi. İndi isə havaya qalxdığına görə artıq bu fəndgirliyə əl ata bilmirdi.
– Səni lənətə gələsən!
Külək bir yığın şarı qıvrıldaraq və cırıldadaraq ağzına alıb aparırdı.
Axır ki, başmaqların biri ayağından çıxdı.
Aşağıda qaçışan uşaqlar qışqırırdılar:
– Ora baxın! Çin qozu! Çin qozu!
Doğrudan da, aşağıya düşən başmaq lap Çin qozunu xatırladırdı.
Bu vaxt küçədən rəqs müəllimi keçirdi. O, olduqca yaraşıqlı görünürdü. Boyu uzun idi, balaca girdə başı, nazik qılçaları vardı; ya skripkaya, ya da cırcıramaya bənzəyirdi. Onun qulağı fleytanın ələmli səsinə və rəqqasların incə səsli danışığına vərdiş elədiyinə görə həyət uşaqlarının bərk hay-küyünə və şən qışqırtılarına dözə bilmədi.
– Bəsdir qışqırdınız! – deyə o hirsləndi. – Məgər belə də qışqırmaq olar! Valehedici, gözəl, melodik ifadələrlə danışmaq lazımdır… Bax, məsələn…
O, duruş vəziyyəti aldı, lakin nümunə göstərə bilmədi. Başqa rəqs müəllimləri kimi o da, əsasən, aşağı, ayaqlarına baxmağa alışmışdı! Amma heyif! Onun yuxarıda olanlardan xəbəri yox idi.
Şarsatanın başmağı düz onun təpəsinə düşdü. Onun başı balaca olduğuna görə iri saman başmaq şlyapa kimi onun başına keçdi.
Belə olanda şıq geyimli rəqs müəllimi tənbəl öküzü haylayan çodar kimi bağırdı.
Başmaq onun sifətinin bir tərəfini tutmuşdu.
Uşaqlar qarınlarını tutub uğundular:
– Ha-ha-ha! Ha-ha-ha!
Rəqs müəllimi Razdvatris
Aşağı baxırdı sözsüz.
Siçovultək ciyildədi,
Onun burnu nə uzundu;
Budur Razdvatrisin burnu,
Saman başmaq keçdi ona!
Hasarın üstündə oturub mahnı oxuyan oğlanlar hər an o biri tərəfə atılıb aradan çıxa bilərdilər.
Rəqs müəllimi inildəyirdi:
– Ah! Mən necə də əzab içindəyəm! Heç olmasa, bal ayaqqabısı düşəydi, yoxsa bu cür iyrənc, kobud ayaqqabı!
Məsələ rəqs müəlliminin həbs olunması ilə nəticələndi.
Ona dedilər:
– Əzizim, sizin zahiri görkəminiz adamı dəhşətə salır. Siz ictimai asayişi pozursunuz. Ümumiyyətlə, siz bunu etməməliydiniz, özü də belə bir həyəcanlı vaxtda.
Rəqs müəllimi əllərini dik tutaraq hönkürdü:
– Belə də yalan olar! Bu iftiradır! Mənim günüm valslar və təbəssümlər arasında keçir. Görkəmi skripka açarına bənzəyən bir adam ictimai asayişi necə poza bilər? Oh! Oh!
Rəqs müəlliminin axırı necə oldu, bunu bilən olmadı. Bir də ki bu o qədər də maraqlı deyil. Şarlarla uçan satıcı barəsində bilmək isə daha maraqlıdır.
O, yaxşı bir zəncirotu kimi havada uçurdu. Satıcı fəryad qoparırdı:
– Bu biabırçılıqdır! Mən uçmaq istəmirəm. Mən, sadəcə, uçmağı bacarmıram…
Bütün bunların faydası yox idi. Külək şiddətlənirdi. Şar topası daha da yüksəklərə qalxırdı. Külək onu şəhərdən kənara – Üç Gonbulun sarayına sarı qovurdu.
Şarsatan hərdən aşağıya baxa bilirdi. Baxanda evlərin damını, çirkli dırnağa bənzəyən kirəmitləri, məhəllələri, ensiz mavi suları, koppuş adamları və bağların qarma-qarışıq yaşıllığını görürdü. Şəhər onun ayaqları altında sanki sancağa keçirilibmiş kimi fırlanırdı.
Vəziyyət getdikcə fənalaşırdı.
“Bir az sonra mən Üç Gonbul parkına düşəcəyəm!” – deyə şarsatan dəhşətə gəldi.
Sonrakı dəqiqələrdə isə o, parkın üzərindən astaca, çox qəşəngcə süzüb keçdi və getdikcə aşağı enməyə başladı. Külək sakitləşmişdi.
“Deyəsən, indicə yerə düşəcəyəm. Məni tutub əvvəlcə yaxşıca kötəkləyəcəklər, sonra da qazamata salacaqlar, ya da çox vaxt itirməsinlər deyə o saatdaca boynumu vuracaqlar”.
Onu heç bir adam görmədi. Yalnız ağacların birindən ürkmüş quşlar pərən-pərən düşərək uçdular. Havada uçan rəngbərəng şar topasının üzərinə bulud kölgəsinə bənzəyən yüngül yayğın kölgə düşmüşdü. Şar topası gözoxşayan rəngbərəng kölgələr salaraq narın çınqıl səpilmiş cığırdan, gül ləkindən, qaz üstündə oturmuş oğlan heykəlinin, qarovulda mürgü vuran qvardiyaçının üstündən keçdi. Bundan qvardiyaçının sifəti qəribə şəkildə dəyişdi. O dəqiqə də qvardiyaçının burnu meyit rənginə düşdü, sonra hoqqabaz burnu kimi yaşıl rəngə çaldı, nəhayət, əyyaşların burnu kimi qıpqırmızı oldu. Kaleydoskopun içindəki şüşələr də səpələnərək rəngini elə beləcə dəyişir.
Fəlakətli dəqiqələr yaxınlaşırdı: şarlar sarayın açıq pəncərələrinə sarı uçurdu. Şarsatan indicə pərqu tük kimi bu pəncərələrin birindən içəri keçəcəyinə şübhə eləmirdi.
Elə də oldu.
Şarsatan pəncərəyə sarı uçdu. Sən demə, bu, saray mətbəxindəki qənnadı şöbəsinin pəncərəsi imiş.
Bu gün Üç Gonbulun sarayında dünənki qiyamın uğurla yatırılması münasibətilə təmtəraqlı səhər yeməyi gözlənilirdi. Üç Gonbulun verdiyi səhər yeməyindən sonra bütün Dövlət Şurası, məiyyətlər və fəxri qonaqlar Məhkəmə meydanına getməyə hazırlaşırdılar.
Mənim əzizlərim, sarayın qənnadı şöbəsinə düşmək olduqca cəlbedicidir. Gonbullar ağızlarının dadını bilirdilər. Bir də ki bu, görünməmiş bir hadisə idi. Təmtəraqlı səhər yeməyi! Təsəvvür edin ki, bu gün saray aşpazları və qənnadıçıları necə maraqlı işlər görmüşdülər.
Şarsatan uçub qənnadı şöbəsinə girəndə həm qorxdu, həm də sevindi. Yəqin ki, elə eşşəkarısı da başısoyuq ev sahibəsinin pəncərənin qabağına qoyduğu tortun üzərinə qonanda həm qorxur, həm də vəcdə gəlir.
O cəmisi bir dəqiqə uçduğuna görə ətrafa yetərincə diqqət yetirməyə imkan tapmadı. Əvvəlcə ona elə gəldi ki, cənub ölkələrindən uçub gəlmiş cürbəcür nadir quşların cəh-cəh vurub oxuduğu və fit çaldığı, fışıldayan və şıqqıldayan bir quş bazarına düşüb. Sonrakı anlarda ona elə gəldi ki, bura quş bazarı deyil, əzilmiş və öz şirəsinə bulaşmış tropik meyvələrlə dolu dükandır. Şirin, başgicəlləndirici xoş qoxu onun burnuna dəydi, istidən və bürküdən boğazı qurudu.
Burada hər şey